Маці Божая Гвадэлюпская
| Маці Божая Гвадэлюпская |
Ма́ці Бо́жа Гвадэлу́пская (па-гішпанску: Nuestra Señora de Guadalupe), чорная Мадонна — вобраз Багародзіцы. Сьвятая заступніца Мэксыкі, самая шанаваная сьвятыня Лацінскай Амэрыкі. У каталіцкай царкве вобраз шануюць як нерукатворны. Дзень сьвята — 12 сьнежня (нацыянальнае сьвята Мэксыкі).
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
5 сьнежня 1531 году, калі Маці Божая зьявілася нядаўна ахрышчанаму селяніну Хуану Дыега (будучаму сьвятому) на яго шляху на Імшу ў Мэхіка. Яна прадставілася яму на мове карэнных жыхароў — індзейцаў-ацтэкаў, як Маці праўдзівага Бога, і загадала Хуану Дыега пайсьці да свайго біскупа і папрасіць, каб той пабудаваў сьвятыню на месцы іх сустрэчы. Вядома, біскуп не паверыў беднаму селяніну і адправіў яго назад прасіць Панну Марыю даць цудоўны знак у пацьвярджэньне свайго жаданьня. Марыя пагадзілася выканаць просьбу біскупу, але папрасіла Хуана Дыега вярнуцца на наступны дзень. Аднак селянін прапусьціў гэтую сустрэчу, бо застаўся дапамагаць свайму моцна хвораму сваяку. Калі настаў час клікаць сьвятара, Хуан Дыега пабег у касьцёл іншым шляхам, каб пазьбегнуць сустрэчы з Марыяй, але Яна аб’явілася на новым месцы і спыніла яго словамі, якія цяпер напісаныя над уваходам у базыліку: «Ці ж не тут Я, твая Маці?».
Марыя запэўніла, што сваяк Хуана ачуняе і паслала засаромленага селяніна на гару па кветкі. Хуан Дыега паслухаўся, хаця добра ведаў, што ў гэтую халодную пару году паблізу няма ніякіх кветак. На сваё зьдзіўленьне, ён знайшоў куст кастыльянскіх ружаў, якіх дагэтуль не было ў Мэксыцы. Сама Марыя асаблівым чынам расклала ружы ў яго цільме. Калі Хуан Дыега падняў цільму, каб высыпаць кветкі перад біскупам, біскуп і ўсе прысутныя адразу ўкленчылі, бо на яго плашчы зьзяла ў поўны рост выява Панны Марыі. Але самы вялікі цуд быў у тым, што за шэсьць гадоў пасьля гэтага здарэньня амаль дзевяць мільёнаў індзейцаў-ацтэкаў прынялі хрост у каталіцкім касьцёле.
На месцы аб’яўленьня быў хутка пабудаваны вялікі касьцёл, які, па загадзе Марыі, быў прысьвечаны Маці Божай Гвадэлупскай.
Цуды і кананізацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Згодна з паданьнем, Дзева Марыя спыніла сьмяротную эпідэмію ў Мэхіка, якая лютавала тут у 1736—1737 гадах. У сувязі з гэтым 27 красавіка 1737 году папа Клімэнт ХІІ абвясьціў Панну Марыю Гвадэлупскую Заступніцай Мэхіка. 25 траўня 1754 году папа Бэнэдыкт XIV абвясьціў Гвадэлупскую Багародзіцу Заступніцай і Апякункай Новай Гішпаніі; 24 жніўня 1910 году папа Піюс X абвясьціў Яе Заступніцай усёй Лацінскай Амэрыкі, а 16 ліпеня 1935 году папа Піюс XI абвясьціў Яе Заступніцай Філіпін.
Нарэшце, 22 студзеня 1999 году папа Ян Павал II абвясьціў Маці Божую Гвадэлупскую сьвятой Заступніцай усіх людзей Амэрыкі і Зоркай эвангелізацыі. Панна Марыя Гвадэлупская лічыцца таксама Заступніцай і Абаронцай ненароджаных дзяцей і цяжарных жанчын. У Яе просяць дапамогі пры ўскладненьні цяжарнасьці.
У 1921 годзе ў храме быў арганізаваны тэракт — выбухнула бомба, падкладзеная ў адну з ваз з кветкамі, якая стаяла побач з абразам. Загінула два чалавекі, цяжкае мэталічнае расьпяцьце вырвала і адкінула ў бок. Гэта расьпяцьце сёньня захоўваецца пад шклом у памяць аб сур’ёзных разбурэньнях у храме. Хоць эпіцэнтар выбуху знаходзіўся пад абразом, выява не пацярпела.
Апісаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Выява Панны Марыі Гвадэлупскай намаляваная не на дошках ці палатне, а на цільме, традыцыйным сялянскім плашчы карэннага насельніцтва Мэксыкі, зробленым з грубага валакна кактусу. Знаходзіцца яна ў базыліцы Маці Божай Гвадэлупскай у Мэхіка. На абразе адлюстравана маладая (верагодна, цяжарная) жанчына ў малітоўнай паставе. Яна стаіць на месяцы, які трымае анёл, апранутая ў ружовую сукенку, накшталт традыцыйнай вопраткі ацтэкскай прынцэсы, і сіні плашч з васьміканцовымі зоркамі.
Зоркі, якія ўпрыгожваюць адзеньне Багародзіцы складваюцца ў карту сузор’яў, прычым менавіта так яны былі разьмешчаны ў небе над Мэхіка 12 сьнежня 1531 году, у дзень зьяўленьня Маці Божай індзейцу Хуану Дыега.
У 1929 годзе дасьледчык абразу заўважыў, што ў правым воку Марыі адбіваецца постаць барадатага мужчыны. Гэта здалося настолькі нерэальным, што ўлады базылікі забаранілі гаварыць пра гэты факт, каб не ўзбуджаць сэнсацыі. У 1951 годзе іншы навукоўца, дасьледуючы палатно абразу, зрабіў тую самую выснову. Ад гэтага моманту больш за дваццаць фізыкаў і акулістаў рабілі незалежныя дасьледаваньні. У 1956 годзе былі чарговыя дасьледаваньні пры ўжываньні самых новых тэхналёгій. Вынікам гэтых дасьледьваньняў стала шакуючая выснова — у вачах Марыі адбіваюцца постаці людзей — і гэта не малюнак. Яны адбіваюцца згодна з усімі правіламі жывога вока. Пасьля чарговых кампутарных аналізаў у 1979 годзе дасьледчык робіць выснову, што ў вачах Марыі можа быць нейкае актуальнае пасланьне для людзей нашага часу.
Навукоўцы дасьледавалі абраз Маці Божай Гвадэлупскай, які па сьцьвярджэньнях шматлікіх вернікаў мае ўнікальныя ўласьцівасьці. Сэнсацыйным для навукоўцаў стаў вынік афтальмалягічнага аналізу вачэй Багародзіцы з абразу. Зрэнка вока Божай Маці памяншалася пры набліжэньні сьвятла і павялічвалася, калі сьвятло прыглушалася або аддалялася. Іншымі словамі, вочы на іконе рэагавалі на сьвятло, як вочы жывога чалавека.
Тэмпэратура палатна, на якім намаляваны вобраз, адпавядае нармальнай тэмпэратуры жывога чалавечага цела і складае 36,6 градусаў па Цэльсіі. Яшчэ больш неверагодным стала выяўленьне каля абразу пульсу. У выніку праслухоўваньня стэтаскопам аказалася, што біцьцё пульсу складае 115 удараў у хвіліну. Менавіта так б’ецца сэрца плоду ва ўлоньні цяжарнай жанчыны.
Дасьледаваньне фарбаў, якімі намаляваны «жывы» вобраз, выявіла яшчэ адну загадку. Склад гэтых фарбаў невядомы сучаснай навуцы: ён не можа быць ні мінэральнага, ні жывёльнага паходжаньня, і нічога падобнага раней не сустракалася.
Шанаваньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У ХІХ стагодзьдзі абраз Маці Божай Гвадэлупскай стаў сымбалям паўстаньня супраць каляніяльнай залежнасьці ад Гішпаніі, а ў ХХ стагодзьдзі — сымбалям барацьбы за правы працоўных. У 1965 г. Сезар Чавэз, лідэр прафсаюзнага руху за правы сельскагаспадарчых работнікаў у ЗША, вялікая колькасьць якіх паходзіць з Мэксыкі, абвясьціў пра ўдзел у шырокамаштабнай забастоўцы супраць уладальнікаў вінаграднікаў у Каліфорніі менавіта ў касьцёле Маці Божай Гвадэлупскай, у Дзень незалежнасьці Мэксыкі — 16 верасьня.
Гвадэлупскі санктуарый, дзе захоўваецца незвычайная ікона — самая наведваемая сьвятыня ў сьвеце. У славуты марыйны санктуарый да Маці Божай Гвадэлупскай штогод прыбывае каля 20 мільёнаў пілігрымаў.
Дзень сьвята — 12 сьнежня (нацыянальнае сьвята Мэксыкі).
Некаторыя даты Аб’яўлеьня Маці Божай у Гвадэлупе[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- 1531 — пачатак аб’яўленьняў
- 1533 — паўстае першы санктуарый
- 1541 — адзін гісторык францішканін пакінуў запіс, што каля 9 мільёнаў ацтэкаў прыняло хрысьціянскую веру
- 1548 — памірае Хуан Дыега
- 1555 — новы біскуп афіцыйна прызнае сапраўднасьць аб’яўленьня
- 1666 і 1723 — чарговыя дасьледаваньні аб’яўленьня
- 1737 — Маці Божая з Гвадэлупа аб’яўлена апякункай Мэксыкі
- 1767 — прыняты закон, які забараняе езуітам прабываць на тэрыторыі Гішпаніі, а праз гэтае рашэньне культ абразу распаўсюджваецца па ўсім сьвеце
- 1895 — каранацыя абразу папскімі каронамі пры ўдзеле біскупаў двух Амэрык
- 1910 Папа Піюс Х абвяшчае Маці Божую з Гвадэлупа апякункай Лацінскай Амэрыкі
- 1921 — узрываецца бомба, закладзеная пад абразом, і зьнішчае значную частку сьвятыні, але не шкодзіць самому абразу
- 1929 — першая заўвага фатографа-дасьледчыка ў сувязі з вачамі абраза
- 1935- Папа Піюс ХІ абвяшчае Маці Божую Гвалэлупскую апякункай Філіпінаў
- 1945—1946 — Папа Піюс ХІІ вызнае, што абраз намаляваны фарбамі не з гэтага сьвету
- 1951, 1956, 1958, 1962 — чарговыя дасьледаваньні вачэй Марыі з цудоўнага абразу; апошнія дасьледаваньні павялічылі адбіткі людзкіх постацяў у вачах Марыі ў 25 разоў
- 1975, 1979 — чарговыя дасьледаваньні вачэй Марыі
- 1990 — Папа Ян Павел ІІ абвяшчае візыянэра Хуан Дыега бласлаўлёным
- 2002 — Хуан Дыега залічаны да ліку сьвятых, яго ўспамін у Каталіцкім Касьцёле — 9 сьнежня
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Гішпанская моваю[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Badde, Paul. La morenita. — México: Ed. Buena Prensa, 2006.
- Benitez J. J. El Misterio de La Virgen de Guadalupe. Шаблён:Webarchive — Barcelona: Ed. Planeta, 2007.
- Campa Mendoza. La literatura náhuatl guadalupana en Nican Mopohua. — Durango: Ed. Instituto tecnológico de Durango, 2007.
- Chávez, Eduardo. La verdad de Guadalupe. — México: Ediciones Ruz, 2009.
- Escalada, Xavier. Enciclopedia guadalupana (5 tomos). — México: Enciclopedia Guadalupana AC.
- Escalada, Xavier. Juan Diego, escalerilla de tablas. — México: Enciclopedia Guadalupana, 2002.
- Estrada de Torres, Cristina. México, ayate de la Virgen de Guadalupe. — México: Ed. Buena prensa, 2004.
- Gruzinsky, Serge. La guerra de la imágenes. De Cristóbal Colón a «Blade Runner». — México: Fondo de Cultura Económica, 1994.
- Fernando Lugo Serrano. Guadalupe y Juan Diego. — Guadalajara, 2002.
- Francisco de Florencia. Estrella del norte de México. — Barcelona: Ed. Antonio Velásquez, 1741.
- León-Portilla, Miguel. Tonantzín Guadalupe, Pensamiento náhuatl y mensaje cristiano en el «Nican mopohua». — México: Fondo de Cultura Económica, 2000.
- Primo Feliciano Velásquez, Clodomiro Siller. Historia de las apariciones de Santa María de Guadalupe. — México, 1981.
- Reza Heredia Alejandro. La guadalupana, ¿fantasía o realidad? — México: Ed. Buena Prensa, 2006.
- Rivera Carrera Norberto. Juan Diego, el águila que habla. — México: Ed. Plaza Janes, 2002.
- Roberto Robles Nieto. Juan Diego. — Ed. Católicos de Guadalajara, 2002.
- Romero Salinas Joel. La Virgen de Guadalupe, ¿legado divino opintura humana? — México: Ed. San Pablo, 2005.
- Salinas Carlos. Descubrimiento de un busto humano en los ojos dela Virgen de Guadalupe. — México: Ed. Tradición, 1989.
- Tönsmann José Aste. El secreto de sus ojos. — Lima: Ed. Tercer milenio, 1998.
- Varios. El encuentro de la Virgen de Guadalupe y Juan Diego. — México: Ed. Porrúa, 1999.
- Velázquez, Primo Feliciano. La aparición de Santa María de Guadalupe. — México: Jus, 1931.
Ангельскаю моваю[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- A Handbook on Guadalupe. For All Americans — A Pledge of Hope. — Kenosha, Wisconsin: Franciscan Marytown Press, 1974.
- Amatora, Mary, O.S.F. The Queen’s Portrait: The Story of Guadalupe. — Fresno, California: Academy Guild Press, 1961.
- Behrens, Helen. America’s Treasure: The Virgin Mary of Guadalupe. — Mexico, 1964.
- Brading, D. A. Mexican Phoenix: Our Lady of Guadalupe — Image and Tradition Across Five Centuries. Шаблён:Webarchive — Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 2002.
- Budnik, Mary Ann. The Beautiful Lady of Tepeyac Hill // Ligourian. — 77:19-23, December, 1989.
- Burrus, Ernest J., S.J. A Major Guadalupan Question Resolved: Did General Scott Seize the Valeriano Account of the Guadalupan Apparitions? — Washington: CARA, 1979.
- Burrus, Ernest J., S.J. Juan Diego and Other Native Benefactors in the Light of Boturini’s Research. — Washington: CARA, 1984.
- Callahan, Philip S. The Tilma Under Infrared Radiation. — Washington: CARA, 1981.
- Campbell, Ena. (Ed. James J. Preston.) The Virgin of Guadalupe and the Female Self-Image, 5-24, Mother Worship. — Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1982.
- Carroll, Warren H. Our Lady of Guadalupe and the Conquest of Darkness. — Front Royal, Virginia: Christendom Publications, 1983.
- Cawley, Martinus. Anthology of Early Guadalupan Literature. — Washington: CARA, 1984.
- Cawley, Martinus. Guadalupe: From the Aztec Language. — Washington: CARA, 1983.
- Chauvet, Fidel de Jesus, O.F.M. The Tradition of Guadalupe // The Marian Era. — 11 (1973), pp. 54-56, 142—147.
- Chávez, Eduardo. Our Lady of Guadalupe and Saint Juan Diego: the historical evidence. — Lanham, Maryland (USA): Rowman & Littlefield, 2006.
- Craig R. Prentiss. Religion and the creation of race and ethnicity: an introduction. — New York: NYU Press, 2003.
- Cunningham, Agnes. The Significance of Mary. — Chicago: The Thomas More Press, 1988.
- Delaney, John J. (ed.) A Woman Clothed with the Sun (Eight Great Appearances of Our Lady in Modern Times). — Garden City, N.Y.: Hanover House, 1960.
- Demarest, Donald and Coley Taylor. The Dark Virgin: The Book of Our Lady of Guadalupe. — Freeport, Maine: Coley Taylor, Inc., 1956.
- Diaz, Vicente. New Revelations from the Cloak of Juan Diego // Columbia. — 65:8-15, December, 1985.
- Dooley, L. M., S.V.D. That Motherly Mother of Guadalupe. — Boston: St. Paul Editions, 1962.
- Eliot, Ethel C. Roses for Mexico. — N.Y.: The Macmillan Company, 1946.
- Hall, Linda Biesele. Mary, mother and warrior: the Virgin in Spain and the Americas. — Austin, Texas (USA): University of Texas Press, 2004.
- Henderson, G. G., S.J. The Apparitions of Our Lady of Guadalupe: The Image, the Origin of the Pilgrimage // Marian Studies. — Vol. XXXIV, 1983.
- Johnston, Francis. The Wonder of Guadalupe. — Rockford, Illinois: Tan Books and Publishers, Inc., 1981.
- Johnson, Maxwell E. American Magnificat: Protestants on Mary of Guadalupe. Шаблён:Webarchive — Collegeville, Minnesota (USA): Liturgical Press, 2010.
- Johnson, Maxwell E. The Virgin of Guadalupe: theological reflections of an Anglo-Lutheran liturgist. Шаблён:Webarchive — Lanham, Maryland (USA): Rowman & Littlefield, 2002.
- Keyes, Frances Parkinson. The Grace of Guadalupe. — N.Y.: Julian Messner, Inc., 1941.
- Lambek, Michael. A reader in the anthropology of religion. Шаблён:Webarchive — Malden, MA (USA): Wiley-Blackwell, 2002.
- Lampe, Philip E. Our Lady of Guadalupe: The Ethnic Madonna // Homiletic and Pastoral Review. — 83:56-60, June, 1983.
- Leatham, Miguel. Indigenista Hermeneutics and the Historical Meaning of Our Lady of Guadalupe of Mexico. Шаблён:Webarchive — Mexico: University of New Mexico, 1989.
- Lee, George, C.S.Sp. Our Lady of Guadalupe: Patroness of the Americas. — N.Y.: Catholic Book Publishing Co., 1947.
- Leies, Herbert F., S.M. Mother for a New World: Our Lady of Guadalupe. — Westminster, Maryland: Newman Press, 1964.
- Marti, Samuel. The Virgin of Guadalupe and Juan Diego (Historical Guide to Guadalupe). — Mexico: Euroamericanas, 1973.
- Narbutas, Titas. Marian Shrines of the Americas. — N.Y.: Vantage Press, 1968.
- Parish, Helen Rand. Our Lady of Guadalupe. — N.Y.: Viking Press, 1955.
- Picón-Salas, Mariano. A cultural history of Spanish America: from conquest to independence. — Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, 1962.
- Rahm, Harold J., S.J. Am I Not Here. Mother of the Americas: Our Lady of Guadalupe. — Washington, N.J.: Ave Maria Institute, 1962.
- Rodríguez, Jeanette. Our Lady of Guadalupe: faith and empowerment among Mexican-American women. Шаблён:Webarchive — Austin, Texas (USA): University of Texas Press, 2001.
- Smith, Jody Brant. The image of Guadalupe. — Macon, Georgia (USA): Mercer University Press, 1994.
- Stafford Poole. The Guadalupan controversies in Mexico. — Stanford, California: Stanford University Press, 2006.
- Turner Victor, Turner Edith. Image and Pilgrimage in Christian Culture. Шаблён:Webarchive — New York: Columbia University Press, 2011.
- Watson, Simone, O.S.B. The Cult of Our Lady of Guadalupe: A Historical Study. — Collegeville, Minnesota: Liturgical Press, 1964.
- Wintz, Jack, O.F.M. Why Everyone Comes to Guadalupe // St. Anthony Messenger. — 92:24-33, December, 1984.