Тунэль
Тунэ́ль (ад анг. tunnel) — гарызантальнае ці нахільнае падземнае ненатуральнае збудаваньне, прызначанае для транспарту, пропуску вады, разьмяшчэньня камунікацыяў ды іншых мэтаў. Даўжыня тунэлю звычайна значна перавышае яго папярочныя памеры[1].
Паводле прызначэньня тунэлі дзеляць на пяць асноўных групаў:
- На шляхах зносінаў — тунэлі мэтрапалітэнаў, чыгуначныя, аўтадарожныя, суднаходныя, пешаходныя, а таксама для некалькіх групаў транспарту.
- Гідратэхнічныя, прызначаныя для перасоўваньня вялікіх аб’ёмаў вады (тунэлі гідраэлектрастанцыяў; тунэлі водазабесьпячэньня, што падаюць ваду для населеных пунктаў; ірыгацыйныя і меліярацыйныя).
- Камунальныя — вадаводныя й каналізацыйныя тунэлі, калектары гарадзкіх падземных сетак, складзеныя ў трубы падземныя рэкі.
- Горнапрамысловыя, абслуговыя прадпрыемствы, што здабываюць карысныя выкапні.
- Адмысловыя — абаронныя збудаваньні, электрастанцыі, гаражы.
Спосабы будаўніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Выбар спосабу й тэхналёгіі будаваньня вызначаецца тыпам тунэля, яго памерамі, канструктыўнымі асаблівасьцямі, а таксама горадабудаўнічымі, тапаграфічнымі й інжынерна-геалягічнымі ўмовамі раёна будаваньня. [2], [3]
Адкрыты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Ужываюцца, як правіла, для ўзьвядзеньня тунэляў неглыбокага заляганьня, а пры выкарыстаньні патрабуюць абавязковага перакладаньня дарог і камунікацый, зьмешчаных над тунэлем.
Мэтад складаецца ў збудаваньні катлавана, экскавацыі зь яго грунту, будове аправы ды зваротным засыпаньні грунтам. Катлаван пры гэтым у сьціснутых умовах майструецца як правіла з ужываньнем тэхналогій палевых ці траншэйных «сьцен у грунце», паляў з закладкай, грунт-цэмэнтавых паляў і інш.
Закрытыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Закрытыя мэтады будаўніцтва тунэляў ужываюцца як для будаўніцтва тунэляў глыбокага (>20 м), гэтак і дробнага заляганьня. У залежнасьці ад таго, у якой пародзе зьмешчаны тунэль, абіраюць тую ці іншую тэхналёгію будаўніцтва. Да найболей распаўсюджаных закрытых спосабаў адносяць:
- Горны спосаб.
- Праходніцкія працы з выкарыстаннем тунэлепракладных комплексаў ды шчытоў.
Адмысловыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Пры збудаваньні тунэляў у складаных інжынерных умовах выкарыстоўваюць розныя адмысловыя мэтады:
- Вадапаніжэнне й дрэнаж.
- Ін’екцыйнае замацаванне ды ўмацаванне грунтоў па струменевай тэхналогіі.
- Спосаб працісканьня аправы.
- Збудаваньне тунэляў пад абаронай апераджальных экранаў ды мацаваньняў.
- Замарожваньне грунтоў.
- Кесонны спосаб з ужываньнем сьціснутага паветра.
- Апусканьне сэкцый пад ваду.