Прагляд крыніцы для Акрылявая кісьля

{{Рэчыва
| назва                         = Акрылявая кісьля
| выява                         = Acrylic acid.svg
| подпіс_выявы                  = Структурная формула
| памер_выявы                   = 180пкс
| выява2                        = Acrylic-acid-from-xtal-3D-balls.png
| подпіс_выявы2                 = Кулестрыжневая мадэль
| памер_выявы2                  = 180пкс
<!-- назвы -->
| іншыя_назвы                   = {{Просты сьпіс
 | Этыльэнэкарбаксыльная кісьля
 | Прапэнавая кісьля
 }}
| назва_IUPAC                   = Прап-2-эноевая кісьля
| скарачэньні                   = 
| традыцыйныя_назвы             = 
| хім_формула                   = {{Хімічная формула|C|3|H|4|O|2}}
| рац_формула                   = 
| зьнешні_выгляд                = чыстая бясколерная вадкасьць
<!-- фізычныя характарыстыкі -->
| агр_стан                      = вадкі
| дамешкі                       = 
| пах                           = едкі
| малярная_маса                 = 72,063
| малярная_канцэнтрацыя         = 
| шчыльнасьць                   = 1,051 г/мл
| рубеж_трываласьці             = 
| цьвёрдасьць                   = 
| паверхневае_нацягненьне       = 
| дынамічная_вязкасьць          = 1,3 (пры 20 °C)
| кінэматычная_вязкасьць        = 
| энэргія_іёнізацыі             = 
| спэцыфічная_праводнасьць      = 
| спэцыфічнае_супраціўленьне    = 
| каэф_электр_супраціўленьня    = 
| скорасьць_гуку                = 
<!-- тэрмічныя характарыстыкі -->
| тэмпэратура_плаўленьня        = 14
| тэмпэратура_разьмякчэньня     = 
| тэмпэратура_сублімацыі        = 
| тэмпэратура_кіпеньня          = 141
| тэмпэратура_раскладаньня      = 
| фазавыя_пераходы              = 
| тэмпэратура_ўспышкі           = 68
| тэмпэратура_ашкленьня         = 
| тэмпэратура_ўспалымненьня     = 
| тэмпэратура_самаўспалымненьня = 429
| рубеж_выбуховасьці            = 
| патройны_пункт                = 
| крытычны_пункт                = 
| крытычная_тэмпэратура         = 
| крытычны_ціск                 = 
| крытычная_шчыльнасьць         = 
| цеплаёмістасьць               = 
| цеплаёмістасьць2              = 
| цеплаправоднасьць             = 
| энтальпія_ўтварэньня          = 
| энтальпія_згараньня           = 
| энтальпія_тапленьня           = 
| энтальпія_кіпеньня            = 
| энтальпія_рашчыненьня         = 
| энтальпія_сублімацыі          = 
| энтальпія_параваньня          = 
| энтальпія_плаўленьня          = 
| цеплавое_расшырэньне          = 
| інтэрвал_трансфармацыі        = 
| ціск_пары                     = 
<!-- хімічныя характарыстыкі -->
| кісьлевая_дысацыяцыя          = 3 [[мм рт. сл.]]
| растворнасьць                 = 
| растворнасьць1                = 
| растворнасьць2                = 
| растворнасьць3                = 
| растворнасьць4                = 
| растворнасьць5                = 
| вярчэньне                     = 
| ізаэлектрычны_пункт           = 
| дыэлектрычная_пранікальнасьць = 
<!-- аптычныя характарыстыкі -->
| дыяпазон_празрыстасьці        = 
| паказальнік_пераламленьня     = 
| брустэраў_кут                 = 
<!-- структура -->
| гібрыдызацыя                  = 
| каардынацыйная_геамэтрыя      = 
| крышталічная_структура        = 
| дыпольны_момант               = 
<!-- клясыфікацыя -->
| CAS                           = 79-10-7
| PubChem                       = 6581
| нумар_ЭС                      = 201-177-9
| SMILES                        = O=C(O)C=C
| InChI                         = 1/C3H4O2/c1-2-3(4)5/h2H,1H2,(H,4,5)
| InChIKey                      = NIXOWILDQLNWCW-UHFFFAOYAJ
| алімэнтарыюс                  = 
| RTECS                         = AS4375000
| ChEBI                         = 18308
| ААН                           = 
| ChemSpider                    = 6333
<!-- бясьпека -->
| ГДК                           = 2,4—8,02%
| паўлетальная_доза             = 
| таксічнасьць                  = 
| H-фразы                       = {{H-фразы|226|302|312|314|332|400}}
| P-фразы                       = 
| R-фразы                       = 
| S-фразы                       = 
| сыгнальнае_слова              = 
| піктаграмы_небясьпекі         = 
| NFPA_704                      = 
<!-- спасылкі -->
| commons                       = 
| сайт                          = 
}}
'''Акры́лявая кі́сьля''' ([[Міжнародны зьвяз тэарэтычнай і дастасоўнай хіміі|ІЮПАК]]: '''прапэно́евая кісьля''') — [[арганічнае злучэньне]] формулы CH<sub>2</sub>=CHCOOH. Найпрасьцейшая [[Ненасычанае злучэньне|ненасычаная]] [[карбонавая кісьля]], якая складаецца зь [[Вінільная група|вінільнай групы]], наўпрост злучанай з карбонакіслым канчаткам. Бясколерная вадкасьць з характэрным едкім ці даўкім пахам. [[Узаемазьмяшальнасьць|Зьмешваецца]] з [[Вада|вадой]], [[сьпірт]]амі, [[Простыя этэры|этэрамі]] і [[хляраформ]]ам.

== Вытворчасьць ==
Акрылявую кісьлю атрымліваюць [[Затляняльна-аднаўленчыя рэакцыі|атляненьнем]] [[прапэн]]у, які зьяўляецца пабочным прадуктам вырабу [[этылен]]у і бэнзіну:
: 2 CH<sub>2</sub>=CHCH<sub>3</sub> + 3 O<sub>2</sub> → 2 CH<sub>2</sub>=CHCO<sub>2</sub>H + 2 H<sub>2</sub>O

Ранейшыя спосабы здабываньня акрылявай кісьлі і ейных эстэраў былі адкінутыя з прычыны неэканамічнасьці ці шкоды для вакольнага асяродзьдзя. Распрацоўваюцца спосабы атрыманьня кісьлі з [[прапан]]у, значна таньнейшага за прапэн.

== Рэакцыі і выкарыстаньне ==
Акрылявая кісьля праводзіць тыповыя рэакцыі [[Карбонавыя кісьлі|карбонавых кісьляў]]. Пры рэакцыях з [[сьпірт]]амі ўтварае адпаведны [[Эстэры|эстэр]]. Эстэры і [[солі]] акрылявай кісьлі называюцца [[акрылят]]амі або прапэнаатамі. Найбольш распаўсюджанымі эстэрамі ёсьць мэтыл, бутыл, этыл і 2-этылгексылакрылят.

Акрылявая кісьля і ейныя эстэры лёгка спалучаюцца міжсобку (утвараючы [[Поліакрылявая кісьля|поліакрылявую кісьлю]]) ці зь іншымі [[манамэр]]амі ([[акрылямід]]ам, [[акрылянітрыл]]ам, злучэньнямі [[Вінільная група|вінілу]], [[стырол]]ам і [[бутадыен]]ам), утвараючы гома[[палімэры]] або [[супалімэр]]ы, якія выкарыстоўваюцца ў вытворчасьці розных [[плястмаса]]ў, [[Пакрыцьцё (матэрыялазнаўства)|пакрыцьцяў]], [[Клей|клеяў]], [[элястамэр]]аў, масьцікі для падлогаў і фарбаў.

== Бясьпека ==
Акрылявая кісьля выклікае значнае раздражненьне і разьядае скуру і дыхальную сыстэму. Пры трапляньні ў вочы можа пазбавіць зроку. Пры кароткім узьдзеяньні шкоды не наносіць, але працяглае ўдыханьне можа прывесьці да [[Набраканьне лёгкіх|набраканьня лёгкіх]]. {{ЛД50}} — 340&nbsp;мг/кг (пацукі, аральна).

Акрылявая кісьля ўваходзіць у склад [[Тытунёвы дым|тытунёвага дыму]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Эноевыя кісьлі]]
[[Катэгорыя:Небясьпечныя забруджвальнікі паветра]]
[[Катэгорыя:Манамэры]]
[[Катэгорыя:Таварныя хімікаты]]
[[Катэгорыя:Вінілавыя злучэньні]]