Эсты: розьніца паміж вэрсіямі
Stary Jolup (гутаркі | унёсак) крыніца — be:Эсты, вікіфікацыя |
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
[[Файл:Map of Sarmatia in Europe, Description de L'Universe (Alain Manesson Mallet, 1685).jpg|thumb|Эсты на францускай мапе 1685 году]] |
[[Файл:Map of Sarmatia in Europe, Description de L'Universe (Alain Manesson Mallet, 1685).jpg|thumb|Эсты на францускай мапе 1685 году]] |
||
'''Э́сты''' (лац. ''Aesti'') — прынятая ў заходнеэўрапейскіх (пераважна [[Лацінская мова|лацінскіх]]) крыніцах назва сярэдневечнага насельніцтва сучаснай [[Эстонія|Эстоніі]]<ref name="the_uralic_language_family_facts_myths_and_statistics">«The Uralic language family: facts, myths and statistics» Marcantonio Angela, 2002, Blackwell, Oxford, isbn = 0-631-23170-6, ст. 21-23 |
'''Э́сты''' (лац. ''Aesti'') — прынятая ў заходнеэўрапейскіх (пераважна [[Лацінская мова|лацінскіх]]) крыніцах назва сярэдневечнага насельніцтва сучаснай [[Эстонія|Эстоніі]]<ref name="the_uralic_language_family_facts_myths_and_statistics">«The Uralic language family: facts, myths and statistics» Marcantonio Angela, 2002, Blackwell, Oxford, isbn = 0-631-23170-6, ст. 21-23</ref>. У старажытнарускіх крыніцах ёй адпавядае экзаэтнонім «[[чудзь]]». |
||
== Найстаражытнейшае насельніцтва Эстоніі == |
== Найстаражытнейшае насельніцтва Эстоніі == |
||
Радок 8: | Радок 8: | ||
ʼʼAestiiʼʼ каля [[Вісла|Віслы]] (суседзі відыварыяў) — народ, згаданы [[Публій Карнэлій Тацыт|Тацытам]] у трактаце «Пра паходжаньне немцаў і месцазнаходжаньне Нямэччыны»: |
ʼʼAestiiʼʼ каля [[Вісла|Віслы]] (суседзі відыварыяў) — народ, згаданы [[Публій Карнэлій Тацыт|Тацытам]] у трактаце «Пра паходжаньне немцаў і месцазнаходжаньне Нямэччыны»: |
||
{{пачатак цытаты}}Эстыі пакланяюцца прамаці багоў і як знак адрозьненьня свайго культу носяць на сабе выявы [[Вяпрук|вепрукоў]]; яны ім замяняюць зброю і ахоўваюць тых, хто шануе багіню, нават у гушчы ворагаў. [[Меч]] у іх — рэдкасьць; ужываюць жа яны часьцей за ўсё [[кольле]]. [[Збожжа]] і іншыя плады зямныя вырошчваюць яны стараньней, чым прынята ў [[старажытныя немцы|немцаў]] з |
{{пачатак цытаты}}Эстыі пакланяюцца прамаці багоў і як знак адрозьненьня свайго культу носяць на сабе выявы [[Вяпрук|вепрукоў]]; яны ім замяняюць зброю і ахоўваюць тых, хто шануе багіню, нават у гушчы ворагаў. [[Меч]] у іх — рэдкасьць; ужываюць жа яны часьцей за ўсё [[кольле]]. [[Збожжа]] і іншыя плады зямныя вырошчваюць яны стараньней, чым прынята ў [[старажытныя немцы|немцаў]] з уласьцівай ім нядбайнасьцю. Больш таго, яны абшнырваюць і мора і на беразе, і на водмелях адзіныя з усіх зьбіраюць [[бурштын]], які самі яны называюць глезам.<ref>[http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/tacit.htm Тацыт. Пра паходжанне германцаў і месцазнаходжанне Германіі<!-- Загаловак дададзены ботам -->]</ref>{{канец цытаты}} |
||
Мяркуючы па апісаньні, эстыі — адно з [[прусы|заходніх плямёнаў]] [[балты|старажытных балтаў]], якое займалася зборам [[ |
Мяркуючы па апісаньні, эстыі — адно з [[прусы|заходніх плямёнаў]] [[балты|старажытных балтаў]], якое займалася зборам [[бурштын]]у і яго экспартам у [[Рымская імпэрыя|Рымскую імпэрыю]] па [[Бурштынавы шлях|Бурштынавым шляху]]. Прыведзеная Тацытам назва бурштыну на мове эстаў, ʼʼglesumʼʼ, верагодна, [[нямецкія мовы|нямецкага]] паходжаньня (пар. гоц. ʼʼglasʼʼ, англ. ʼʼglassʼʼ). |
||
Няма падстаў атаясамяць з эстонцамі тых эстаў, да якіх зьвяртаўся ў 537 г. з прамовай [[Касіядор]], а таксама народ айстаў (ʼʼHestiiʼʼ), які згадвае [[Іардан (гісторык)|Іарданам]] у якасьці даньнікаў [[Германарых]]а. Згадкі эстаў у антычных аўтараў такія кароткія, што дакладна вызначыць арэал іх расьсяленьня не ўяўляецца магчымым. |
Няма падстаў атаясамяць з эстонцамі тых эстаў, да якіх зьвяртаўся ў 537 г. з прамовай [[Касіядор]], а таксама народ айстаў (ʼʼHestiiʼʼ), які згадвае [[Іардан (гісторык)|Іарданам]] у якасьці даньнікаў [[Германарых]]а. Згадкі эстаў у антычных аўтараў такія кароткія, што дакладна вызначыць арэал іх расьсяленьня не ўяўляецца магчымым. |
||
Радок 18: | Радок 18: | ||
Эсты як народ фіна-вугорскага паходжаньня (г.зн. эстонцы) упершыню апісаны ў лівонскіх хроніках XIII стагодзьдзя (у прыватнасьці, у [[Генрых Латвійскі|Генрыха Латвійскага]]). Іх назву, атрыманую ў спадчыну ад антычных лацінскіх пісьменьнікаў, сярэдневяковыя аўтары памылкова разумелі як утвораную ад тэрміна «ўсход», «[[ост]]» (гэта значыць «Усходняя зямля» — [[Эстляндыя|Эстланд]]). |
Эсты як народ фіна-вугорскага паходжаньня (г.зн. эстонцы) упершыню апісаны ў лівонскіх хроніках XIII стагодзьдзя (у прыватнасьці, у [[Генрых Латвійскі|Генрыха Латвійскага]]). Іх назву, атрыманую ў спадчыну ад антычных лацінскіх пісьменьнікаў, сярэдневяковыя аўтары памылкова разумелі як утвораную ад тэрміна «ўсход», «[[ост]]» (гэта значыць «Усходняя зямля» — [[Эстляндыя|Эстланд]]). |
||
Сучасныя эстонцы ўзялі гэты кніжны тэрмін для абазначэньня сваёй нацыі толькі з XIX стагодзьдзя (у пэрыяд «нацыянальнага адраджэньня»). У мясцовай традыцыі лац. ʼʼAestiʼʼ ператварылася ў «ээстласед». Да гэтага яны сябе называлі «маарахвас» ({{ |
Сучасныя эстонцы ўзялі гэты кніжны тэрмін для абазначэньня сваёй нацыі толькі з XIX стагодзьдзя (у пэрыяд «нацыянальнага адраджэньня»). У мясцовай традыцыі лац. ʼʼAestiʼʼ ператварылася ў «ээстласед». Да гэтага яны сябе называлі «маарахвас» ({{Мова-et|maarahvas}}, літар. «народ зямлі»). |
||
== Крыніцы == |
== Крыніцы == |
Вэрсія ад 00:10, 17 красавіка 2017
Э́сты (лац. Aesti) — прынятая ў заходнеэўрапейскіх (пераважна лацінскіх) крыніцах назва сярэдневечнага насельніцтва сучаснай Эстоніі[1]. У старажытнарускіх крыніцах ёй адпавядае экзаэтнонім «чудзь».
Найстаражытнейшае насельніцтва Эстоніі
Найстаражытнейшымі знаходкамі на тэрыторыі Эстоніі зьяўляюцца артэфакты, знойдзеныя ў час археалягічных раскопак паселішчаў Пулі і Кунда, якія адносяцца да кундаскай археалягічнай культуры. Ім на зьмену прыйшлі нэалітычныя народы нарвскай культуры. Этнічная прыналежнасьць ні тых, ні іншых не вядомая.
Эсты і антычных аўтараў
ʼʼAestiiʼʼ каля Віслы (суседзі відыварыяў) — народ, згаданы Тацытам у трактаце «Пра паходжаньне немцаў і месцазнаходжаньне Нямэччыны»:
Эстыі пакланяюцца прамаці багоў і як знак адрозьненьня свайго культу носяць на сабе выявы вепрукоў; яны ім замяняюць зброю і ахоўваюць тых, хто шануе багіню, нават у гушчы ворагаў. Меч у іх — рэдкасьць; ужываюць жа яны часьцей за ўсё кольле. Збожжа і іншыя плады зямныя вырошчваюць яны стараньней, чым прынята ў немцаў з уласьцівай ім нядбайнасьцю. Больш таго, яны абшнырваюць і мора і на беразе, і на водмелях адзіныя з усіх зьбіраюць бурштын, які самі яны называюць глезам.[2]
Мяркуючы па апісаньні, эстыі — адно з заходніх плямёнаў старажытных балтаў, якое займалася зборам бурштыну і яго экспартам у Рымскую імпэрыю па Бурштынавым шляху. Прыведзеная Тацытам назва бурштыну на мове эстаў, ʼʼglesumʼʼ, верагодна, нямецкага паходжаньня (пар. гоц. ʼʼglasʼʼ, англ. ʼʼglassʼʼ).
Няма падстаў атаясамяць з эстонцамі тых эстаў, да якіх зьвяртаўся ў 537 г. з прамовай Касіядор, а таксама народ айстаў (ʼʼHestiiʼʼ), які згадвае Іарданам у якасьці даньнікаў Германарыха. Згадкі эстаў у антычных аўтараў такія кароткія, што дакладна вызначыць арэал іх расьсяленьня не ўяўляецца магчымым.
Сярэдневяковыя эсты
Эсты як народ фіна-вугорскага паходжаньня (г.зн. эстонцы) упершыню апісаны ў лівонскіх хроніках XIII стагодзьдзя (у прыватнасьці, у Генрыха Латвійскага). Іх назву, атрыманую ў спадчыну ад антычных лацінскіх пісьменьнікаў, сярэдневяковыя аўтары памылкова разумелі як утвораную ад тэрміна «ўсход», «ост» (гэта значыць «Усходняя зямля» — Эстланд).
Сучасныя эстонцы ўзялі гэты кніжны тэрмін для абазначэньня сваёй нацыі толькі з XIX стагодзьдзя (у пэрыяд «нацыянальнага адраджэньня»). У мясцовай традыцыі лац. ʼʼAestiʼʼ ператварылася ў «ээстласед». Да гэтага яны сябе называлі «маарахвас» (па-эстонску: maarahvas, літар. «народ зямлі»).
Крыніцы
- ^ «The Uralic language family: facts, myths and statistics» Marcantonio Angela, 2002, Blackwell, Oxford, isbn = 0-631-23170-6, ст. 21-23
- ^ Тацыт. Пра паходжанне германцаў і месцазнаходжанне Германіі
Вонкавыя спасылкі
Эсты — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Эсты // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) — СПб., 1890—1907.