Загад НКУС №00447

Загад НКУС №00447 (Апэратыўны загад народнага камісарыяту ўнутраных спраў СССР №00447 «Пра рэпрэсаваньне былых кулакоў, крымінальнікаў і іншых антысавецкіх элемэнтаў»; па-расейску: О репрессировании бывших кулаков, уголовников и других антисоветских элементов) — таемны загад НКУС ад 30 ліпеня 1937 году. На падставе гэтага загаду, пачынаючы ад жніўня 1937 і да лістапада 1938 году было арыштавана ад 800 000 да 820 000 чалавек, зь якіх ад 350 да 445 тысячаў былі забітыя, астатнія — адпраўлены ў ГУЛАГ. Такім чынам, прыняты раней плян — арыштаваць 233 700 чалавек і зь іх расстраляць 59 200 — былі шматкроць перавышаныя. Апэрацыя па гэтым загадзе стала самай масавай апэрацыяй Вялікага тэрору.

Сакрэтны загад быў абнародаваны толькі ў 1992 годзе. Знойдзеныя дакумэнты тых часоў аб яго падрыхтоўцы і правядзеньні даказваюць, што Камуністычная партыя Савецкага Саюзу і яе кіраўніцтва прымалі непасрэдны ўдзел у арганізацыі перасьледу і масавых сьмяротных пакараньнях.

Апрылюдненая інфармацыя пра гэты загад прымусіла перагледзець пануючую тады думку пра Вялікі тэрор, як на перасьлед савецкай эліты. У адрозьненьне ад адкрытых паказальных працэсаў, ці менш вядомых «нацыянальных апэрацыяў», апэрацыя па загадзе №00447 тычылася шараговых грамадзян Савецкага Саюзу: сялянаў, сельскага духавенства, асацыяльных элемэнтаў, крымінальнікаў і былых членаў апазыцыйных партыяў. Прысуды выносіліся не звычайнымі судамі, але тройкамі НКУС.

Падрыхтоўка

Ліст Сталіна ад 3 ліпеня 1937 году

3 ліпеня 1937 Сталін накіраваў Яжову, рэгіянальнаму партыйнаму кіраўніцтву і прадстаўнікам НКУС тэлеграму па пастанове Палітбюро ЦК УКП(б) № П51/94 «Пра антысавецкія аэлементы» ад 2 ліпеня^[1], пра пачатак агульнасаюзнай кампаніі перасьледу раскулачаных асобаў і «злачынцаў». Ад мясцовых уладаў патрабавалася ў пяцідзённы тэрмін правесьці неабходную падрыхтоўку:^[2]

У залежнасьці ад ступені пагрозы, падзяліць мэтавыя групы на дзьве катэгорыі і зарэгістраваць на мясцовым узроўні. Да першай катэгорыі аднесьці «найбольш варожых» кулакоў і злачынцаў, якія мусяць быць асуджаныя да расстрэлу. Да другой катэгорыі адносіліся «меней актыўныя, але варожыя», такія падлягалі дэпартацыі.
Для суду над вышэйзгаданымі асобамі патрэбна было стварыць асобныя суды, гэтак званыя «тройкі», у склад якіх, звычайна, уваходзіў прадстаўнік НКУС, рэгіянальны партыйны лідэр і пракурор.
У патрэбны тэрмін даслаць справаздачу ў Маскву, як аб колькасьці ўзятых на ўлік асобаў, гэдак і асабовы склад троек.

1 студзеня 1930 Генрых Ягода, папярэднік Яжова на пасадзе кіраўніка НКУС, выдаў загад АДПУ № 44/21, згодна якому кулакі падзяляліся на 3 катэгорыі, і для кожнай вызначаліся асобныя пакараньні — прадстаўнікоў першай катэгорыі, калі іх прызнавалі ва ўдзеле ў супраціве, патрэбна было расстраляць. У якасьці судоў таксама выкарыстоўваліся тройкі^[3].

Крыніцы

^ Решение Политбюро ЦК ВКП(б) № П51/94 от 2 июля 1937 г., Международное историко-просветительское правозащитное и благотворительное общество «Мемориал»
^ Schlögel, Karl «Terror und Traum. Moskau 1937», Мюнхэн, Hanser, 2008, ст.81, 266, 627, ISBN 978-3-446-23081-1
^ Case Study: The NKVD Mass Secret Operation n° 00447 (August 1937 — November 1938) Nicolas Werth

Вонкавыя спасылкі

Расейская Вікікрыніца зьмяшчае арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы гэтага артыкула:

Загад НКУС СССР № 00447

[p51-94-1] Решение Политбюро ЦК ВКП(б) № П51/94 от 2 июля 1937 г., Международное историко-просветительское правозащитное и благотворительное общество «Мемориал»

[i3-2] Schlögel, Karl «Terror und Traum. Moskau 1937», Мюнхэн, Hanser, 2008, ст.81, 266, 627, ISBN 978-3-446-23081-1

[i1-3] Case Study: The NKVD Mass Secret Operation n° 00447 (August 1937 — November 1938) Nicolas Werth

[1]

[2]

[3]

п а р Рэпрэсіі ў СССР
Грамадзянская вайна	Чырвоны тэрор Расстрэл імпэратарскай сям’і Здушэньне тамбоўскага паўстаньня «Філязофскі карабель»
Сталінскія рэпрэсіі	ГУЛаг Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі Раскулачваньне Расказачваньне Калектывізацыя Масавы голад Галадамор ва Ўкраіне Голад у Беларусі Голад у Казахстане Закон пра тры каласкі Назінская трагедыя Голад 1946—1947 Вораг народу Чалец сям’і здрадніка Радзімы Вялікі тэрор Загад НКУС №00447 Працэс «Зьвязу вызваленьня Беларусі» Працэс «Польскай вайсковай арганізацыі» Працэс «Зьвязу вызваленьня Ўкраіны» Расстралянае адраджэньне Польская апэрацыя НКУС Віньніцкая трагедыя Курапаты Чорная ноч Катынскі расстрэл Масавыя расстрэлы вязьняў НКУС Грэцкая апэрацыя НКУС
Дэпартацыі народаў	Крымскія татары Фіны Карэйцы Пантыйскія грэкі Чачэнцы й інгушы Немцы Карачаеўцы Балкарцы Калмыкі Туркі-мэсхэтынцы Чэрвеньская дэпартацыя 1941 году Частковыя высяленьні Балтыйскія народы Летувісы Малдаўцы Украінцы Масавыя зьнішчэньні Хайбах
Паваенны пэрыяд	Спэцгрупы НКУС Апэрацыя «Вісла» Справа лекараў Справа Жыдоўскага антыфашысцкага камітэту Новачаркаскі расстрэл Русіфікацыя у Беларусі ва Ўкраіне Барацьба з рэлігіяй Апэрацыя «Поўнач» Карная псыхіятрыя
Палітычныя забойствы і замахі	Сымон Пятлюра (1926) Чжан Цзалінь (1928) Яўген Канавалец (1938) Леў Троцкі (1940) Тэадор (Ромжа) (1947) Саламон Міхоэлс (1948) Сьцяпан Бандэра (1959)