Прагляд крыніцы для Плютон

{{Іншыя значэньні}}
{| border="0" align="right" style="{{float right}}" width="300px"
|-
|
{| class="wikitable" cellpadding="2" cellspacing="0"
|+<font size="+1">'''Плютон '''[[Файл:Pluto symbol (large orb, bold).svg|24пкс|⯓]]</font>
|-
| align="center" colspan="2"| [[Файл:Pluto in True Color - High-Res.jpg|frameless|Плютон]]
|-
! bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" | Гісторыя адкрыцьця
|-
! align="left" | Адкрытая
| [[Клайд Томба|Клайдам Томба]]
|-
! align="left" | Дата адкрыцьця
| [[18 лютага]] [[1930]]
|-
! bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" | Фізычныя характарыстыкі
|-
!align="left" | Дыямэтар
| 2306 ± 20 км
|-
! align="left" | Акружнасьць [[экватар]]а
| км
|-
! align="left" | [[Аб’ём]]
| 7,15×10<sup>9</sup> км³
|-
! align="left" | [[Маса]]
| (1,305±0,007)×10²² кг (0,0021 масы Зямлі)
|-
! align="left" | [[Шчыльнасьць]]
| 2,03±0,06 [[грам|г]]/[[Сантымэтар|см³]]
|-
! align="left" | [[Плошча]] паверхні
| 1,795×10<sup>7</sup> км²
|-
! align="left" | [[Гравітацыя]] у зоне экватара
| 0,58 [[Паскарэньне|м/с²]], або 0,059 [[паскарэньне вольнага падзеньня|g]]
|-
! align="left" | [[Другая касьмічная хуткасьць]]
| 1,2 км/с
|-
! align="left" | [[Сыдэрычны дзень|Сыдэрычны пэрыяд кручэньня]]
| 6 сут. 9 г 22 мін
|-
! align="left" | [[Нахіл да восі|Экватарыяльны нахіл да арбіты]]
| 11,88[[Кутні градус|°]]
|-
! align="left" | [[Тэмпэратура]] паверхні
|
{| cellspacing="0" cellpadding="2" align ="center" border="0" width="100%"
|-
! мін.
! сярэдн.
! макс.
|- align ="center"
| 33°[[Кельвін|K]]
| 44°K
| 55°K
|}
|-
! align="left" | [[Атмасфэрны ціск]] у паверхні
| 0,30 [[Паскаль (адзінка вымярэньня)|кПа]]
|-
! bgcolor="#ffc0c0" colspan="2" | [[Арбіта]]льныя характарыстыкі
|-
! align="left" | Сярэдняя адлегласьць ад [[Сонца]]
| 5 906 376 272 км (39,481 686 77 [[астранамічная адзінка|а. а.]])
|-
! align="left" | [[Пэрыгелій]]
| 4 436 824 613 км
|-
! align="left" | [[Афэлій]]
| 7 375 927 931 км
|-
! align="left" | [[Сыдэрычны год|Сыдэрычны арбітальны пэрыяд]]
| 366,73 зямных дня
|-
! align="left" | [[Сярэдняя арбітальная хуткасьць]]
| 4,666 км/с
|-
! align="left" | [[Эксцэнтрысытэт]] арбіты
| 0,248 807 66
|-
! align="left" | [[Нахіл арбіты]] да плоскасьці экліптыкі
| 17,141 75°
|-
! align="left" | [[Акружнасьць]] арбіты
| км
|-
! align="left" | [[Спадарожнікі Плютона|Спадарожнікі]]
| 1. [[Гідра (спадарожнік)|Гідра]]<br />2. [[Нікс (спадарожнік)|Нікс]]<br />([[Харон (спадарожнік)|Харон]] — другі кампанэнт сыстэмы, які не лічыцца спадарожнікам)
|-
! align="left" | Зьяўляецца спадарожнікам
| [[Сонца]]
|-
! align="left" | Склад атмасфэры
| [[Азот]], [[мэтан]]
|}
|}
'''Плюто́н''' ('''134340 Pluto''') — [[карлікавая плянэта]]. Раней лічыўся дзявятай [[плянэта]]й [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]], але быў пазбаўлены гэтага статусу рашэньнем XXVI Генэральнай асамблеі [[Міжнародны астранамічны зьвяз|МАЗ]]. Плютон упершыню назіраўся 18 лютага 1930 году [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|амэрыканскім]] [[астраном]]ам [[Клайд Томба|Клайдам Томба]].

У Плютона ёсьць два [[спадарожнік]]і: [[Гідра (спадарожнік)|Гідра]] й [[Нікс (спадарожнік)|Нікс]]. Ёсьць яшчэ другі кампанэнт сыстэмы — [[Харон (карлікавая плянэта)|Харон]]. Ён зьяўляецца малым кампанэнтам [[Падвойная карлікавая плянэтная сыстэма|падвойнай карлікавай плянэтнай сыстэмы]] Плютон — Харон.

У 2006 годзе [[NASA]] адправіла да Плютона [[касьмічны апарат]] «[[New Horizons]]», прыбыцьцё якога да Плютона чакаецца ў 2015 годзе.

Сымбалі — [[File:Pluto symbol (large orb, fixed width).svg|16px|⯓]]<ref>{{cite web |url= https://www.jpl.nasa.gov/infographics/what-is-a-dwarf-planet |author= JPL/NASA |date= 2015-04-22  |website= Jet Propulsion Laboratory |title= What is a Dwarf Planet? |access-date= 2022-01-19}}</ref> і [[File:Pluto monogram (fixed width).svg|16px|♇]].<ref>{{cite book |editor=John Lewis |date=2004 |title=Physics and chemistry of the solar system |edition= 2 |page=64 |publisher=Elsevier}}</ref>

== Гісторыя адкрыцьця ==
Ідэя аб існаваньні ў Сонечнай сыстэме дзявятай плянэты зьявілася ў выніку выяўленьня адхіленьняў у [[арбіта]]льным руху [[Уран (плянэта)|Урана]] і [[Нэптун (плянэта)|Нэптуна]], якія маглі быць растлумачаныя ўзьдзеяньнем больш выдаленай [[Маса|масіўнай]] плянэты. Пошукам гэтай плянэты актыўна займаўся Пэрсіваль Лоўэл ({{мова-en|Percival Lowell}}), заснавальнік Лоўэлаўскай абсэрваторыі ва [[Флагстаф]]е ([[Арызона]], [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]). Пошукі не прынесьлі посьпеху, а ў 1916 годзе Лоўэл памёр. Іронія лёсу складаецца ў тым, што на [[Фатаздымак|фатаздымках]], зробленых падчас пошуку, павінен быў быць Плютон — але яго выява патрапіла на дэфэкт фотапласьцінкі. Пошук быў адноўлены ў 1929 годзе і даручаны маладому астраному-аматару Клайду Томба, якога нанялі адмыслова для гэтага. Менш чым праз год, 18 лютага 1930 году Томба выявіў новую плянэту, якая выглядала як [[зорка]] 15-й [[Бачная зорная велічыня|велічыні]] у [[Сузор’е|сузор’і]] [[Блізьняты (сузор’е)|Блізьнят]]. Плянэта была выяўленая пры параўнаньні фатаграфіяў, зробленых 23 ды 29 студзеня.

Неўзабаве пасьля адкрыцьця Плютона стала ясна, што яго маса занадта малая, каб аказаць які-небудзь уплыў на рух Нэптуна ці Ўрана. Зьявілася здагадка, што за ўзбурэньні ў іх руху нясе адказнасьць больш масіўная, яшчэ не выяўленая «плянэта Х». Былі прадпрынятыя яе пошукі, якія апынуліся беспасьпяховымі. Пазьней высьветлілася, што хібнасьці зьнікаюць, калі выкарыстаць у разьліках удакладненае значэньне масы Нэптуна.

== Назва ==
Права абраць імя для новай плянэты меў дырэктар Лоўэлаўскай абсэрваторыі Вэста Мелвін Сьліфэр ({{мова-en|Vesto Melvin Slipher}}).

Першапачаткова ўдава П. Ловела прапанавала назваць плянэту [[Зэўс]], потым Ловел, а потым і сваім імем — Констанс. (Як заўважыў з гэтай нагоды К. Томба, магло б здарыцца так, што замест плютонія мы мелі бы «канстанцый».) Ні адна з гэтых прапаноў не была ўхваленая.

Прапанаваная назва «[[Плютон (міталёгія)|Плютон]]», па-першае, працягвае традыцыю найменьня плянэт па імёнах богаў рымскай [[Міталёгія|міталёгіі]], а па-другое, увекавечвае памяць П. Лоўэла, паколькі пачынаецца зь яго ініцыялаў.

Было і шмат іншых прапаноў. Напрыклад, газэта «[[Нью-Ёрк Таймс]]» прапанавала назваць плянэту [[Мінэрва]] (ня ведаючы, што так ужо прапаноўвалі назваць плянэту [[Уран]]). Прапаноўваліся назвы: [[Артэміда]], [[Атэна]], [[Атлас (Тытан)|Атлас]], [[Вулькан (рымскі бог)|Вулькан]], [[Гера (міталёгія)|Гера]], [[Гэракл|Гэркулес]], Зымал, Ідана, [[Ікар]], [[Космас]], [[Кронас]], [[Одын]], [[Пакс]], [[Пэрсэй]], [[Пэрсэфона]], [[Прамэтэй]], [[Тантал]] і шматлікія іншыя. Адна шлюбная пара нават прапанавала назваць плянэту ў гонар іх нованароджанага дзіцяці.

Адна цяжкасьць складалася ў тым, што шматлікія імёны з грэцкай і рымскай міталёгіі былі ўжо выкарыстаныя для [[астэроід]]аў.

Назву Плютон прапанавала 11-гадовая дзяўчынка Вэнэцыя Бэрні ({{мова-en|Venetia Burney}}) з [[Оксфард]]у. За сьняданкам яе дзед, які працаваў бібліятэкарам у [[Оксфардзкі ўнівэрсытэт|Оксфардзкім унівэрсытэце]], прачытаў у газэце «Таймс» аб адкрыцьці новай плянэты й спытаў унучку, як, па яе меркаваньні, лепш назваць плянэту. Дзяўчынка адказала, што раз плянэта такая далёкая і халодная, яе варта назваць у гонар рымскага бога падземнага царства Плютона. Прафэсар Гэрбэрт Гол Тэрнэр ({{мова-en|Herbert Hall Turner}}) паслаў па тэлеграфе гэтую прапанову сваім калегам у [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]], і пасьля кароткага абмеркаваньня яго прынялі практычна аднадушна.

Назва Плютон была афіцыйна зацьверджана 1 траўня 1930 году. Плютон быў богам падземнага царства ў рымскай міталёгіі, грэкі звалі яго [[Аід]] (або Гадэс).

[[Файл:Pluto and charon.jpg|міні|Плютон і Харон, здымак [[Габл (тэлескоп)|тэлескопа «Габл»]]]]

== Статус ==
Плютон быў афіцыйна прызнаны [[плянэта]]й [[Міжнародны астранамічны зьвяз|Міжнародным астранамічным зьвязам]] у траўні 1930 году. У той момант меркавалі, што яго [[маса]] параўнальная з масай [[Зямля|Зямлі]], у рэчаіснасьці жа маса Плютона амаль у 500 разоў меншая за масу Зямлі, нават меншая за масу Месяца.

У апошні час стала відавочным, што Плютон — толькі адзін з самых буйных вядомых сёньня аб’ектаў [[Пояс Койпэра|пояса Койпэра]], і прынамсі, адзін з аб’ектаў пояса ([[Эрыс (карлікавая плянэта)|Эрыс]] ці 2003 UB<sub>313</sub>) большая за Плютон (яна на 27% цяжэйшая). У сувязі з гэтым узьнікла ідэя не разглядаць больш Плютон як плянэту, што выклікала бурныя дэбаты. Шмат хто прапаноўваў зваць аб’екты падобныя да Плютона [[Малыя целы Сонечнай сыстэмы|плянэтоідамі]], гэта значыць «плянэтамі-карлікамі». Іншыя лічылі, што званьне плянэты — гэта «феномен культуры» і не падлягае перагляду.

Канчаткова, 24 жніўня 2006 году на XXVI Генэральнай асамблеі [[Міжнародны астранамічны зьвяз|Міжнароднага астранамічнага зьвязу]] было прынятае рашэньне надалей зваць Плютон не «[[плянэта]]й», а «[[Карлікавая плянэта|карлікавай плянэтай]]».<ref name="iau0603">[http://www.iau.org/public_press/news/release/iau0603/ IAU 2006 General Assembly: Result of the IAU Resolution votes Word-of-the-Year 2006] 5 студзеня 2007</ref>

На канфэрэнцыі было выпрацавана новае азначэньне плянэты, паводле якога плянэтамі лічацца [[Астранамічны аб’ект|нябесныя целы]], якія верцяцца вакол [[Зорка|зоркі]] (і самі зоркай не зьяўляюцца), маюць гідрастатычна раўнаважкую форму і «расчысьцілі» вобласьць у раёне сваёй [[Арбіта|арбіты]] ад іншых, мяльчэйшых, аб’ектаў. Карлікавымі плянэтамі будуць лічыцца аб’екты, якія верцяцца вакол зоркі, якія маюць гідрастатычна раўнаважкую форму, але не «расчысьцілі» прастору ў раёне сваёй арбіты і не зьяўляюцца [[спадарожнік]]амі. Плянэты й карлікавыя плянэты — гэта два розныя клясы аб’ектаў [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]]. Усе іншыя аб’екты, якія верцяцца вакол [[Сонца]] і не зьяўляюцца спадарожнікамі, будуць звацца [[астэроід]]амі Сонечнай сыстэмы.

[[Амэрыканскае дыялекталагічнае грамадства]] прызнала дзеяслоў «to pluto» («аплютоніць») «новым словам 2006 году». Новы дзеяслоў азначае «паніжэньне ў званьні або каштоўнасьці кагосьці або чагосьці, як гэта адбылося зараз ужо былой плянэтай Плютон»<ref>[http://www.americandialect.org/Word-of-the-Year_2006.pdf «Plutoed» Voted 2006 Word of the Year by American Dialect Society] 5 студзеня 2007</ref>.

== Арбіта ==
[[Файл:TheKuiperBelt Orbits Pluto Neptune2-ru.svg|thumb|Супастаўленьне арбіт Нэптуна і Плютона.]]

Сярэдняя [[адлегласьць]] Плютона ад [[Сонца]] складае 5,913 млрд км ці 39,53 [[Астранамічная адзінка|а. а.]], але з-за вялікага [[эксцэнтрысытэт]]а [[Арбіта|арбіты]] (які складае 0,249), гэтая адлегласьць зьмяняецца ад 4,425 да 7,375 млрд км (адпаведна 29,6 і 49,3 а. а.). Сонечнае [[сьвятло]] распаўсюджваецца да Плютона каля пяці [[гадзіна|гадзін]], адпаведна, прыкладна столькі ж патрабуецца і [[радыёхваля]]м, каб даляцець ад Зямлі да [[Касьмічны апарат|касьмічнага апарата]], які знаходзіцца каля Плютона. Арбіта Плютона характэрная тым, што частка яе знаходзіцца бліжэй да Сонца, чым арбіта [[Нэптун]]а. У выніку, зблізку [[Пэрыгелій|пэрыгелія]] Плютон набліжаецца да Сонца бліжэй, чым восьмая плянэта (гэта было, напрыклад, ад 7 лютага 1979 да 10 лютага 1999 году). Пры гэтым, арбіты Плютона і Нэптуна не перасякаюцца, паколькі арбіта Плютона складае з [[Плоскасьць экліптыкі|плоскасьцю экліптыкі]] вугал 17,15°. Праходзячы пэрыгелій, Плютон знаходзіцца на 10 а. а. над плоскасьцю экліптыкі. Плютон праходзіць па арбіце за 247,69 гады, і робіць два абарачэньня за той час, пакуль Нэптун робіць тры. У выніку, Плютон і Нэптун ніколі не збліжаюцца больш чым на 17 а. а.

== Фізычныя характарыстыкі ==
Плютон, які мае [[бачная зорная велічыня|бачную зорную велічыню]] усяго 15,3, выглядае як слабая кропка сьвятла нават у самыя вялікія наземныя [[тэлескоп]]ы. У сярэдзіне 1990-х [[Габл (тэлескоп)|касьмічны тэлескоп імя Габла]] атрымаў першыя выявы паверхні Плютону, на якіх бачныя сьветлыя і цёмныя плямы. Першы [[касьмічны апарат]], які пабываў у яго навакольлях, New Horizons. Вось кручэньня Плютону нахіленая да плоскасьці [[арбіта|арбіты]] на 122,5°; такім чынам, Плютон, як і [[Уран|Ўран]], круціцца, «лежучы на боку». Дыямэтар Плютону роўны 2274±16 км — прыкладна 2/3 дыямэтра [[Месяц (спадарожнік)|Месяца]].

Плянэта мае разрэджаную [[Атмасфэра|атмасфэру]], [[шчыльнасьць]] і [[таўшчыня]] якой істотна розныя пры зьмяненьні [[Адлегласьць|адлегласьці]] ад [[Сонца]]. Атмасфэра была выяўленая ў 1988 годзе пры мінаньні Плютона на фоне [[Зорка|зоркі]]. Хутчэй за ўсё, атмасфэра існуе толькі блізу [[Пэрыгелій|пэрыгелія]]; па меры аддаленьня ад Сонца, атмасфэрныя [[газ]]ы вымярзаюць. Нядаўнія назіраньні паказваюць, што нягледзячы на тое, што Плютон мінуў пэрыгелій у 1989 годзе і аддаляецца ад Сонца, [[ціск]] атмасфэры працягвае нарастаць. Верагодна, працэс выпарэньня зьмёрзлых газаў мае пэўную інэрцыю. Відавочна, атмасфэру ўтварае [[азот]], з прымешкамі [[Монааксід вугляроду|монааксіда вугляроду]] і [[мэтан]]а. Ціск атмасфэры ацэньваецца ад некалькіх дзясятых мікра[[бар]] да некалькіх мікрабар.

Паверхня Плютона на здымках выглядае зьлёгку чырванаватай, магчыма, у выніку прысутнасьці [[Арганічныя злучэньні|арганічных]] злучэньняў, якія ўтварыліся з азоту, мэтану і аксіду вугляроду. Яе [[Альбеда|адбівальная здольнасьць]] зьмяняецца ад 0,3 да 0,5. На здымках тэлескопа імя Хабла бачныя [[Палярная шапка|палярныя шапкі]], якія складаюцца, верагодна, зь зьмёрзлага азоту. Больш цёмныя ўчасткі, хутчэй за ўсё, пакрытыя мэтанавай [[Шаць]]цю, пацямнелай пад узьдзеяньнем сонечнага [[Выпраменьваньне|выпраменьваньня]]. На плянэце таксама выяўлены [[этан]]. Чаргаваньне сьветлых і цёмных участкаў можа быць сэзонным разьмеркаваньнем шаці на паверхні Плютона, хоць частка зь іх можа быць зьвязаная з [[Тапаграфія|тапаграфічнымі]] рысамі, напрыклад, з [[басэйн]]амі й [[Ударны кратэр|ударнымі кратэрамі]]. [[Ядро]] плянэты, верагодна, складаецца з [[сылікат]]аў, можа быць даволі вялікім — з [[радыюс]]ам да 885 км. Гэта растлумачыла бы даволі высокую шчыльнасьць плянэты — 2,1 г/см³. [[Маса]] плянэты прыкладна роўная 1,27×10<sup>22</sup>&nbsp;кг (0,002 масы [[Зямля|Зямлі]]). [[Паскарэньне вольнага падзеньня]] на Плютоне — 0,66 м/с² (6,7% ад зямнога), [[другая касьмічная хуткасьць]] на паверхні плянэты роўная 1100 м/с.

Плютон атрымлівае ў 1600 разоў менш сонечнага [[сьвятло|сьвятла]], чым Зямля. [[Асьветленасьць]] паверхні складае каля 60 [[люкс]], што прыкладна адпавядае асьветлёнасьці ў пакоі сярэдніх памераў з уключанай 100-ватнай лямпай напальваньня. [[Тэмпэратура]] на паверхні Плютона складае ад 37 да 63 [[Кельвін|К]] (цяплейшымі зьяўляюцца больш цёмныя вобласьці).

== Спадарожнікі ==
{{Асноўны артыкул|Спадарожнікі Плютона}}

[[Файл:Pluto’s four small moons-ru.tiff|thumb|left|Малыя спадарожнікі Плютона.]]

У Плютона ёсьць два спадарожнікі: [[Гідра (спадарожнік)|Гідра]] й [[Нікс (спадарожнік)|Нікс]]. Ёсьць яшчэ адзін кампанэнт сыстэмы — [[Харон (спадарожнік)|Харон]].

=== Харон ===
{{Асноўны артыкул|Харон (спадарожнік){{!}}Харон}}
[[Харон (спадарожнік)|Харон]] быў адкрыты ў 1978 годзе і традыцыйна лічыцца самым буйным і самым блізкім да карлікавай плянэты [[спадарожнік]]ам. [[Дыямэтар]] Харону складае 1205 км — крыху больш за палову дыямэтра Плютону, а стасунак [[маса|мас]] роўны прыкладна 1:8 (для параўнаньня: для [[Месяц (спадарожнік)|Месяца]] й [[Зямля|Зямлі]] гэты стасунак роўны 1:81).

[[Барыцэнтар]] сыстэмы Плютон—Харон знаходзіцца па-за паверхняй Плютона, таму некаторыя астраномы лічаць Плютон і Харон [[Падвойная карлікавая плянэтная сыстэма|падвойнай карлікавай плянэтай]].

Паводле праекту Рэзалюцыі 5 XXVI Ґенэральнай асамблеі [[Міжнародны астранамічны зьвяз|Міжнароднага астранамічнага зьвязу]] (2006) Харону (нараўне з [[Цэрэра (карлікавая плянэта)|Цэрэра]]й і аб’ектам [[Эрыс (карлікавая плянэта)|Эрыс]]) меркавалася прысвоіць статут [[Плянэта|плянэты]]. Паводле праекту рэзалюцыі, у такім разе Плютон-Харон будзе лічыцца падвойнай плянэтай.<ref>[http://www.iau.org/public_press/news/release/iau0601/ The IAU draft definition of «planet» and «plutons»]</ref> Аднак, у канчатковым варыянце рэзалюцыі было іншае рашэньне: было ўведзена паняцьце [[карлікавая плянэта]]. Да гэтага новага класа аб’ектаў былі аднесеныя Плютон, Цэрэра ды аб’ект 2003 UB<sub>313</sub>. Харон ня быў уключаны ў лік карлікавых плянэт.<ref name="iau0603" />

=== Гідра й Нікс ===
{{Асноўны артыкул|Гідра (спадарожнік)|Нікс (спадарожнік)}}
Два вонкавыя спадарожнікі Плютона, [[Гідра (спадарожнік)|Гідра]] (былы S/2005 P1) і [[Нікс (спадарожнік)|Нікс]] (былы S/2005 P2) упершыню назіраліся ў траўні 2005 году [[Габл (тэлескоп)|касьмічным тэлескопам імя Габла]]. Яны значна менш за Харон па памерах, каля 100—150 км. Маса кожнага з спадарожнікаў прыкладна ў 300 раз меншая за масу Харона. Гідра разьмешчаная на адлегласьці каля 65 000 км ад Плютона, Нікс — прыкладна 50 000 км.

== Дасьледаваньні Плютона ==
Каля Плютона яшчэ ні разу не пралятаў [[касьмічны апарат]]. У ноч з 19 на 20 студзеня 2006 году з [[касмадром]]а на [[мыс Канавэрал|мысе Канавэрал]] была запушчаная [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|амэрыканская]] [[аўтаматычная міжплянэтная станцыя|міжплянэтная станцыя]] [[New Horizons]]. Яна павінная ўпершыню праляцець каля Плютона 14 ліпеня 2015 году. У будучыні плянуецца выкарыстаць New Horizons для дасьледаваньня іншых [[Касьмічны аб’ект|аб’ектаў]] [[пояс Койпэра|пояса Койпэра]].

== Глядзіце таксама ==
* [[Спадарожнікі Плютона]]
* [[New Horizons]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* {{Артыкул|спасылка=http://www.vokrugsveta.ru/publishing/vs/archives/?item_id=1924|загаловак=Правадыр халодных міроў|выданьне=Вокруг Света|нумар=1 (2784)|год=2006|мова=ru}}
* {{Артыкул|спасылка=http://www.vokrugsveta.ru/publishing/vs/archives/?item_id=2244|загаловак=Ледзяныя сатэліты Сонца|выданьне=Вокруг Света|нумар=2 (2785)|год=2006|мова=ru}}
* {{Навіна|спасылка=http://www.polit.ru/science/2007/06/18/eris.popup.html|загаловак=Плютон апынуўся ня самым цяжкім сярод карлікавых плянэт|выдавец=Полит.ру|дата публікацыі=18 чэрвеня 2007|мова=ru}}

{{Сонечная сыстэма}}

[[Катэгорыя:Плютон| ]]