Прагляд крыніцы для Цэнтральны нацыянальны камітэт

[[Файл:Seal of theCentral National Committee.PNG|166пкс|значак|Пячатка Цэнтральнага нацыянальнага камітэта]]
'''Цэнтральны нацыянальны камітэт''' (ЦНК;{{мова-pl|Komitet Centralny Narodowy, Centralny Komitet Narodowy}}, KCN) — патаемны орган [[Чырвоныя (паўстаньне 1863—1864 гадоў)|«чырвоных»]] па падрыхтоўцы да [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|паўстаньня 1863—1864 гадоў]]. Ён быў павінны: пашырыць закансьпіраваную сетку паўстанцаў, усталяваць нацыянальны падатак, склікаць нацыянальную паліцыю. 12 жніўня 1862 ЦНК абяцаў сялянам права ўласнасьці на зямлю за выкуп, а таксама зьвярнуўся да жыдоў — прызнаючы іх раўнапраўнымі чальцамі вольнпга польскага грамадзтва. Заснаваны ў чэрвені 1862 на базе мэрыі гораду Варшавы, з мэтай узяць пад кантроль усю падрыхтоўку да паўстаньня ў Царстве Польскім. Адозвай ад 1 верасьня 1862 абвясьціў сябе рэальнай уладай нацыі і патрабавала падпарадкаваньня з боку ўсяго грамадзтва.

== Дзейнасьць ЦНК ==

Друкаваны орган ЦНК — газэта «Ruch».
Згодна з [[Маніфэст 22 студзеня|Маніфэстам 22 студзеня]] 1863 Центральны Нацыянальны Камітэт абвесьціў сябе [[Часовы нацыянальны ўрад|Часовым Нацыянальным Урадам]], дэкляраваў пачатак паўстаньня і вызваленьне ад прыгону тых сялянаў, якія падтрымаюць паўстаньне. Пасьля падзеньня ў красавіку 1863 дыктатуры [[Марыян Лангіевіч|Марыяна Лангіевіча]] і пераходу ўлады ў рукі [[Белыя (паўстаньне 1863—1864 гадоў)|«белых»]] з 10 траўня афіцыйна называецца Нацыянальны Ўрад ({{мова-pl|Rząd Narodowy}}).

== Чальцы камітэту ==
* Оскар Авэйдэ {{мова-pl|Oskar Awejde}} (з 3 студзеня 1863).
* Стэфан Баброўскі ({{мова-pl|Stefan Bobrowski}}) (з 3 студзеня 1863 па 19 студзеня 1863).
* Уладзіслаў Данілоўскі ({{мова-pl|Władysław Daniłowski}}).
* Яраслаў Дамброўскі ({{мова-pl|Jarosław Dąbrowski}}), мэр гораду Варшава.
* [[Агатон Гілер]] ({{мова-pl|Agaton Giller }}), замежныя справы і пытаньні друку да 3 студзеня 1863.
* Язэп Каэтан Яноўскі ({{мова-pl|Józef Kajetan Janowski }}), унутраныя справы, справы Літвы і Русі.
* Зыгмунт Падлеўскі ({{мова-pl|Zygmunt Padlewski}}), ваенны камэндант Варшавы, справы вайсковыя.
* Вітальд Марчэўскі ({{мова-pl|Witold Marczewski}}).
* кс. Кароль Мікашэўскі ({{мова-pl|Karol Mikoszewski}}), справы духоўныя і пытаньні апекі.
* Ян Майкоўскі ({{мова-pl|Jan Maykowski}}), пытаньні скарбу, а з 3 студзеня 1863 і пытаньні друку.
* Браніслаў Шварц ({{мова-pl|Bronisław Szwarce}}).

== Літаратура ==
* Kizwalter T., Nałęcz T.: ''Historia Polski. Polska 1831—1939'' («Historia» — Biblioteka Gazety Wyborczej t. 11), wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, ISBN 978-84-9819-818-8;
* Maroń J., Piotrowski J., Czapliński M., Rosik S., Fras Z.: ''Słownik Encyklopedyczny. Historia'', wyd. Europa, 1999, ISBN 83-85336-95-8.

{{Паўстаньне 1863—1864 гадоў}}
{{Найвышэйшыя ваяводы паўстаньня 1863}}

[[Катэгорыя:Паўстаньне 1863—1864 гадоў]]