Прагляд крыніцы для Стараста

{{Ня блытаць|Старэйшына|старэйшынай|кіраўніком [[род]]у}}
'''Стараста''' (старэйшына) — выбарны кіраўнік [[Вёска|вёскі]].

У Беларусі абіраецца адкрытым галасаваньнем на сходзе вяскоўцаў са свайго складу тэрмінам на 2 гады<ref>{{Кніга|аўтар=Андрэй Завадзкі.|частка=Разьдзел 10. Дзейнасьць і праблемы тэрытарыяльнага грамадзкага самакіраваньня|загаловак=Праблемы і пэрспэктывы мясцовага самакіраваньня ў Беларусі|арыгінал=|спасылка=http://pdf.kamunikat.org/3386-1.pdf|адказны=|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Таварыства аматараў ведаў|год=2003|том=|старонкі=81-82|старонак=150|сэрыя=|isbn=|наклад=299}}</ref>.

== Беларусь ==
Паводле Закона «Аб мясцовым кіраваньні і самакіраваньні ў Рэспубліцы Беларусь» 2010 году, «Аднаасобны орган тэрытарыяльнага [[Мясцовае самакіраваньне|грамадзкага самакіраваньня]] (стараста, старэйшына і інш.) ствараецца і дзейнічае ў адпаведнасьці з гэтым Законам і палажэньнем, якое зацьвярджаецца адпаведным Саветам на аснове прыкладнага палажэньня, якое зацьвярджаецца Саветам [[Вобласьць|абласнога]] ўзроўню з улікам патрабаваньняў гэтага Закону. Улік аднаасобных органаў [[Тэрытарыяльнае грамадзкае самакіраваньне|тэрытарыяльнага грамадзкага самакіраваньня]] ажыцьцяўляецца адпаведнымі выканаўчымі і распарадчымі органамі першаснага ўзроўню» (Артыкул 27)<ref>{{Артыкул|аўтар=А.Лукашэнка.|загаловак=Закон Рэспублікі Беларусь «Аб мясцовым кіраваньні і самакіраваньні ў Рэспубліцы Беларусь» (Артыкулы 1-28)|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=50821|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=14 студзеня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-01-14 5 (26613)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/50852/14stu-4.indd.pdf 4]|issn=1990-763x}}</ref>.

Да прыкладу 21 лістапада 2005 г. Савет дэпутатаў [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]] зацьвердзіў Пастанову № 93 «Аб старастах (старэйшынах) населеных пунктаў», паводле якой зацьвердзіў аднайменнае Прыкладнае палажэньне. Паводле 2-га пункту Палажэньня, «стараста (старэйшына) [[Населены пункт|населенага пункту]] абіраецца тэрмінам на 2 гады на сходзе грамадзянаў населенага пункту зь ліку найбольш аўтарытэтных і паважаных жыхароў, якія пастаянна пражываюць у гэтым населеным пункце і здольныя самастойна прымаць эфэктыўныя захады па навядзеньні належнага парадку і санітарнай культуры, задавальненьні неадкладных патрэбаў і запытаў [[насельніцтва]]». Пагатоў «прапановы па кандыдатурах старастаў (старэйшынаў) могуць уносіцца грамадзянамі, [[Сельсавет|сельскім Саветам]] дэпутатаў, выканаўчым камітэтам». Згоднам з падпунктам 2.3 Палажэньня, «сход грамадзянаў склікаецца ў адпаведнасьці з артыкулам 28 Закону Рэспублікі Беларусь «Аб мясцовым кіраваньні і самакіраваньні ў Рэспубліцы Беларусь» сельскім Саветам дэпутатаў, выканаўчым камітэтам або органамі тэрытарыяльнага грамадзкага самакіраваньня і правамоцны, калі ў ім бяруць удзел ня менш як 25% грамадзянаў, што дасягнулі 18 гадоў і пастаянна пражываюць на гэтай тэрыторыі, або ня менш як 2/3 часткі ўпаўнаважаных». Пагатоў «выбары праводзяцца ''адкрытым'' галасаваньнем. Стараста (Старэйшына) лічыцца абраным, калі за яго кандыдатуру прагаласавала больш за палову грамадзянаў, якія прысутнічаюць на сходзе. Рашэньне сходу аб абраньні старасты (старэйшыны) афармляецца пратаколам». Паводле падпункту 2.5 Палажэньня, «стараста (старэйшына) не радзей як адзін раз у год інфармуе жыхароў дадзенага населенага пункту, выканаўчы камітэт аб сваёй рабоце. У выпадку нядобрасумленнага выкананьня абавязкаў стараста (старэйшына) можа быць пераабраны на сходзе грамадзянаў населенага пункту. Прапанова аб датэрміновым спыненьні паўнамоцтваў старасты (старэйшыны) ўносіцца грамадзянамі гэтага населенага пункту, сельскім Саветам дэпутатаў, выканаўчым камітэтам або органам тэрытарыяльнага грамадзкага самакіраваньня»<ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Прыкладнае палажэньне аб старастах (старэйшынах) населеных пунктаў|спасылка=http://old2.zviazda.by/?r=1&p=8&archiv=18012006|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=|год=18 студзеня 2006|нумар=|старонкі=|issn=}}</ref>.

Паводле 3-га пункту Палажэньня «Аб старастах (старэйшынах) населеных пунктаў», стараста мае паўнамоцтвы:
* «садзейнічаць ажыцьцяўленьню палітыкі, [[Ідэалёгія|ідэалёгіі]] беларускай дзяржавы, рашэньняў мясцовага Савету дэпутатаў, выканкаму, а таксама арганізоўваць выкананьне рашэньняў сходаў грамадзянаў;
* весьці працу па захаваньні законнасьці, прадухіленьні парушэньняў грамадзкага парадку, працоўнай дысцыпліны, пажарнай [[Бясьпека|бясьпекі]], па прафіляктыцы і папярэджваньні [[злачынства]]ў і правапарушэньняў, п’янства і [[алькагалізм]]у, маральнай разбэшчанасьці;
* зьдзяйсьняць грамадзкі кантроль за дзейнасьцю службаў, якія аказваюць [[Паслуга|паслугі]] сельскаму насельніцтву, уносіць прапановы ў адпаведныя органы па ўдасканаленьні іх працы;
* склікаць сходы жыхароў населенага пункту, забясьпечваць кантроль за рэалізацыяй прынятых рашэньняў, дакладваць насельніцтву пра становішча справаў у населеным пункце;
* аказваць дапамогу сельскаму Савету дэпутатаў, выканаўчаму камітэту, органам тэрытарыяльнага грамадзкага самакіраваньня, [[Грамадзкае аб’яднаньне|грамадзкім арганізацыям]] у правядзеньні грамадзкіх, культурна-масавых і гаспадарчых мерапрыемстваў. Садзейнічаць дэпутатам Саветаў усіх узроўняў у зьдзяйсьненьні сваіх паўнамоцтваў;
* арганізоўваць удзел насельніцтва ў рабоце па добраўпарадкаваньні і паляпшэньні санітарнага стану населеных пунктаў, [[парк]]аў, сквэраў, [[Могілкі|могілак]], брацкіх магілаў, помнікаў гісторыі і культуры;
* садзейнічаць разьвіцьцю асабістых падсобных гаспадарак грамадзянаў. Разам з выканкамам, службовымі асобамі сельгаспрадпрыемстваў праводзіць пастаянную арганізатарскую працу па продажы насельніцтву маладняку жывёлы і [[птушкі]], забесьпячэньні кармамі, закупе лішкаў сельгаспрадукцыі;
* аказваць дапамогу ў арганізацыі працы мэдычных і культурна-асьветніцкіх установаў, аб’ектаў камунальна-бытавога прызначэньня, [[крама]]ў, прадпрыемстваў грамадзкага харчаваньня, дабівацца наяўнасьці ў гандлёвай сетцы тавараў першай неабходнасьці, пашырэньня відаў і павышэньня якасьці работ і паслуг;
* удзельнічаць у арганізацыі спаборніцтва паміж жыхарамі [[Вёска|вёсак]] за ўзорны парадак і культуру побыту, у правядзеньні сьвятаў [[Вуліца|вуліц]], вёсак;
* клапаціцца пра паляпшэньне матэрыяльных і бытавых умоваў [[інвалід]]аў, сем’яў загінулых, удзельнікаў вайны, састарэлых грамадзянаў;
* разглядаць звароты грамадзянаў, прадпрымаць захады па іх выкананьні»<ref name="з">{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Палажэньне аб старастах (старэйшынах) населеных пунктаў|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/pril/article.php?id=99186|выданьне=Мясцовае самакіраваньне|тып=|год=27 чэрвеня 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/pril/?id=31&prilid=99181 13 (285)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/99199/27cher-3.indd.pdf 1], [http://old.zviazda.by/a2ttachments/99199/27cher-4.indd.pdf 2]|issn=}}</ref>.

Прадпісаньні і ўказаньні старасты (старэйшыны), прынятыя ім у межах сваіх паўнамоцтваў, абавязковыя для выкананьня ўсімі арганізацыямі, разьмешчанымі на адпаведнай тэрыторыі, службовымі асобамі і грамадзянамі. У выпадку невыкананьня старэйшына мае права зьвярнуцца ў сельскі выканаўчы камітэт з прапановай аб прыцягненьні да адказнасьці вінаватых асобаў. Пагатоў «Выкананьне сваіх абавязкаў стараста (старэйшына) ажыцьцяўляе на грамадзкіх пачатках»<ref name="з"/>. Разам з тым, за дасягненьне вынікаў у працы ён можа атрымаць заахвочвальныя выплаты выканаўчых і распарадчых органаў улады, якія залежаць ад колькасьці двароў паселішча і ўсталёўваюцца ў памеры:
* 1 [[базавая велічыня]] пры наяўнасьці ў вёсцы да 20 двароў;
* 1,5 базавай велічыні — ад 21 да 50 двароў;
* 2 базавыя велічыні — ад 51 да 100 двароў;
* 2,5 базавай велічыні — звыш 100 двароў.

== Мінуўшчына ==
15 лютага 2018 году старшыня Пастаяннай камісіі [[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Савету Рэспублікі]] па рэгіянальнай палітыцы і [[Мясцовае самакіраваньне|мясцовым самакіраваньні]] [[Аляксандар Папкоў]] паведаміў, што ў Беларусі налічвалася «амаль 30 000» старастаў<ref>{{Артыкул|аўтар=Натальля Бітэль.|загаловак=Адысьці ад абыякавасьці|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20180215/1518704267-alyaksandr-papkou-adysci-ad-abyyakavasci-i-padysci-da-prablemy-tvorcha|адказны=гал.рэд. [[Павал Сухарукаў]], адказн. Н.У. Карпенка|выданьне=Мясцовае самакіраваньне|тып=газэта|выдавецтва=[[Зьвязда]]|год=16 лютага 2018|нумар=7 (440)|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/16lut-9_optim.pdf 1], [https://zviazda.by/sites/default/files/16lut-12_optim.pdf 4], [https://zviazda.by/sites/default/files/16lut-21_optim.pdf 13]|issn=}}</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Артыкул|аўтар=|загаловак=Ці будзе стараста ў вёсцы Гузьні|спасылка=http://www.dyatlovo.info/content/tsi-budze-starasta-vestsy-guzni|выданьне=Перамога|тып=газэта|год=жнівень 2013|нумар=68|старонкі=|issn=}}

{{Накід:Палітыка}}

[[Катэгорыя:Пасады]]
[[Катэгорыя:Мясцовае самакіраваньне]]
[[Катэгорыя:Вёскі]]
[[Катэгорыя:Званьні]]