Прагляд крыніцы для Тоомпэа

[[Файл:Tallinn Toompea Upper Old Town 2013.jpg|міні|Панарама Тоомпэа]]
[[Файл:Reval, general view, 1890 - 1900 - edited.jpg|міні|Выгляд Таліну ў канцы XIX стагодзьдзя]]
'''То́омпэа''' (ад {{Мова-de|Domberg|скарочана}} — «катэдральны ўзгорак») — [[вапняк]]овы [[холм]] у цэнтральнай частцы [[Талін]]у ([[Эстонія]]). Гэта працяглае плято памерамі прыкладна 400×250 мэтраў, плошчай 7 га і вышэйшае на 20—30 м за вакольную тэрыторыю. У [[Эстонскі фальклёр|фальклёры]] пагорак вядомы як [[курган]] над магілай [[Калеў|Калева]], узьведзены ягонай смуткуючай жонкай.

Мінуўшчына Тоомпэа шчыльна зьвязаная з гісторыяй уладароў Эстоніі<ref name="riigikogu">{{Спасылка|url=http://www.riigikogu.ee/index.php?rep_id=48445|загаловак=History of the Riigikogu > Toompea Castle|выдавец=[[Рыйгікогу|Riigikogu]]|дата=20 December 2009|мова=en}}</ref>. У цяперашні час тут разьмяшчаюцца [[Урад Эстоніі|ўрад]] і [[парлямэнт Эстоніі]], якіх часта таксама называюць проста ''Тоомпэа''<ref>{{Кніга|аўтар = Miljan, Toivo.|частка = |загаловак = Historical dictionary of Estonia|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Oxford|выдавецтва = Scarecrow Press|год = 2004|том = |старонкі = 474|старонак = |сэрыя = |isbn = 0-8108-4904-6|наклад = }}</ref>.

На паўднёва-заходняй ускраіне пагорку знаходзіцца замак [[Тоомпэа (замак)|Тоомпэа]] зь [[Доўгі Гэрман|вежай Гэрмана]]. Гэтая вежа са сьцягам Эстоніі — адзін з найбольш вядомых сымбаляў Эстоніі<ref>{{Кніга|аўтар = Miljan, Toivo.|частка = |загаловак = Historical dictionary of Estonia|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Oxford|выдавецтва = Scarecrow Press|год = 2004|том = |старонкі = 373|старонак = |сэрыя = |isbn = 0-8108-4904-6|наклад = }}</ref>.

== Геалёгія ==
[[Файл:Domklein.jpg|міні|upright|Назва Тоомпэа паходзіць ад [[Домскі сабор (Талін)|Домскага сабору]]]]
Тоомпэа паўстаў каля 10 000 рокаў таму як востраў [[Балтыйскае ледніковае возера|Балтыйскага ледніковага возера]]<ref name="envir.ee">{{Спасылка|url=http://www.envir.ee/klint/eng/13.html|загаловак=Tallinn Klint|назва праекту=North Estonian Klint — as a symbol of Estonian nature|выдавец=Estonian Ministry of the Environment|дата=16 December 2009|мова=en}}</ref>. З прычыны нязьменнага [[Гляцыёізастазія|постледавіковага дрэйфаваньня]] ён злучыўся з кантынэнтам падчас стадыі [[Літарынава мора]]<ref name="bggm">{{Спасылка|url=http://www.ut.ee/BGGM/vaatamis/toompea.html|загаловак=Toompea aluspõhjakõrgendik|аўтар=Mare Isakar.|год=2003|выдавец=Museum of Geology of the [[Тартускі ўнівэрсытэт|University of Tartu]]|мова=et|дата=16 December 2009}}</ref>. Яшчэ ў 6 тысячагодзьдзі да н. э. мора абмывала аснаваньне Тоомпэа<ref name="horisont">{{Артыкул|год=2009|загаловак=Vabaduse väljak. Eesti mahukaim arheoloogiline uurimisobjekt|выданьне=Horisont|выпуск=5|мова=et|url=http://www.horisont.ee/node/1188}}</ref>. Цяпер берагавая лінія праходзіць больш як за 1&nbsp;км ад яго, а яго падножжа на 17—20 м вышэй за ўзровень мора<ref name="tlpa">{{Спасылка|url=http://tpr.tallinn.ee/tpr/|загаловак=Map of Tallinn|выдавец=Tallinn City Planning Department|мова=et|дата=16 December 2009}}</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Кніга|аўтар=Dmitri Bruns|загаловак=Tallinn : linnaehituslik kujunemine |выдавецтва=Valgus|месца=Tallinn |год=1993|старонак=284|isbn=5-440-01328-8 |мова=et}}
* {{Кніга|прозьвішча=Lang|імя=Valter|загаловак=Baltimaade pronksi — ja rauaaeg|выдавецтва=Tartu University Press|месца=Tartu|год=2007|старонак=309|isbn=978-9949-11-525-9|мова=et}}
* {{Кніга|аўтар=Juhan Maiste, Silja Vohli|адказны=Raimo Pullat|год=1996|частка=Toompea uusaegsest topograafiast|загаловак=Vana Tallinn VI (X) |выдавецтва=Estopol |месца=Tallinn |мова=et}}
* {{Кніга|прозьвішча=Miljan|імя=Toivo|загаловак=Historical dictionary of Estonia|выдавецтва=Scarecrow Press|месца=Oxford|год=2004|старонак=558|спасылка=http://books.google.com/books?id=XKWRct15XfkC|isbn=0-8108-4904-6}}
* {{Кніга|адказны=Raimo Pullat|загаловак=Tallinna ajalugu 1860-ndate aastateni|мова=et|выдавецтва=Eesti Raamat|месца=Tallinn|год=1976|старонак=430}}
* {{Кніга|прозьвішча=Taylor|імя=Neil|загаловак=Estonia|выдавецтва=Bradt Travel Guides|месца=Chalfont St Peter|год=2007|выданьне=5|старонак=288|url=http://books.google.com/books?id=MGDmMPZMgBgC}}
* {{Кніга|прозьвішча=Tõnisson|імя=Evald|год=2008|загаловак=Eesti muinaslinnad|выдавецтва=[[Тартускі ўнівэрсытэт|Tartu University]]|месца=Tartu|сэрыя=Muinasaja teadus|выданьне=20|мова=et|старонак=357|isbn=978-9985-4-0538-3}}
* {{Кніга|прозьвішча=Zobel|імя=Rein|загаловак=Tallinn (Reval) in the middle ages : town building in the 13th-14th centuries|выдавецтва=[[Эстонская акадэмія мастацтваў|Estonian Academy of Arts]]|месца=Tallinn|год=2008|старонак=190|isbn=978-9985-9841-4-7}}

{{Славутасьці Таліну}}

{{Каардынаты|59|26|13|N|24|44|24|E|display=title}}

[[Катэгорыя:Талін]]
[[Катэгорыя:Геаграфія Эстоніі]]