Прагляд крыніцы для Верхнялужыцкая мова

{{Інфармацыя пра мову
|Назва мовы = Верхнялужыцкая
|Назва мовы ў арыгінале = Hornjoserbšćina
|Краіны ўжываньня = [[Нямеччына]]
|Рэгіён = [[Саксонія (фэдэральная зямля)|Саксонія]]
|Колькасьць карыстальнікаў = 40 000
|Клясыфікацыя = [[Індаэўрапейскія мовы|Індаэўрапейская]]<br />
&nbsp;[[Славянскія мовы|Славянская]]<br />
&nbsp;&nbsp;[[Заходнеславянскія мовы|Заходнеславянскія]]<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Лужыцкія мовы]]
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Верхнялужыцкая'''
|Афіцыйная мова ў = 
|Рэгулюецца = 
|Код па ISO 639-1 = -
|Код па ISO 639-2(B) = hsb
|Код па ISO 639-2(T) = hsb
}}
'''Верхнялу́жыцкая мо́ва''' ({{мова-hsb|hornjoserbska rěč}}) — мова [[Лужычане|лужыцкіх сэрбаў]] і адна з афіцыйных моваў [[Нямеччына|Нямеччыны]].

Адносіцца да [[славянскія мовы|славянскае]] групы моваў. Агульны лік носьбітаў&nbsp;— каля 40&nbsp;000 чалавек, яны жывуць у [[Саксонія (фэдэральная зямля)|Саксоніі]]. Лік носьбітаў мовы ў штодзённым жыцьці значна ніжэйшы. Агульны лік лужыцкіх сэрбаў у Горнай Лужыцы — 40&nbsp;000, аднак актыўна карыстаюцца мовай — 13&nbsp;000. Агульны лік лужычан у Дольнай Лужыцы — 20&nbsp;000, аднак актыўна карыстаюцца мовай — 7000. У адрозьненьне ад [[дольналужыцкая мова|дольналужыцкай мовы]] горналужыцкая мова не знаходзіцца на мяжы выміраньня. Усяго ж пражываюць у Лужыцы прыкладна 600&nbsp;000 чалавек — лужычанаў і нялужычанаў ([[немцы|немцаў]]). Цэнтрам горналужыцкай культуры зьяўляецца горад [[Баўцэн]] у [[Саксонія|Саксоніі]].

[[Файл:Лужицкие сербы на карте Германии.svg|зьлева|міні|130пкс|Распаўсюджаньне лужыцкае мовы]]

== Асаблівасьці ==
Націск заўсёды падае на першы склад. Шэраг фанэтычных асаблівасьцяў збліжае горнасэрбскую мову зь [[беларуская мова|беларускай]]: наяўнасьць фрыкатыўнага /h/, зьмякчэньне гукаў /d/, /t/ адпаведна да /dź/, /ć/, наяўнасьць прыстаўнога /в/.

== Прыклад тэксту ==
[[Файл:Nowa Wjeska – wjesna tafla (2020).jpg|міні|У рэгіёне распаўсюджваньня горналужыцкай мовы табліцы з назовамі гарадоў і вуліц часта дзьвюхмоўныя.]]
<blockquote>
«Naša wjeska»

To je naša wjeska. Blisko wjeski je lěs. Tam widźiš našu chěžu. Wokolo chěže je zahroda. W zahrodźe je naša wowca. Naša kruva tam njeje. Tu je dróha do města. Widźiš tam šulu? Tam je naš wučer. Wučer ma psyka. Blisko zahrody je naš susod. Susod ma awto a jědźe do města. Maš doma tež awto? Blisko dwora je štom. Wokoło štoma je trawa. Što hišće widźiš?
</blockquote>

<blockquote>
«Нашая вёска»

Гэта наша вёска. Паблізу вёскі ё лес. Там бачыш нашу хату. Вакол хаты агароджа. У агароджы нашая авечка. Нашая карова там ня есь. Вось дарога у места. Бачыш там школу? Там наш настаўнік. Настаўнік мае сабаку. Паблізу агароджы наш сусед. Сусед мае аўтамабіль ды езьдзіць у места. А ты маеш дома аўтамабіль? Паблізу двара ё дрэва. Вакол дрэва трава. Што яшчэ ты бачыш?
</blockquote>

== Верхнялужыцкі альфабэт ==

{| class="wikitable"
! colspan="37" | Верхнялужыцкі альфабэт
|-
| a
| b
| c
| č
| ć
| d
| dź
| e
| ě
| f
| g
| h
| ch
| i
| j
| k
| ł
| l
| m
| n
| ń
| o
| ó
| p
| (q)
| r
| ř
| s
| š
| t
| u
| (v)
| w
| (x)
| y
| z
| ž
|-
| A
| B
| C
| Č
| Ć
| D
| Dź
| E
| -
| F
| G
| H
| Ch
| I
| J
| K
| Ł
| L
| M
| N
| -
| O
| -
| P
| (Q)
| R
| -
| S
| Š
| T
| U
| (V)
| W
| (X)
| (Y)
| Z
| Ž
|}

'''Зацемка:''' У новай вэрсіі «ć» знаходзіцца пасьля «č». Да 2005 у альфабэце можна сустрэць «ć» пасьля «t».

== Падручнікі ==
{{Interwiki|hsb|Верхнялужыцкай|}}
* [http://arhivarij.narod.ru/luzhica.html Падручнік, слоўнік, карысныя матэрыялы]{{Ref-ru}}
* [https://web.archive.org/web/20081014130612/http://www.luzice.euweb.cz/samowuk/index.html Дапаможнік горналужыцкай мовы на чэскай] ([http://arhivarij.narod.ru/Verhneluzhickij.doc пераклад пачатку чэскага падручніка на расейскую).
* [http://luzicane.narod.ru/slovar01.txt Лужыцка-нямецкі слоўнік]

{{Славянскія мовы}}

[[Катэгорыя:Лужыцкія мовы]]
[[Катэгорыя:Мовы Нямеччыны]]