Прагляд крыніцы для Вялікая сынагога (Пінск)

{{Славутасьць 
|Тып                      = Помнік сакральнай архітэктуры
|Назва                    = Вялікая сынагога  
|Арыгінальная назва       =
|Выява                    = Pinsk, Akružnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Акружная, Вялікая сынагога (S. Rakoŭski, 1917).jpg
|Подпіс выявы             = Вялікая сынагога
|Шырыня выявы             =
|Статус                   = 
|Краіна                   = Беларусь
|Назва месцазнаходжаньня  = [[Места]]
|Месцазнаходжаньне        = [[Пінск]]
|Канфэсія                 = 
|Эпархія                  = 
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып будынка              = 
|Архітэктурны стыль       = 
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = 
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = XV стагодзьдзе
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = 
|Пачатак будаўніцтва      = 
|Канчатак будаўніцтва     = 
|Будынкі                  = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі               = 
|Вядомыя насельнікі       = 
|Рэліквіі                 = 
|Плябан                   = 
|Стан                     = 
|Шырата паўшар’е          = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 
 |Шырата хвілінаў         = 
 |Шырата сэкундаў         = 
|Даўгата паўшар’е         = усходняе
 |Даўгата градусаў        = 
 |Даўгата хвілінаў        = 
 |Даўгата сэкундаў        = 
|Назва мапы               = 
|Пазыцыя подпісу на мапе  = 
|Водступ подпісу на мапе  = 
|Сайт                     = 
|Commons                  = 
}}
'''Вялікая сынагога'''{{Заўвага|таксама '''Галоўная сынагога'''}} — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў [[Пінск]]у. Знаходзілася ў цэнтры [[места]], каля Рынку на Папярочна-Школьнай вуліцы{{Заўвага|Цяпер тэрыторыю сынагогі часткова займае Дом культуры (паўночна-ўсходняя частка ГДК)}}. Твор архітэктуры [[рэнэсанс]]у. У 1950-я гады [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|савецкія ўлады зруйнавалі сынагогу]].

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Першую драўляную сынагогу ў Пінску збудавалі ў 1506 годзе<ref>{{Літаратура/Страчаная спадчына (2003)|к}}</ref>. У 1616 годзе на месцы драўлянай збудавалі мураваную бажніцу.

За часамі [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) у 1656 годзе будынак пацярпеў у пажары. Пазьней бажніцу адбудавалі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
Па [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другім падзеле Рэчы Паспалітай]] (1793 год), калі Пінск апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], сынагога працягвала дзеяць.

=== Найноўшы час ===
7 жніўня 1921 году моцна пацярпела ад мескага пажару. У 1920-я гады будынак сынагогі рэканструявалі. У гэты час вакол сынагогі праходзіла Акружная вуліца, на
якой разьмяшчаліся яшчэ дзьве сынагогі<ref>Злобін Э. Сінагогі г. Пінска ў гістарычных крыніцах // Бюлетэнь маніторынгу гістарычнай прасторы. Сшытак 1. 2016. С. 32.</ref>. 

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] сынагога нязначна пацярпела. У 1950-я гады савецкія ўлады зруйнавалі помнік архітэктуры.

== Архітэктура ==
Помнік архітэктуры [[рэнэсанс]]у. Гэта быў абарончы будынак, амаль квадратны ў пляне. Заходні фасад зь левага боку вылучаўся круглай абарончай вежай.

У выніку рэканструкцыі 1920-х гадоў зьнмянілася канструкцыя даху і завяршэньне будынка.

== Галерэя ==

=== Вонкавы выгляд ===
<gallery widths=150 heights=150 caption="Вонкавы выгляд" class="center">
Pinsk, Školnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Школьная, Вялікая сынагога (1901-14).jpg|да 1915 г.
Pinsk, Školnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Школьная, Вялікая сынагога (1901-14) (2).jpg|да 1915 г.
Pinsk, Łahišynskaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Лагішынская, Вялікая сынагога (1901-14).jpg|да 1915 г.
Pinsk, Školnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Школьная, Вялікая сынагога (1915, 1916).jpg|1916 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Pinsk, Školnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Школьная, Вялікая сынагога (1920).jpg|1920 г.
Pinsk, Łahišynskaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Лагішынская, Вялікая сынагога (1920).jpg|1920 г. 
Pinsk, Akružnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Акружная, Вялікая сынагога (J. Zialinski, 1921).jpg|1921 г. 
Pinsk, Akružnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Акружная, Вялікая сынагога (J. Zialinski, 1921) (3).jpg|1921 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Pinsk, Akružnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Акружная, Вялікая сынагога (1920).jpg|1920-я гг.
Pinsk, Školnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Школьная, Вялікая сынагога (1920).jpg|1920-я гг.
Pinsk, Akružnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Акружная, Вялікая сынагога (1925) (2).jpg|1925 г.
Pinsk, Akružnaja, Vialikaja synagoga. Пінск, Акружная, Вялікая сынагога (1930).jpg|1930 г.
</gallery>

=== Інтэр’ер ===
<gallery widths=150 heights=150 caption="Інтэр'ер" class="center">
Pinsk, Vialikaja synagoga. Пінск, Вялікая сынагога (A. Kraushar, 1914) (5).jpg|1914 г.
Pinsk, Vialikaja synagoga. Пінск, Вялікая сынагога (A. Kraushar, 1914) (2).jpg|1914 г.
Pinsk, Vialikaja synagoga. Пінск, Вялікая сынагога (A. Kraushar, 1914) (4).jpg|1914 г.
Pinsk, Vialikaja synagoga. Пінск, Вялікая сынагога (A. Kraushar, 1914).jpg|1914 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Pinsk, Vialikaja synagoga. Пінск, Вялікая сынагога (A. Kraushar, 1914) (3).jpg|1914 г.
Pinsk, Vialikaja synagoga. Пінск, Вялікая сынагога (1915).jpg|1915 г.
Pinsk, Vialikaja synagoga. Пінск, Вялікая сынагога (1916).jpg|1916 г.
Pinsk, Vialikaja synagoga. Пінск, Вялікая сынагога (1920).jpg|1920 г.
</gallery>

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Страчаная спадчына (2003)}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|vyalikaya-synagoga-6149|аб’ект|Вялікая сынагога ў Пінску}}

[[Катэгорыя:Пінск]]
[[Катэгорыя:Зьнішчаныя сынагогі Беларусі]]