Міжнародны нумар банкаўскага рахунку

Міжнаро́дны ну́мар ба́нкаўскага раху́нку (па-ангельску: International Bank Account Number, IBAN) — міжнародны стандарт ідэнтыфікацыі банкаўскіх рахункаў па-за нацыянальнымі межамі. Спачатку быў прыняты Эўрапейскім камітэтам па банкаўскіх стандартах, а пасьля і як міжнародны стандарт ISO 13616:1997, пазьней як ISO 13616:2007. Афіцыйна рэгістрацыяй нумароў IBAN у адпаведнасьці са стандартам, пачынаючы з ISO 13616:2003, займаецца асацыяцыя SWIFT.

Прызначэньне

Першапачаткова IBAN быў распрацаваны для правядзеньня плацяжоў у межах Эўрапейскага зьвязу, але ягоны гнуткі фармат здаўся прыдатным і для сусьветных мэтаў. Кліентаў, асабліва фізычныя асобы й дробныя прадпрыемствы, бянтэжыць разнастайнасьць розных нацыянальных стандартаў па банкаўскіх рахунках. IBAN выкарыстоўвае гнуткі і пры гэтым сыстэматычны фармат ідэнтыфікацыі рахунку і разам з тым утрымлівае праверачную інфармацыю для пазьбяганьня памылковай транскрыпцыі.

Структура

IBAN складаецца з alpha-2-коду краіны па ISO 3166-1, за якімі ідуць 2 праверачныя лічбы, а за імі — да 30 літара-лічбавых сымбаляў нумару банкаўскага рахунку ў нацыянальных межах, гэтак званы Базавы нумар банкаўскага рахунку (па-ангельску: Basic Bank Account Number (BBAN)). Нацыянальныя банкаўскія асацыяцыі самі вызначаюць даўжыню апошняга, але гэтая даўжыня павінна быць аднолькавай для ўсіх банкаў унутры краіны.

Агульны фармат IBAN
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30	31	32	33	34
Код краіны		кантрольны лік		Унутрыдзяржаўны нумар рахунку

У Беларусі пераход на выкарыстаньне рахункаў у міжнародным фармаце адбыўся 4 ліпеня 2017 року^[1]. Заплянаваны раней пераход з 1 студзеня 2017 року^[2] быў адкладзены з прычыны правядзеньня дэнамінацыі беларускага рубля^[3].

Фармат беларускага IBAN (28 сымбаляў)^[4]^[5]
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28
BY		Кантрольная сума		Код банку				Нумар балянсавага рахунку				Нумар рахунку

Нягледзячы на тое, што пры пазначэньні IBAN у электронных ці папяровых крыніцах паміж кожнымі 4 сымбалямі нумару ўстаўляецца прагал для ягонага лепшага візуальнага чытаньня, непасрэдна пры пераказе грошай нумар не павінен утрымліваць прагалы.

Спраўджваньне

Адною з мэтаў распрацоўкі МНБР была магчымасьць забесьпячэньня як мага большай верагоднасьці зьвестак на пачатковым этапе. У прыватнасьці, кампутарная праграма пры ўводзе міжнароднага нумару рахунку зможа спраўдзіць:

Код краіны
Колькасьць сымбаляў у IBAN у адпаведнасьці з патрабаваньнем для дадзенай краіны
фармат BBAN у адпаведнасьці з патрабаваньнем для дадзенай краіны
Адпаведнасьць нумару рахунку, кодаў банка і краіны кантрольным разрадам

Кантрольныя разрады разьлічваюцца з выкарыстаньнем MOD-97-10 паводле ISO/IEC 7064:2003^[6] (далей проста mod-97), які акрэсьлівае сыстэмаў праверкі сымбаляў, здольных пазьбегнуць памылак пры ручной апрацоўцы, капіяваньні ці наборы інфармацыі. У прыватнасьці, стандарт абвяшчае, што магчымае выяўленьне наступнага:

адзінкавых памылак падстаноўкі (падстаноўкі аднаго сымбалю замест іншага, напрыклад 4234 замест 1234);
усіх ці амаль усіх памылак перастаноўкі (перастаноўкі двух сымбаляў, як суседніх, так і з адным сымбалем пасярэдзіне, напрыклад 12354 ці 12543 замест 12345);
усіх ці амаль усіх памылак зруху (зруху ўсяго радку ўлева ці ўправа);
высокае дзелі двайных памылак падстаноўкі (двух асобных памылак падстаноўкі ў розных месцах радку, напрыклад 7234587 замест 1234567);
высокае дзелі іншых памылак.

Паводле падставовых правілаў IBAN прысваеньнем нумароў рахункаў мусіць займацца спэцыялізаваная фінансавая інстытуцыя, паколькі для аднае камбінацыі рахунку з нумарамі банка і краіны ў асобных выпадках магчымае ўтварэньне некалькіх розных МНБР, якія адпавядацьмуць правілам спраўджваньня.

Альгарытмы

Дзеля спраўджваньня IBAN яго неабходна перавесьці ў лічбавы фармат і выканаць над ім апэрацыю mod-97 (апісаную ў ISO 7064). Калі IBAN слушны, вынік будзе роўны 1. Альгарытм спраўждваньня пададзены ніжэй:^[7]

Праверыць, ці адпавядае даўжыня IBAN даўжыні для дадзенай краіны. Інакш IBAN няслушны;
Перамясьціць чатыры першыя сымбалі у канец нумару;
Замяніць усе літары ў нумары двухразраднымі лікамі, дзе A = 10, B = 11, …, Z = 35;
Разьлічыць астачу ад дзяленьня атрыманага ліку на 97.

Калі астача роўная 1, дык тэст разрадаў пройдзены, і IBAN слушны.

Прыклад для фіктыўнага рахунку ў брытанскім банку:

• IBAN:	GB82 WEST 1234 5698 7654 32
• Перамяшчэньне:	WEST 12345698765432 GB 82
• Перавод у лік:	3214282912345698765432161182
• Астача ад дзяленьня:	3214282912345698765432161182	mod 97 = 1

Глядзіце таксама

Крыніцы

^ Беларускія банкі фарміруюць для кліентаў новыя нумары рахункаў IBAN Прэс-рэліз. Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусі (8 лютага 2017). Праверана 30 чэрвеня 2017 г.
^ Аб пераходзе на выкарыстаньне міжнароднай структуры нумара рахнка ў Рэспубліцы Беларусь Прэс-рэліз. Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусі (27 жніўня 2015). Праверана 30 чэрвеня 2017 г.
^ Аб пераносе тэрміну пераходу на выкарыстаньне міжнароднай структуры нумара рахунку і банкаўскага ідэнтыфікацыйнага кода ў Рэспубліцы Беларусь. Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусі. Праверана 30 чэрвеня 2017 г.
^ Павал Калавур. 2.11 BY – Republic of Belarus (анг.) // SWIFT IBAN Registry. — May 2017. — С. 17.
^ Пастанова праўленьня Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусі №440 «Аб структуры нумару рахунку» (рас.) (pdf). Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусі (27 ліпеня 2015). Праверана 30 чэрвеня 2017 г.
^ ISO/IEC 7064:2003. Information technology — Security techniques — Check character systems (анг.). International Organization for Standardization. Праверана 4 ліпеня 2017 г.
^ IBAN: INTERNATIONAL BANK ACCOUNT NUMBER (анг.) (pdf). European committee for banking standards (August 2003). Праверана 4 ліпеня 2017 г.

Вонкавыя спасылкі

Міжнародны нумар банкаўскага рахунку — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Спраўджваньне IBAN (анг.)
Эўрапейская плацёжная рада (анг.)
Старонка IBAN на бачыне Эўрапейскіх банкаўскіх рэсурсаў (анг.)
Стандарт ISO 13616-1:2007 (анг.)
Праверка нумароў IBAN (анг.)

[1] Беларускія банкі фарміруюць для кліентаў новыя нумары рахункаў IBAN Прэс-рэліз. Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусі (8 лютага 2017). Праверана 30 чэрвеня 2017 г.

[2] Аб пераходзе на выкарыстаньне міжнароднай структуры нумара рахнка ў Рэспубліцы Беларусь Прэс-рэліз. Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусі (27 жніўня 2015). Праверана 30 чэрвеня 2017 г.

[3] Аб пераносе тэрміну пераходу на выкарыстаньне міжнароднай структуры нумара рахунку і банкаўскага ідэнтыфікацыйнага кода ў Рэспубліцы Беларусь. Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусі. Праверана 30 чэрвеня 2017 г.

[4] Павал Калавур. 2.11 BY – Republic of Belarus (анг.) // SWIFT IBAN Registry. — May 2017. — С. 17.

[5] Пастанова праўленьня Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусі №440 «Аб структуры нумару рахунку» (рас.) (pdf). Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусі (27 ліпеня 2015). Праверана 30 чэрвеня 2017 г.

[ValidationFeatures-6] ISO/IEC 7064:2003. Information technology — Security techniques — Check character systems (анг.). International Organization for Standardization. Праверана 4 ліпеня 2017 г.

[ECBS-7] IBAN: INTERNATIONAL BANK ACCOUNT NUMBER (анг.) (pdf). European committee for banking standards (August 2003). Праверана 4 ліпеня 2017 г.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]