Прагляд крыніцы для Царства Польскае

{{Іншыя значэньні|Польскае каралеўства}}
{{Краіна
| Назва                           = Царства Польскае
| НазваЎРоднымСклоне              = Царства Польскага
| НазваНаДзяржаўнайМове           = Царство Польское, Królestwo Polskie 
| Сьцяг                           = Merchant_ensign_of_Vistula_ships_of_Congress_Poland.svg
| Герб                            = Герб Царства Польского 1882.svg
| НацыянальныДэвіз                =
| Месцазнаходжаньне               = Karte_kongresspolen.png
| ПапярэдняяДзяржава1             = 
| СьцягПапярэдняйДзяржавы1        = 
| ВыяваПапярэдняйДзяржавы1        = 
| ГодПачаткуІснаваньня            = 
| ГодКанцаІснаваньня              = 
| ПэрыядІснаваньня                = 
| НаступнаяДзяржава1              = Каралеўства Польскае (1916—1918)
| СьцягНаступнайДзяржавы1         = Poland flag 300.png
| ВыяваНаступнайДзяржавы1         = 
| АфіцыйнаяМова                   = [[Расейская мова|расейская]], [[Польская мова|польская]]
| Сталіца                         = [[Варшава]]
| НайбуйнейшыГорад                = 
| ТыпУраду                        = 
| ПасадыКіраўнікоў                = [[цар польскі]]
| ІмёныКіраўнікоў                 = 
| Плошча                          = 127 тыс.
| МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы       = 
| АдсотакВады                     = 
| ГодАцэнкіНасельніцтва           = 1816
| МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 
| Насельніцтва                    = 2, 7 млн чал
| ШчыльнасьцьНасельніцтва         = 
| ЭтнічныСклад                    = 
| КанфэсійныСклад                 = 
| Пісьменнасьць                   =
| ГодАцэнкіСУП                    = 
| МесцаЎСьвецеПаводлеСУП          = 
| СУП                             = 
| СУПНаДушуНасельніцтва           = 
| Валюта                          =
| КодВалюты                       = 
| ЧасавыПас                       = 
| ЧасРозьніцаUTC                  = 
| ЧасавыПасУлетку                 = 
| ЧасРозьніцаUTCУлетку            = 
| НезалежнасьцьПадзеі             = 
| НезалежнасьцьДаты               =
| ДзяржаўныГімн                   =
| АўтамабільныЗнак                = 
| ДамэнВерхнягаЎзроўню            = 
| ТэлефонныКод                    = 
| Дадаткі                         = 
}}
{{Няма крыніцаў}}
'''Ца́рства По́льскае''' (''Польскае каралеўства, Кангрэсавая Польшча, «кангрэсоўка»'', {{мова-ru|Царство Польское}}, {{мова-pl|Królestwo Polskie}}, ''Królestwo Kongresowe'', ''Kongresówka, Carstwo Polskie'') — залежная тэрыторыя ў Эўропе, якая знаходзілася ў [[вунія|вуніі]] з [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыяй]] з 1815 па 1831 гады. У 1831 г., пасля паразы [[Лістападаўскае паўстаньне|Лістападаўскага паўстання]], Царства Польскае было непасрэдна ўключана ў склад Расейскай імпэрый ў яе складзе. У 1864 годзе, пасьля паразы [[Студзеньскае паўстаньне|Студзеньскага паўстаньня]], расейскі цар пазбавіў Каралеўства Польскае слядоў аўтаноміі, таму край стаў звычайнай тэрыторыяй Расейскай імпэрый і атрымаў назву «Прывісьлянскі край».

Пасьля [[Венскі кангрэс|Венскага кангрэса]] Расея атрымала Царства Польскае, [[Прусія]] — [[Вялікае герцагства Пазнанскае]], [[Аўстрыя]] — [[Галіччына|Галіччыну]].

Ад гэтага кангрэсу ўтвораныя неафіцыйныя назвы тэрыторыі «кангрэсавая Польшча» ({{мова-pl|Królestwo Kongresowe}}) і «кангрэсоўка» ({{мова-pl|Kongresówka}}).

== Разьмяшчэньне ==

Царства Польскае займала цэнтральную частку Польшчы: [[Варшава]], [[Лодзь]], [[Каліш]], [[Сувалкі]]. Плошча 127 тыс. км², насельніцтва 2,7 млн чал. (1816).

== Адміністрацыйны падзел ==
{| class="wikitable"
|--
!Губэрня||губэрнскі горад||Пляц, тыс. км²||Насельніцтва, тыс. чал.,1905
|--
|[[Варшаўская губэрня]]||[[Варшава]]||17,6||2233
|--
|[[Каліская губэрня]]||[[Каліш]]||11,3||964 
|--
|[[Кялецкая губэрня]]||[[Кельцы]]||10,2||899
|--
|[[Ломжынская губэрня]]||[[Ломжа]]||10,6||645
|--
|[[Люблінская губэрня]]||[[Люблін]]||16,9||1341
|--
|[[Пётркоўская губэрня]]||[[Пётркаў]]||12,2||1640
|--
|[[Плоцкая губэрня]]||[[Плоцк]]||9,4 ||613
|--
|[[Радамская губэрня]]||[[Радам]]||12,4||917
|--
|[[Сядлецкая губэрня]]||[[Седльцы]]||14,3||894
|--
|[[Сувалцкая губэрня]]||[[Сувалкі]]||12,4||629
|}

[[Файл:Congress_Poland_1831.jpg|150PX|left|міні|Царства Польскае ў 1831 годзе]]

== Палітыка ==

Польшча была зьвязаная з Расеяй [[Асабістая унія|асабістай уніяй]]. Главой дзяржавы быў Цар Польскі ({{мова-pl|Król Polski, Car Polski|скарочана}}). Царамі Польскімі ў гэты пэрыяд станавіліся [[Расейская імпэрыя|імпэратары Расеі]]. Першапачаткова меркавалася, што для таго, каб заняць польскі трон, яны абавязкова павінны каранавацца ў Варшаве, аднак у рэальнасьці гэта зрабіў толькі [[Мікалай I]] у 1829 годзе. У 1831 г. Царства Польскае было ўключана непасрэдна ў Расійскую дзяржаву на аснове аўтаноміі.

Аўтаномія і любыя сляды незалежнасці Каралеўства Польскага былі скасаваныя ў 1864 годзе, калі край быў ужо рэгулярнай часткай Расійскай дзяржавы і была створана другая назва «Прывіслянскі край». У 1867 г. было зацьверджана Палажэньне аб губэрнскім і павятовым кіраваньні, у адпаведнасьці зь якім Царства Польскае было падзеленае на 10 [[губэрня]]ў па тыпе расейскіх. У 1866—1871 гг. былі скасаваныя адзіныя органы кіраваньня Польшчай — Дзяржаўная рада, Адміністрацыйная рада, урадавыя камісіі і Выканаўчы камітэт. Польскае каралеўства як аўтаномная дзяржаўная адзінка фактычна перастала існаваць, ператварыўшыся ў [[Прывісьлінскі край]], які складаўся з уніфікаваных па расейскім узоры губэрняў. Аналягічныя мерапрыемствы праводзіліся і ў сфэры заканадаўства: у 1866 г. на Польшчу было распаўсюджанае дзеяньне расейскага [[Крымінальны кодэкс|крымінальнага кодэксу]], у 1875 г. судаводзтва было перакладзена на [[расейская мова|расейскую мову]].

Сталіца — [[Варшава]].

[[Файл:Privisl_1861.jpg|150пкс|зьлева|міні|Царства Польскае ў 1861 годзе]]
[[Файл:Privisl.jpg|150пкс|справа|міні|Царства Польскае ў 1896 годзе]]

== Намесьнікі Царства Польскага ==
* 22 сакавіка 1832 — 20 студзеня 1856 — [[генэрал-ад'ютант]], [[генэрал-фэльдмаршал]] [[Іван Паскевіч]]
* 20 студзеня 1856 — 18 траўня 1861 — [[генэрал-ад'ютант]], [[генэрал ад артылерыі]] [[Міхаіл Гарчакоў]]
* 16 траўня 1861 — 1 жніўня 1861 — [[генэрал ад артылерыі]] [[Мікалай Сухазанет]], в. а.
* 6 жніўня 1861 — 9 кастрычніка 1861 — [[генэрал-ад'ютант]], [[генэрал ад кавалерыі]] [[Карл Ламбэрт]]
* 9 кастрычніка 1861 — 16 чэрвеня 1862 — [[генэрал ад інфантэрыі]] [[Аляксандар Лідэрс]]
* 16 кастрычніка — 27 кастрычніка 1861 — [[генэрал ад артылерыі]] [[Мікалай Сухазанет]], в.а.
* 16 чэрвеня 1862 — 19 кастрычніка 1863 — [[генэрал-ад'ютант]], [[генэрал-адмірал]] [[вялікі князь]] [[Канстанцін Мікалаевіч]]
* [[травень]] 1863 — 6 студзеня 1874 — [[генэрал-ад'ютант]], [[генэрал-фэльдмаршал]], [[граф]] [[Фёдар Бэрг]].

== Царства Польскае і Беларусь ==
У [[Сувалцкая губэрня|Сувалцкую губэрню]] ўваходзілі паўночна-заходнія землі сёньняшняга [[Гарадзенскі раён|Гарадзенскага раёну]] Беларусі (г. зв. [[Сапоцкін]]шчына).

Гэта абумовіла адрознасьць ад агульнабеларускага ў разьвіцьці гэтай тэрыторыі. Гэтак, напраклад, [[уніяцтва]] было тут скасавана толькі ў 1870-х, а большасьці жыхароў, не жадаючы пераходзіць у праваслаўе, выбрала пасьля 1905 году [[рыма-каталіцтва]].

{{Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Расейскай імпэрыі}}

[[Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Расейскай імпэрыі]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі (1795—1918)]]
[[Катэгорыя:Польшча ў XX стагодзьдзі]]