Прагляд крыніцы для Касьцёл Сьвятой Кацярыны і кляштар бэрнардынаў (Нясьвіж)

{{Славутасьць 
|Тып                      = Помнік сакральнай архітэктуры
|Назва                    = Касьцёл Сьвятой Кацярыны і кляштар бэрнардынаў 
|Арыгінальная назва       =
|Выява                    = Нясвіжскі раён. Замалёўкі (01).jpg
|Подпіс выявы             = Кляштар бэрнардынаў 
|Шырыня выявы             =
|Статус                   = 
|Краіна                   = Беларусь
|Назва месцазнаходжаньня  = [[Места]]
|Месцазнаходжаньне        = [[Нясьвіж]]
|Канфэсія                 = 
|Эпархія                  = 
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып кляштара             = 
|Тып будынка              = 
|Архітэктурны стыль       = 
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = 
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = 
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны                =
|Пачатак будаўніцтва      =
|Канчатак будаўніцтва     =
|Будынкі                  = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі               =
|Вядомыя насельнікі       =
|Рэліквіі                 =
|Плябан                   =
|Стан                     =
|Шырата паўшар’е          = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 53
 |Шырата хвілінаў         = 13
 |Шырата сэкундаў         = 19.69
|Даўгата паўшар’е         = усходняе
 |Даўгата градусаў        = 26
 |Даўгата хвілінаў        = 40
 |Даўгата сэкундаў        = 47.60
|Назва мапы               =
|Пазыцыя подпісу на мапе  =
|Водступ подпісу на мапе  =
|Сайт                     =
|Commons                  =
}}
'''Касьцёл Сьвятой Кацярыны і кляштар бэрнардынаў''' — помнік архітэктуры XVI стагодзьдзя ў [[Нясьвіж]]ы. Знаходзіцца на паўночна-заходняй ускраіне Старога Места, на гістарычнай Бэрнардынскай вуліцы{{Заўвага|Цяперашні афіцыйны адрас — ''вуліца Гейсіка, 1''}}. Твор архітэктуры раньняга [[барока]]. Аб’ект [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі]].

Комплекс Нясьвіскага [[бэрнардыны|бэрнардынскага]] [[кляштар]]у складаўся з касьцёла і кляштарнага корпуса. У другой палове XIX ст. улады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|перабудавалі касьцёл пад царкву]] [[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскага патрыярхату]], па [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайне]] [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|савецкія ўлады зруйнавалі будынак касьцёла]] (захаваліся падмуркі). З савецкіх часоў кляштарны корпус знаходзіцца ў занядбаным стане.

== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Кляштар бэрнардынаў у Нясьвіжы заснавалі ў 1598 годзе з фундацыі братоў [[Мікалай Крыштоф Радзівіл «Сіротка»|Мікалая «Сіроткі»]] і [[Юры Радзівіл (біскуп)|Юрыя]] Радзівілаў. У XVII ст. да касьцёла прыбудавалі капліцы Сьвятога Францішка і Сьвятой Ганны. З 1628 году пры кляштары дзеяла школа тэалёгіі, ператвораная ў 1654 годзе ў школу філязофіі.

За часамі [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] у 1655 годзе кляштар спалілі, да 1662 году комплекс адбудавалі. Пры касьцёле дзеялі тры брацтвы.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
Па [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другім падзеле Рэчы Паспалітай]] (1793 год), калі Нясьвіж апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Па пажары, у 1802—1822 гадох комплекс адбудавалі. На 1804 год у кляштары было 15 манахаў, 12 студэнтаў, у бібліятэцы — 1199 кніг. Пры кляштары працавала суконная фабрыка.

Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) у 1864 годзе расейскія гвалтоўна ліквідавалі кляштар, у 1870<ref>Ярашэвіч А. Нясвіжскі кляштар бернардзінцаў // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 375.</ref> годзе [[Русіфікацыя Беларусі|касьцёл перарабілі]] пад царкву [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі]] ([[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскай царквы]]). Кляштарны корпус прыстасавалі пад вайсковыя кашары.

У 1911 годзе ў былым касьцёле праводзіўся рамонт.

=== Найноўшы час ===
Улады міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]] пакінулі будынкі за новаўтворанай [[Польская аўтакефальная праваслаўная царква|Аўтакефальнай праваслаўнай царквой]]. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] комплекс атрымаў нязначныя пашкоджаньні. У 1950-я гады савецкія ўлады зруйнавалі касьцёл.

== Архітэктура ==
[[Файл:Niaśviž, Bernardynski. Нясьвіж, Бэрнардынскі (V. Struyev, 1899).jpg|значак|Плян касьцёла, 1899 г.]]

=== Касьцёл ===
Касьцёл — 3-[[нэф]]авая [[базыліка]] з павышаным цэнтральным нэфам пад 2-схільным і больш нізкімі бакавымі нэфамі пад 1-схільнымі дахамі. 2-ярусны галоўны [[фасад]] завяршаўся трыкутным [[франтон]]ам, у першым ярусе на цэнтральнай восі разьмяшчаўся аркавы партал галоўнага ўвахода<ref>Якімовіч Ю., Ярашэвіч А. Нясвіжскі касцёл і кляштар бернардзінцаў // {{Літаратура/Архітэктура Беларусі: Энцыкляпэдычны даведнік|к}} С. 372.</ref>. Роўнічныя бакавыя фасады рытмічна падзяляліся аркавымі і прастакутнымі аконнымі праёмамі (адпаведна галоўнага і бакавых нэфаў), а таксама [[пілястра]]мі ў прасьценках.

У крыпце знаходзіліся надмагільлі фундатараў, у тым ліку [[Міхал Казімар Рэйтан|Міхала Казімара Рэйтана]]. Статуя «Ўкрыжаваньне» лічылася цудоўнай. Мастацкую цікавасьць мелі абразы Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, сьвятых Кацярыны, Ганны, Антонія і Францішка.

=== Кляштар ===
Кляштарны корпус — 2-павярховы П-падобны ў пляне будынак, які далучаўся да падоўжнага бакавога фасаду касьцёла.

== Галерэя ==
=== Гістарычная графіка ===
<gallery caption="Старая графіка" widths=150 heights=150 class="center">
Niaśviž. Нясьвіж (1604).jpg|1604 г.
Niaśviž, Bernardynski. Нясьвіж, Бэрнардынскі (H. Lajbovič, 1760).jpg|З мапы [[Гірш Ляйбовіч|Гірша Ляйбовіча]], {{nowrap|XVIII ст.}}
Niaśviž, Zamkavy. Нясьвіж, Замкавы (N. Orda, 26.07.1876).jpg|[[Напалеон Орда|Н. Орда]], 26 ліпеня 1876 г.
Niaśviž. Нясьвіж (N. Orda, 29.07.1876).jpg|Н. Орда, 26 ліпеня 1876 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Niaśviž. Нясьвіж (N. Orda, 1877).jpg|Паводле Н. Орды, 1877 г. 
Niaśviž, Bernardynskaja. Нясьвіж, Бэрнардынская (N. Orda, 1877).jpg|Фрагмэнт, 1877 г.
Niaśviž, Zamkavy-Bernardynski. Нясьвіж, Замкавы-Бэрнардынскі (S. Holc, 1869).jpg|С. Гольц, 1869 г.
Niaśviž, Bernardynski. Нясьвіж, Бэрнардынскі (1911).jpg|1911 г.
</gallery>

=== Гістарычныя здымкі ===
<gallery caption="Старыя здымкі" widths=150 heights=150 class="center">
Niaśviž, Bernardynski. Нясьвіж, Бэрнардынскі (1900).jpg|Да [[мураўёўкі|маскоўскай перабудовы]], 1900 г.
Niaśviž, Bernardynskaja. Нясьвіж, Бэрнардынская (1905) (3).jpg|Па маскоўскай перабудове, 1905 г.
Niaśviž, Studenckaja-Młynarskaja. Нясьвіж, Студэнцкая-Млынарская (1917).jpg|1917 г.
Niaśviž, Bernardynski. Нясьвіж, Бэрнардынскі (1907-17).jpg|да 1918 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Niaśviž, Bernardynskaja. Нясьвіж, Бэрнардынская (1901-17).jpg|да 1918 г.
Niaśviž. Нясьвіж (1918).jpg|1918 г.
Niaśviž. Нясьвіж (A. Abuchoŭski, 1927).jpg|А. Абухоўскі, 1927 г.
Niaśviž, Bernardynskaja. Нясьвіж, Бэрнардынская (1937).jpg|1937 г.
</gallery>

=== Сучасныя здымкі ===
<gallery caption="Сучасны стан" widths=150 heights=150 class="center">
Nyasvizh BernardineMonastery 001 4306.jpg|Агульны выгляд
Нясвіж. Корпус кляштара бернардзінцаў.jpg|З боку вуліцы
Былы кляштар бэрнардынаў. г. Нясьвіж 2 2011г..jpg|Двор
Nyasvizh BernardineMonastery 001 4328.jpg|Фрагмэнт
</gallery>

== Дадатковыя зьвесткі ==
* Касьцёл атрымаў тытул Сьвятой Кацярыны ў памяць памерлай дачкі [[Мікалай Крыштоф Радзівіл «Сіротка»|Мікалая Крыштопа Радзівіла «Сіроткі»]]
* У час перабудовы касьцёла пад царкву [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі]], у выніку якой зьнішчылі галоўны і 6 бакавых алтароў, адбылося 5 пажараў

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Архітэктура Беларусі: Энцыкляпэдычны даведнік}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|613Г000481}}
* {{Радзіма майго духу|3042|аб’ект\Касьцёл Сьвятой Кацярыны і кляштар бэрнардынаў у Нясьвіжы}}

[[Катэгорыя:Бэрнардынскія кляштары Беларусі|Нясьвіж]]
[[Катэгорыя:Барочныя збудаваньні ВКЛ|Нясьвіж]]
[[Катэгорыя:Барочныя збудаваньні Беларусі|Нясьвіж]]
[[Катэгорыя:Нясьвіж]]