Прагляд крыніцы для Мужыцкая праўда

{{Газэта
| назва        = Мужыцкая праўда
| лацінка      = Mužyckaja praŭda
| выява        = Muzyckaja prauda.jpg
| тып          = ґазэта 
| фармат       = аркуш паперы
| уладальнік   = 
| выдавец      = [[Кастусь Каліноўскі]], [[Фэлікс Ражанскі]], [[Станіслаў Сангін]], [[Валеры Антоні Ўрублеўскі|Валеры Ўрублеўскі]]<ref name="белэн">{{Літаратура/БелЭн|11к}} С. 6.</ref>
| рэдактар     = 
| заснаваная   = 1862
| палітыка     = 
| мова         = [[беларуская мова|беларуская]] ([[Беларускі лацінскі альфабэт|лацінка]])
| штаб-кватэра = 
| наклад       = 
| ISSN         = 
| сайт         = 
}}
'''Мужыцкая праўда''' — першая рэвалюцыйна-дэмакратычная [[газэта|ґазэта]] ў [[Беларусь|Беларусі]] й першая ґазэта на [[Беларуская мова|беларускай мове]] ([[беларускі лацінскі альфабэт|лацінкай]])<ref name="белэн" />, якая выдавалася [[Кастусь Каліноўскі|Кастусём Каліноўскім]] у ліпені 1862 — чэрвені 1863 году. Агулам выйшла 7 нумароў, кожны зь якіх пачынаўся з звароту да моладзі «''Dzieciuki!''», а зачыняўся подпісам «''Jaśko haspadar z pad Wilni''» і коштам: «''Kasztuje hroszy 5''» (акрамя №6, які каштаваў 6 грашоў). Выкрывала [[Русіфікацыя Беларусі|каляніяльную палітыку]] ўладаў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], тлумачыла сытуацыю ў краіне, выкрывала падман царскага маніфэсту аб скасаваньні прыгону, заклікала сялянаў да змаганьня.  

У чацьвертым нумары «Мужыцкай праўды» Кастусь Каліноўскі сфармуляваў ідэю дэмакратычнай народнай дзяржавы<ref>{{Літаратура/Матэрыялы па гісторыі Беларусі (2003)|к}} С. 167.</ref>:
{{Цытата|…не народ зроблены для ўраду, а ўрад для народу.}}

У кастрычніку 1862 году ў час канфлікту з палякамі паўстаў нумар «Мужыцкай праўды», які аднак зь нейкіх прычынаў не надрукавалі (у 1989 годзе ў [[Вільня|віленскім]] [[Касьцёл Сьвятога Францішка Азіскага і кляштар бэрнардынаў (Вільня)|касьцёле Сьвятога Францішка Азіскага]] знайшлі рукапісны дакумэнт пад назвай «№6 Мужыцкая праўда»). Гэты варыянт лічыцца ўнікальным і вылучаецца з усяе сэрыі, бо тлумачыць сялянам, як раней называлася іхная краіна і якую назву мае тутэйшы народ<ref>[[Васіль Герасімчык|Герасімчык В.]] [https://web.archive.org/web/20180620212041/https://www.nv-online.info/2018/03/13/zyamlya-nasha-z-vyakou-vechnyh-nazyvaetstsa-litouskaya-a-my-to-nazyvaemsya-litoutsy-nenadrukavany-numar-muzhytskaj-praudy.html Ненадрукаваны нумар «Мужыцкай праўды»] // [[Народная Воля]]. 19 чэрвеня 2018 г.</ref><ref>Герасімчык В. Канстанцін Каліноўскі: асоба і легенда. — Гродна, 2018.</ref>:
{{Цытата|Вы, дзецюкі, пэўне ня ведаеце, хто вы такія, як называецца гэта зямля, на якой нашы бацькі жылі <...> Зямля наша зь вякоў вечных называецца [[Літва|літоўская]], а мы то называемся [[Ліцьвіны|літоўцы]].}}

Адзначаецца, што Кастусь Каліноўскі менаваў свой родны край (ён нарадзіўся на [[Гарадзенскі павет|Гарадзеншчыне]]) «[[Літва|Літвой]]»: «''„край наш няшчасны“ — Літва''»<ref name="Caropka-1995-70">[[Вітаўт Чаропка|Чаропка В.]] Гісторыя нашага імя: Гіст. даслед. — {{Менск (Мн.)}}, 1995. С. 70.</ref>. Тым часам сучасьнікі называлі Каліноўскага адным з найбольш «''высакародных мужоў Літвы''», у [[летувіская мова|жамойцкіх]] песьнях ён выступае як «''кароль Літвы''»<ref name="Caropka-1995-70"/>. «[[Ліцьвіны|Літоўскім народам]]», для якога адрасаваў Каліноўскі «Мужыцкую праўду», называў [[Беларусы|беларусаў]] паўстанец Юры (Ежы) Кучэўскі-Порай<ref>Калиновский К. Из печатного и рукописного наследия. — Минск, 1988. С. 172.</ref><ref name="Caropka-1995-70"/>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Дзесяць вякоў беларускай гісторыі (1997)}}
* {{Літаратура/БелЭн|11}}
* {{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20070312073105/http://arkushy.narod.ru/kalinouski/dakumenty/mp.htm Сьвіслацкія аркушы. Кастусь Каліноўскі. Мужыцкая праўда]

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Вонкавыя мэдыяфайлы
|загаловак    = 
|падзагаловак = 
|шырыня       = 180px
|выява1       = [http://kalinouski.arkushy.by/archives/mp.htm Усе нумары газэты]
}}
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=org.mamoniczy.kalinouski Мужыцкая праўда на Google Play]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Беларускія пэрыядычныя выданьні}}

[[Катэгорыя:Беларускія газэты]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1862 годзе]]
[[Катэгорыя:Паўстаньне 1863—1864 гадоў]]