Прагляд крыніцы для Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі

{{Колішняя дзяржава
| Статус      = [[Марыянэткавая дзяржава]] [[Расейская Савецкая Фэдэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|Савецкай Расеі]]
| Катэгорыя   = Беларуская ССР
| Лацінка     = Sacyjjalistyčnaja Savieckaja Respublika Biełarusi
| Родны склон = Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі
| Папярэднік1 = Беларуская Народная Рэспубліка
| СьцягП1     = Flag of Belarus (1918, 1991–1995).svg
| Папярэднік2 = Украінская Народная Рэспубліка
| СьцягП2     = Flag of Ukraine.svg
| Папярэднік3 = Расейская Сацыялістычная Фэдэратыўная Савецкая Рэспубліка (1917—1922)
| СьцягП3     = Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1925).svg
| Папярэднік4 = Летувіская Рэспубліка (1918—1940)
| СьцягП4     = Flag of Lithuania (1918–1940).svg
| Наступнік1  = Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Літвы і Беларусі
| СьцягН1     = Flag of the Lithuanian-Byelorussian SSR.svg
}}
'''Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі''' '''(ССРБ)''', '''Беларуская Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка''' '''(БССР)''' — дзяржаўнае ўтварэньне, якое існавала ў студзені — лютым 1919 году пад кантролем бальшавіцкага ўраду.

Уздым нацыянальна-вызваленчага руху на Беларусі, абвяшчэньне 25 сакавіка 1918 году [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]] і дзейнасьць яе кіруючых органаў падштурхнулі бальшавіцкі ўрад у [[Масква|Маскве]] да фармальнага прызнаньня права беларускага народу на самавызначэньне й нацыянальную дзяржаўнасьць.

[[Файл:Biełaruś. Беларусь (1.01.1919).jpg|значак|зьлева|Пратакол аб утварэньні ССРБ у межах Менскага, Смаленскага, Віцебскага, Магілёўскага, Гомельскага, Гарадзенскага і Баранавіцкага раёнаў. Разьмежаваньне зь [[Летувісы|летувісамі]] ў [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] і [[латышы|латышамі]] ў [[Віцебская губэрня|Віцебскай губэрні]] мусілі правесьці адмысловыя камісіі паводле нацыянальнага складу насельніцтва]]

Па пытаньні самавызначэньня Беларусі сярод партыйных і савецкіх работнікаў не было адзінага меркаваньня. [[Аляксандар Чарвякоў]], [[Зьміцер Жылуновіч]] і іншыя лідэры выступалі за стварэньне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі й ўваходжаньне яе ў склад РСФСР на правах аўтаноміі. Кіраўнікі Паўночна-Заходняга абкаму РКП(б) і Заходняй вобласьці [[Аляксандар Мясьнікян]], [[Вільгельм Кнорыньш]], М. Калмановіч, [[Карл Ландэр]] і іншыя не прызнавалі існаваньня беларускага этнасу, і ажыцьцяўленьня права нацыі на самавызначэньне ва ўмовах набліжэньня, як ім здавалася, сусьветнай рэвалюцыі таксама не прызнавалі.

Пасьля заканчэньня нямецкай акупацыі Беларусі ў канцы 1918 году і [[Беларусь у Першай савецка-польскай вайне|заняцьця яе тэрыторыі Чырвонай Арміяй]] узьнікла неабходнасьць тэрміновага стварэньня на гэтых землях савецкай дзяржаўнасьці. Ліквідаваўшы войскамі Чырвонай Арміі [[БНР]], у сьнежні 1918 году ЦК РКП(б) прыняў рашэньне пра стварэньне беларускай савецкай рэспублікі.

30—31 сьнежня 6-я Паўночна-Заходняя канфэрэнцыя РКП(б) (гл. [[Першы зьезд КП(б)Б]]), якая адбылася ў [[Смаленск]]у, прыняла рэзалюцыю пра абвяшчэньне самастойнай Савецай Рэспублікі Беларусі. У склад гэтага ўтварэньня ўвайшлі Віцебская, Гарадзенская, Магілёўская, Менская губэрні, большая частка Смаленскай, часткі [[Віленская губэрня|Віленскай]] (без Вільні), Ковенскай, Сувальскай і Чарнігаўскай губэрняў. Сфармаваны Часовы рабоча-сялянскі савецкі ўрад Беларусі (старшыня [[Зьміцер Жылуновіч]]), маніфэстам якога 1 студзеня 1919 году Беларусь абвешчана Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікай, а [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|Рада]] і ўрад БНР аб’яўленыя па-за законам. Такім чынам, партыйная канфэрэнцыя ўзяла на сябе функцыі ўстаноўчага сходу й парлямэнту Беларусі.

8 студзеня 1919 году ўрад ССРБ пераехаў са Смаленску ў Менск.

16 студзеня 1919 году ЦК РКП(б) без папярэдняга абмеркаваньня з урадам ССРБ і ЦБ КП(б)Б пастанавіў выключыць са складу рэспублікі Віцебскую, Магілёўскую і Смаленскую губэрні.

22 студзеня 1919 году спецыяльна прысланы ў Менск эмісар ЦК РКП(б) А.Іофэ аб'явіў рашэньне ЦК РКП(б) адносна трох беларускіх губэрняў.

31 студзеня 1919 году ССРБ выйшла са складу РСФСР — урад Савецкай Расеі прыняў пастанову «Аб прызнаньні незалежнасьці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі». Пры гэтым усходнебеларускія землі засталіся ў складзе РСФСР.

Існаваньню беларускай дзяржаўнасьці працівіліся прыхільнікі ідэі ўнітарнай камуністычнай дзяржавы, як у Маскве, гэтак і на месцах.

На Першым Усебеларускім зьезьдзе Саветаў, які адбыўся ў [[Менск]]у 2—3 лютага 1919 году, была прынята Канстытуцыя ССРБ, абраны Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР, зьезд пацьвердзіў адрыў ад ССРБ тэрыторый Смаленскай, Магілёўскай і Віцебскай губэрняў, якія засталіся ў складзе [[РСФСР]]. Старшыня ВЦВК [[Якаў Сьвярдлоў]], што прыбыў на зьезд, абвясьціў пастанову Прэзідыума УЦВК «Аб прызнаньні незалежнасьці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі», а таксама патрабаваў аб’яднаньня Беларусі з савецкім урадам Паўднёвай Літвы, каб «засьцерагчы гэтыя рэспублікі ад небясьпекі праяўленьня ў іх нацыяналістычных імкненьняў». [[Усебеларускі зьезд Саветаў]] прыняў і гэтае патрабаваньне.

27 лютага 1919 году на аб’яднаным паседжаньні ЦВК Літоўскай ССР і ЦВК БССР у [[Вільня|Вільні]] было аформленае стварэньне [[ЛітБел|Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі (Літбел)]] у складзе Менскай, Гарадзенскай, Віленскай і Ковенскай губэрняў. Фактычна ССРБ (БССР) перастала існаваць.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Скасаваныя савецкія рэспублікі}}
{{Беларусь у тэмах}}

[[Катэгорыя:Беларуская ССР]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі (1918—1939)]]
[[Катэгорыя:Распад Расейскай імпэрыі]]
[[Катэгорыя:Колішнія непрызнаныя дзяржавы]]