Прагляд крыніцы для Адзнака «Ганаровы работнік УНК-ДПУ. 1917—1922»

{{Узнагарода
|Назва                    = Адзнака «Ганаровы работнік УНК-ДПУ. 1917—1922»
|Выява                    = Znak5 GPU.GIF
|Выява стужкі             = 
|Выява 2 бок              = 
|Выява стужкі 2 бок       = 
|Выява 3 бок              = 
|Выява стужкі 3 бок       = 
|Памер выявы              = 150пкс
|Арыгінальная назва       = Нагрудный знак «Почетного работника ВЧК-ГПУ. 1917—1922» V годовщины
|Дэвіз                    = 
|Краіна                   = [[СССР]]
|Тып                      = Адзнака
|Каму ўручаецца = супрацоўнікам органаў ВЧК-ГПУ СССР
|Падставы ўзнагароджаньня = За бязьлітасную барацьбу з контрарэвалюцыяй
|Статус = не ўручаецца
|Парамэтры =
|Дата ўстановы = [[19 ліпеня]] [[1923]] г.
|Першае ўзнагароджаньне =
|Апошняе ўзнагароджаньне = [[1932]]
|Колькасьць = каля 800
|Старэйшая ўзнагарода = няма
|Малодшая ўзнагарода = [[Адзнака «10 гадоў УНК-АДПУ»]]
|Адпавядае =
}}
'''Адзнака «Ганаровы работнік УНК-ДПУ. 1917—1922»''' ({{мова-ru|Нагрудный знак «Почетного работника ВЧК-ГПУ. 1917—1922» V годовщины}}) — савецкая адзнака для ўзнагароды супрацоўнікаў [[УНК-ДПУ]], да 5-й гадавіны заснаваньня органу.

Званьне «Ганаровы чэкіст» упершыню было ўведзена ў сьнежні [[1922]] году на сьвяткаваньне 5 гадавіны органаў НЧК-ДПУ. Тады яно было нададзена 140 чалавекам. Але палажэньне і апісаньне знака было зацьведжана толькі ў [[1923]] годзе. Палажэньне пра ганаровую адзнаку «ВЧК-ГПУ» зь яго апісаньнем было зацьведжана [[12 ліпеня]] на паседжаньні Калегіі ДПУ і абвешчана загадам № №307 ад [[19 ліпеня]] [[1923]]:

''Адзнака ўяўляе авальнае кола з матавага срэбра з надпісам «ВЧК-1917 г. ГПУ-1922 г.». На кола накладзены сэрп і молат, перакрыжаваныя мячом. Пад сэрпам і молатам знаходзіцца рымская лічба «Пяць», пакрытая чырвонаю эмальлю. Ззаду адзнака мела нумар.''

Калі пачалося выдаваньне знакаў, аднакаю пад №1 быў узнагароджаны [[Фэлікс Дзяржынскі]], №2 — Я.Х. Петэрса, №3 — у А.Я. Беленькага, №4 — у В.І. Савінова і г.д.

Агулам гэтым знакам узнагароджана каля 800 чалавек. Абвесткі аб узнагароджваньні напрыканцы [[1931]] і ў [[1932]] сталі абвяшчацца прыказамі па [[АДПУ]].

У палажэньні згадвалася, што «значение награды достойнейших сотрудников ВЧК/ГПУ, своей работой в органах ВЧК/ГПУ заслуживших быть особо-отмеченными». Узнагароджваемы павінен быў мець «асаблівыя заслугі перад Рэспублікай» і стаж працы ў органах ня менш за 3 гады. Узнагароджаныя не маглі быць раней судзімыя, пазбаўленыя права працы ў органах АДПУ і выключаныя з партыі.

Напачатку ніякіх правоў і прывілеяў знак не даваў, акрамя «права бесьперашкоднага наведваньня любых установаў ДПУ». Пасьля Загадам АДПУ №245 ад [[9 лістапада]] [[1929]] быў абвешчаны «Статут правоў і абавязкаў кавалераў Ганаровай адзнакі НЧК-ДПУ». Ім давалася пасьля звальненьня з АДПУ:
* падвышаная пэнсыя
* захаваньне кватэр у ведамственных дамах АДПУ
* замацаваньне за лячебнымі ўстановамі АДПУ і атрыманьне санаторных пуцёвак
* права атрыманьня жытла пазачаргою
* права нашэньня чакісцкай формы і права захоўваньня набыцьця і нашэньня зброі.

Пасьля загадамі АДПУ ад [[4 траўня]] [[1930]] і [[25 чэрвеня]] [[1931]] да гэтых ільготаў дадавалася штомесячная даплата да заробку ў 30 рублёў і права атрыманьня пэнсіі па лініі АДПУ.

Знак «Ганаровы работнік УНК-ДПУ. 1917—1922» V гадавіны ўручаўся да канца 1932 году, калі была выдадзена новая адзнака да 15-годзьдзя НЧК — [[Адзнака «Ганаровы работнік УНК-АДПУ. 1917—1932»]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20090225190206/http://www.fsb.ru/fsb/press/photo/single.htm!id=10434487@fsbStuffphoto.html Пра аднаку на сайце ФСБ Расеі]
* [http://memo.ru/history/NKVD/ZNAKI/Chapter1.htm Узнагароды ВЧК-НКВД]{{Недаступная спасылка|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://geraldika.ru/symbols/19011 Аднакі АДПУ-КДБ на Геральдыка.ру]

[[Катэгорыя:Савецкія адзнакі|Ганаровыя работнікі УНК-АДПУ. 1917—1922]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя работнікі УНК-АДПУ. 1917—1922| ]]
[[Катэгорыя:НКУС]]