Прагляд крыніцы для Украінская дапаможная паліцыя

'''Украінская дапаможная паліцыя''' ({{мова-de|Ukrainische Hilfspolizei}}, {{мова-uk|Українська поліція допоміжна}}) — агульны тэрмін для апісаньня паліцыйных падразьдзяленьняў, утвораных у канцы 1939 году, што складаліся пераважна з [[Украінцы|украінцаў]] на службе ў [[Генэрал-губэрнатарства|Генэрал-губэрнатарстве]], а пазьней у [[Райсхкамісарыят Украіна|Райсхкамісарыяце Ўкраіна]]<ref name="rpmag1">{{Кніга|аўтар = Paul Robert Magocsi|частка = |загаловак = A History of Ukraine|арыгінал = |спасылка = http://books.google.ca/books?id=t124cP06gg0C&printsec=frontcover&dq=A+History+of+Ukraine|адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = University of Toronto Press|год = 1996|том = |старонкі = 631, 635|старонак = |сэрыя = |isbn = |тыраж = }}</ref>. Агульная колькасьць прыцягненых на службу ацэньваецца ў крыху больш за 35 000 чалавек<ref>{{Кніга|аўтар = В. Дзьобак|частка = Порівняльна характеристика колаборації населення Росії й України в роки радянсько-німецької війни|загаловак = Сторінки воєнної історії України Випуск 11.|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Київ|выдавецтва = Інститут історії України НАН України|год = 2009|том = |старонкі = 267|старонак = |сэрыя = |isbn = |тыраж = }}</ref>.

== Структура ==
Складалася амаль напоўніцу з украінцаў і дзейнічала ў рэгіёнах зь пераважна ўкраінскім насельніцтвам. У [[Дыстрыкт Люблін|Любельскім дыстрыкце]] мела каля 40 пастарункаў, а ў [[Дыстрыкт Кракаў|Кракаўскім]] — каля 20.

Кадры для УДП падрыхтоўваліся на курсах у [[Закапанэ|Закапаным]] і [[Холм|Хелме]], а таксама ў паліцыйных школах у [[Кракаў|Кракаве]] і [[Люблін]]е. Улетку 1941 году школы былі зьліквідаваныя, а замест іх 1 кастрычніка ў Лембэргу (цяпер [[Львоў]]) была створаная [[Цэнтральная школа Ўкраінскай дапаможнай паліцыі|паліцэйская школа]], якая праіснавала 3 гады<ref>{{Кніга|аўтар = Офіцинський В.|частка = |загаловак = Дистрикт Галичина (1941—1944). Історико-політичний нарис|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Ужгород|выдавецтва = |год = 2001|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |тыраж = }} — Комендантом Львівської поліції був Володимир Пітулай, його заступником Лев Огоновський. Особовий склад Української допоміжної поліції формувався з молодих людей, які закінчили курси Поліційної школи у Львові. У кінці січня такі курси закінчили 186 українських поліцаїв. А 15 травня 1942 р. закінчився другий вишкільний курс, який підготував 192 поліцаїв</ref>.

Таксама існавалі два афіцэрскія курсы ў афіцэрскай школе [[Сіняя паліцыя|Польскай паліцыі Генэральнага губэрнатарства]] ў [[Новы Сонч|Новым Сончу]].

УДП карысталася мундырамі [[СС]], [[Вэрмахт]]у ды іншых узброеных сілаў [[Трэці райх|III Райху]]. На фуражках мелі акруглы знак з жоўтым трызубам на блакітным тле.

== Дзейнасьць ==
У [[Райсхкамісарыят Украіна|Райсхкамісарыяце]] УДП пераважна выкарыстоўвалася для навядзеньня парадку сярод цывільнага насельніцтва, і яе магчымасьці абмяжоўваліся іншымі паліцэйскімі фармаваньнямі: [[Sonderdienst]] (стваранай са складу [[фольксдойчэ]]), [[Kripo|Крымінальнай паліцыяй]], [[Bahnschutz|паліцыяй на чыгунцы і транспарце]] ды [[Werksschutz|паліцыяй па парадкаваньні і ахове прамысловых арганізацыяў]].

На [[Дыстрыкт Галіччына|Галіччыне]] была створаная распараджэньнем ураду [[Генэральнае губэрнатарства|Генэральнага губэрнатарства]] ад 18 жніўня 1941 году замест украінскай народнай міліцыі. Тут УДП і [[Польская дапаможная паліцыя]] знаходзіліся ў падпарадкаваньні ''[[Паліцыя парадку Трэцяга райху|Ordnungspolizei]]'' у [[Кракаў|Кракаве]].

Напрыканцы нямецкай акупацыі колькасьць чальцоў УДП ў Генэрал-губэрнатарстве складала крыху больш за 5000 асобаў, так і не дасягнуўшы плянаванага ліку ў 6000 праз брак ахвотных служыць у ёй.

== Удзел у Галакосьце ==
Нацысты выкарыстоўвалі Ўкраінскую дапаможную паліцыю для арганізацыі і беспасярэдняга ўдзелу ў экзэкуцыях жыдоўскага насельніцтва. Украінцы выконвалі гэтыя абавязкі ня толкьі на ўласнай тэрыторыі, але таксама на тэрыторыі [[Польшча|Польшчы]], [[Беларусь|Беларусі]] і [[Летува|Летувы]]. Украінскія паліцыянты служылі ахоўнікамі ў [[Канцэнтрацыйны лягер|канцэнтрацыйных лягерох]]<ref name="hrycak">[[Яраслаў Грыцак|Jarosław Hrycak]], [http://new.org.pl/?module=newspaperarticles&id=125 Zbyt wiele świadectw: Ukraińcy w akcjach antyżydowskich]{{ref-pl}}</ref>.

У [[Крывы Рог (горад)|Крывым Рогу]] 15 кастрычніка 1941 году неідэнтыфікаваны паліцэйскі атрад [[СС]] разам зь сіламі Ўкраінскай дапаможнай паліцыі ўчынілі гвалт над 2500 цывільнымі і 800 палоннымі [[Жыды|жыдамі]]<ref name="crimeswehr">{{Кніга|аўтар = |частка = Crimes of the German Wehrmacht: Dimensions of a War of Annihilation 1941-1944|загаловак = Hamburg Institute for Social Research|арыгінал = |спасылка = http://www.verbrechen-der-wehrmacht.de/pdf/vdw_en.pdf|адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = |год = 2004|том = |старонкі = 9|старонак = |сэрыя = |isbn = |тыраж = }}</ref>.

Уначы 13 ліпеня 1942 году ўсе насельнікі [[Роўна|Ровенскага]] [[гета]] былі зьнішчаныя [[СС]]-аўцамі і ўтрая большай колькасьцю ўкраінскіх паліцыянтаў<ref>http://avalon.law.yale.edu/imt/01-02-46.asp</ref>. УДП ўдзельнічала таксама і ў ліквідацыі гета па ўсёй Украіне<ref>[https://web.archive.org/web/20110608065135/http://www.rp.pl/artykul/161001.html Od walk do ludobójstwa]</ref>. Яны абложвалі гета, каб ніхто ня здолеў уцячы, вышуквалі жыдоў у хованках і перасьледвалі тых, хто намагаўся ўцячы. Яны таксама суправаджалі жыдоў да месца іхняе згубы, забіваючы тых, хто рухаўся ня надта хутка, і вартавалі, каб хто ня выбраўся зь мясьцінаў расстрэлаў<ref name="hrycak"/>.

== Перасьлед палякаў ==
13 лістапада 1942 году чальцы Ўкраінскай паліцыі абрабавалі і забілі 32 [[Палякі|палякаў]] і 1 жыда ў вёсцы [[Абуркі]] на [[Валынь|Валыні]]. Пасьля ўчыненьня гвалту была спаленая і вёска<ref name="motyka">Grzegorz Motyka, Ukraińska partyzantka 1942-1960</ref>. 16 сьнежня 1942 году ўкраінскія паліцыянты пад нямецкім кіраўніцтвам забілі 360 палякаў у Язэрцах (былы [[павет]] [[Роўна]])<ref name="motyka"/><ref>{{Кніга|аўтар = Czesław Partacz, Krzysztof Łada|частка = |загаловак = Polska wobec ukraińskich dążeń niepodległościowych w czasie II wojny światowej|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Toruń|выдавецтва = Centrum Edukacji Europejskiej|год = 2003|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |тыраж = }}</ref>.

У [[Львоў|Львове]] ў лютым — сакавіку 1944 году ўкраінскія паліцыянты арыштавалі маладзёнаў польскай нацыянальнасьці, многія зь якіх пазьней былі знойдзеныя мёртвымі, а іхнія дакумэнты зьніклі. 11 сакавіка 1944 году быў забіты сын [[Эдвард Сухарда|Эдварда Сухарды]]. Украінскія паліцыянты спрабавалі скарыстаць дакумэнты польскага насельніцтва для эміграцыі і жыцьця на Захадзе<ref>[https://web.archive.org/web/20120406085004/http://www.roztocze.net/newsroom.php/18387_Ostatnia_kara_%C5%9Bmierci_.html Ostatnia kara śmierci]{{ref-pl}}</ref>. Пасьля гэтага [[Польскі ўрад пад нямецкай акупацыяй|прадстаўнікі польскага ўраду]] распачалі перамовы з [[Арганізацыя ўкраінскіх нацыяналістаў|АУН-Б]]. Калі тыя не далі плёну, [[Kedyw]] распачаў у адказ апэрацыю пад назвай «[[Nieszpory]]». Былі забітыя 11 паліцыянтаў, пасьля чаго забойствы польскай моладзі ў Львове спыніліся<ref>Grzegorz Motyka, Rafał Wnuk, Pany i rezuny, 1997, p. 63</ref>.

== Удзел у стварэньні Ўкраінскай паўстанчай арміі ==
Прыняцьце ў шэрагі УДП азначала магчымасьць атрымаць вайсковыя муштраваньні ды доступ да зброі, чым скарысталася [[Арганізацыя ўкраінскіх нацыяналістаў]], вялікая колькасьць чальцоў якой знаходзіліся на службе ў паліцыі<ref>[https://web.archive.org/web/20090813131938/http://fakty.interia.pl/historia/sledztwa-ipn/news/sledztwo-ipn-ws-zbrodni-ukrainskich-policjantow-we-lwowie,1333869,6037 Bereza z IPN]</ref>. Кіраўніцтва [[Сьцяпан Бандэра|бандэраўскай]] [[Арганізацыя ўкраінскіх нацыяналістаў|АУН]] 20 сакавіка 1943 году выдала сакрэтныя інструкцыі, якія наказвалі сваім чальцам, што ўваходзілі ў дапаможную паліцыю, дэзэртаваць адтуль са зброяй і далучацца да «''вайсковых атрадаў АУН (СД)''» на Валыні. Колькасьць абучаных і ўзброеных паліцыянтаў, якія перайшлі на бок будучай [[Украінская паўстанчая армія|Украінскай паўстанчай арміі]] ўвесну 1943 году, ацэньвалася прыкладна ў 4—5 тысячаў чалавек. У некаторых мясьцінах гэты працэс суправаджаўся сутычкамі зь нямецкімі войскамі, што спрабавалі перапыніць [[Дэзэртырства|дэзэртыраў]]<ref>Організація українських націоналістів і Українська повстанська армія [https://web.archive.org/web/20120111091338/http://www.history.org.ua/LiberUA/Book/Upa/11.pdf С.165]{{ref-uk}}</ref>.

Масавае дэзэртырства ўкраінскіх паліцыянтаў спрычынілася да ўтварэньня нямецкімі ўладамі польскай паліцыі на Валыні (102, 103, 104, 107, 202 батальёны паліцыі).

== Глядзіце таксама ==
* [[Першая ўкраінская дывізія зброі СС «Галіччына»]]
* [[Польская дапаможная паліцыя]]
* [[Беларуская дапаможная паліцыя]]
* [[Украінскі легіён самаабароны]]
* [[Украінскія паліцыйныя батальёны]]

== Крыніцы і заўвагі ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Галакост ва Ўкраіне]]
[[Катэгорыя:Галакост у Польшчы]]
[[Катэгорыя:Украінскія вайсковыя фармаваньні калябарантаў падчас Другой сусьветнай вайны]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1939 годзе]]
[[Катэгорыя:1939 год ва Ўкраіне]]