Кантрабас
Кантраба́с, басэ́тля[1] (па-італьянску: contrabasso або basso, па-ангельску: double bass, па-француску: contrebasse, па-нямецку: Kontrabass) — найбуйнейшы са струнных смыковых інструмэнтаў, які мае рысы скрыпічнага сямейства й сямейства віёлаў. На кантрабасе граюць стоячы або седзячы на высокім зэдліку, ставячы інструмэнт перад сабой. Вышыня інструмэнта рэгулюецца даўжынёй шпілю. Прыёмы ігры на кантрабасе і рыскі тыя ж, што й на скрыпцы, граюць смыкам, тэхніка ігры на кантрабасе адрозьніваецца ад скрыпічнай. Смык дзьвюх сыстэм — нямецкай ды францускай.
Сучасны кантрабас мае чатыры струны, наладжаныя па квартах (у адрозьненьне ад іншых смыковых інструмэнтаў):E1, A1, D, G (мі, ля контарактавы, рэ, соль вялікай актавы). Гэта так званы «аркестровы лад». На некаторых мадэлях кантрабасаў, што выкарыстоўваюць пераважна ў сымфанічным аркестры, ёсть пятая струна, наладжаная на 'C1 (да контарактавы), аркестровыя кантрабасы XVII—XVIII стст. мелі тры струны і кароткі грыф. Існуе таксама так званы «сольны» лад, гэта калі струны наладжваюцца на тон вышэй, пры гэтым выкарыстоўваюцца адмысловыя «сольныя» струны, што дае больш чысты й прыгожы тэмбр.
Дыяпазон кантрабаса, якім карыстаюцца на практыцы, параўнальна невялікі: ад E1 (мі контарактавы) да e1 (мі першай актавы). У сольных віртуёзных творах выкарыстоўваюцца і больш высокія гукі, якія запісваюць у тэнаровым ды скрыпічным ключох. У партыях ноты пішуцца ў басовым, тэнаровым, або скрыпічным ключох на актаву вышей за натуральнае гучаньне. Прафэсійныя кантрабасісты паказваюць сьвету цудоўнае майстэрства валоданьня інструмэнтам. Хоць інструмэнт выглядае як грувасткі й непаваротлівы, але ён мае неверагодныя магчымасьці, практычна невядомыя звычайнаму слухачу, спалучаючы ў сябе цёплае басовае гучаньне з магчымасьцю выманьня фляжалетаў у высокіх рэгістрах; ён неперавышаны ў выкананьні сольных твораў. Майстровыя інструмэнты, старадаўнія інструмэнты дзівяць слухача насычанасьцю гуку і аксамітавым тэмбрам, асноўная сфэра яго выкарыстоўваньня — сымфанічны аркестар, у якім групе кантрабасаў належыць найважнейшая роля басовай асновы. Кантрабас часам выкарыстоўваецца ў камэрных ансамблях, у духавых аркестрах, а таксама ў джазе й іншых жанрах. У сайкабілі кантрабас выкарыстоўваецца замест бас-гітары. Некаторыя сучасныя поп і рок гурты часта ўлучаюць яго ў свой склад.
Вядомыя кантрабасісты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Радыён Азархін
- Джавані Батэзіні
- Уладзімер Волкаў
- Дамэніка Драганеці
- Гарі Кар
- Сяргей Кусевіцкі
- Чарльз Мінгус
- Ёханэс Шпэргер
- Кляўс Штоль
- Людвіг Штрайхэр
Кантрабас у літаратуры і іншых галінах мастацтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Антон Чэхаў — «Раман з кантрабасам».
- Патрык Зюскінд — раман «Кантрабас».
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Азархин Р. Контрабас. — М.: Музыка, 1978.
- Доброхотов Б. Контрабас: история и методика. — М.: Музыка, 1974.
- Раков Л. Отечественное контрабасовое искусство ХХ века (20-80-е годы). — М.: Консерватория, 1993.
- Раков Л. История контрабасового искусства. — М.: Композитор, 2004.