Прагляд крыніцы для Стакгольм-Арлянда (аэрапорт)

{{Ня блытаць|Арланда|Арландай|горадам у штаце Флорыда ў ЗША}}
{{Аэрапорт
| назва = Аэрапорт Стакгольм-Арлянда
| арыгінал_назвы = Stockholm-Arlanda flygplats
| IATA = ARN
| ICAO = ESSA
| тып = грамадзянскі
| апэратар = [[Swedavia]]
| абслуга = [[Стакгольм]] і [[Упсала]]
| адкрыты = 1959
| вузел = <div>
* [[Amapola Flyg]]
* [[NextJet]]
* [[Scandinavian Airlines]]
* [[Norwegian Air Shuttle]]
* [[TUIfly Nordic]]
* [[Thomas Cook Airlines Scandinavia]]
* [[Novair]]
</div>
| вышыня = 42
| сайт = [http://www.swedavia.com/arlanda/ swedavia.com/arlanda/]
}}
'''Аэрапорт Стакгольм-Арлянда''' ({{мова-en|Stockholm-Arlanda Airport}}, {{мова-sv|Stockholm-Arlanda flygplats}}) (IATA: ARN, ICAO: ESSA) — найбуйнейшы міжнародны [[аэрапорт]] [[Швэцыя|Швэцыі]]. Разьмешчаны ў раёне мястэчка [[Мэрста]], за 42 км на поўнач ад [[Стакгольм]]у, на паўднёвы ўсход ад гораду [[Упсала|Ўпсала]]. Аэрапорт мае пяць тэрміналаў.

Аэрапорт разьмешчаны ў [[Сыгтуна (камуна)|камуне Сыгтуна]] ў [[Стакгольм (лэн)|лэне Стакгольм]]. Гэта найбуйнейшы аэрапорт Швэцыі й трэці паводле памеру ў Скандынаўскіх краінах — пасажырапаток у 2014 годзе склаў: унутраныя перавозкі — 5 088 336 чалавек, міжнародныя — 17 354 936, агулам — 22 443 782 чалавек<ref>[https://web.archive.org/web/20140107223633/http://www.swedavia.se/PageFiles/420/docs/dec_13/pax_201312.pdf Статыстыка пасыжарапатоку швэдзкіх аэрапортаў]</ref>. Аэрапорт Стакгольм-Арлянда зьяўляецца адным з трох галоўных хабаў [[Scandinavian Airlines System]].

== Гісторыя ==
Аэрапорт пачаў працу ў 1959 годзе, але першапачаткова выкарыстоўваўся толькі для лётнага інструктажу. У 1960 годзе ў аэрапорце зьявіліся рэгулярныя рэйсы, а ў 1962 прайшла афіцыйная цырымонія адкрыцьця. Аэрапорт пачаў прымаць транскантынентальны трафік з 1960 г., бо ўзьлётна-пасадачны пас на той момант у галоўным стакгольмскім аэрапорце [[Стакгольм-Брома (аэрапорт)|Стакгольм-Брома]] быў занадта кароткім. Назва Арлянда была абрана ў выніку конкурсу, які праводзіўся да адкрыцьця аэрапорту. Гэта назва паходзіць ад старой назвы тэрыторыі, дзе знаходзіўся аэрапорт (Арлянд), старой назвы акругі Арлінгундра (Сёньня Гасьбю-Арлінгундра ў Марста). Першым тэрміналам стаў цяперашні міжнародны Тэрмінал 5.

У 1983 мясцовы трафік быў таксама пераведзены з аэрапорту Стакгольм-Брума ў Арлянду, для яго абслугоўваньня быў пабудаваны Тэрмінал 4. У 1990 адкрыліся два новыя тэрміналы для мясцовых рэйсаў — 2 і 3, якія былі пабудаваны з паўднёвага боку ад першага тэрміналу для ўнутраных рэйсаў. У 1992 Тэрмінал 2 часова не функцыянаваў з-за зьніжэньня пасажырапатоку. Ён пачаў выкарыстоўвацца налета, у сувязі з гэтым два галоўныя тэрміналы атрымалі цяперашнія нумары 4 і 5. Трэці ўзьлётна-пасадачны пас быў пабудаваны ў 1998—2002. У сувязі зь нізкай загрузкай у 2002, гэты пас не выкарыстоўвалася да 2003 году, у выніку чаго мясцовыя жыхары, якія пражываюць недалёка ад гэтага пасу пачалі пратэставаць.

== Кампаноўка аэрапорту ==
[[Файл:Airport_Arlanda_Sweden.jpg|thumb|right|250px]]
У чатырох тэрміналах аэрапорту разьмешчаны 64 выхады (гэйты). Тэрміналы 2 і 5 выкарыстоўваюцца для міжнародных рэйсаў. Мясцовыя рэйсы абслугоўваюць тэрміналы 3 і 4. Новы цэнтральны будынак, Арлянда Паўночная, адкрыты ў канцы 2003, ён злучае Тэрмінал 5 з толькі што пабудаваным Пірсам F. Усе міжнародныя рэйсы авіякампаніі [[SAS]] і яе партнэраў па Star Alliance праходзяць праз Арлянду Паўночную. Будынак Арлянда Паўднёвая, які злучае тэрміналы 2, 3 і 4, таксама запраектаваны, аднак будаўніцтва спынена ў сувязі зь недахопам фінансаваньня. Між тэрміналамі 4 і 5 знаходзіцца гандлёвы цэнтар Sky City, пад якім знаходзіцца падземная чыгуначная станцыя. Цягнікі Arlanda Express злучаюць дзьве станцыі ў аэрапорце са Стакгольмам. Прапускная здольнасьць аэрапорту складае 25 млн пасажыраў у год.

У аэрапорце Арлянда тры ўзьлётна-пасадачныя пасы: Пас 1 (01L-19R), Пас 2 (08-26), Пас 3 (01R-19L). Пас 1 мае даўжыню 3300 м і можа прымаць усе найбуйнейшыя самалёты, якія існуюць на сёньняшні дзень. Пасы 2 і 3 маюць даўжыню 2500 м. Пасы 1 і 3 паралельныя, але могуць выкарыстоўвацца незалежна адзін ад аднаго. Пас 3 абсталяваны паводле патрабаваньняў CAT III. Адміністрацыя аэрапорту сьцьвярджае, што Стакгольм-Арлянда мае лепшыя паказчыкі па ачыстцы пасаў ад сьнегу. Пры моцных сьнегападах магчымы затрымкі рэйсаў.

У Арляндзе функцыянуюць 5 грузавых тэрміналаў і 5 ангараў. Адначасова аэрапорт можа прыняць каля 100 самалётаў. Арлянда зьяўляецца адным з аэрапортаў, дзе магчымая аварыйная пасадка [[Space Shuttle]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.arlanda.se/ Stockholm-Arlanda Airport Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Транспарт Стакгольму]]
[[Катэгорыя:Аэрапорты Швэцыі]]