Прагляд крыніцы для Картвэльскія мовы

{{Моўная група
|назва                = Картвэльская сям’я
|альтэрнатыўная назва = паўднёвакаўкаская
|народнасьць          = [[картвэльскія народы]]
|рэгіён               = заходняе [[Закаўказьзе]], паўночны ўсход [[Малая Азія|Малой Азіі]]
|колькасьць носьбітаў = каля 5,2 млн чал.
|колер сям’і          = каўкаская
|сям’я                = ''[[настратычныя мовы|Настратычная макрасям’я]]'' (гіпотэза)
* '''Картвэльская сям’я'''
|мова1                = карта-занская галіна,<br/>сванская мова
|мова2                =
|мапа                 = Kartvelian languages be.svg
|подпіс мапы          = <center>Картвэльскія мовы на мапе заходняга Закаўказьзя</center>
|мапа2                = 
|подпіс мапы2         = 
|памер мапы           = 250пкс
|sil                  = 
|назва sil            = 
|зацемка sil          = 
|sil2-3               = 
|назва sil2-3         = 
|iso2, iso3           = 
|iso5                 = ccs
}}
'''Картвэ́льскія мовы''' (радзей: ''паўднёвакаўка́скія'', ''ібэ́рскія'') — адна зь сем’яў [[мова]]ў сьвету, якая аб’ядноўвае шэраг роднасных моваў, распаўсюджаных на захадзе [[Закаўказьзе|Закаўказьзя]] перадусім у [[Грузія|Грузіі]]. Колькасьць носьбітаў складае каля 5,2 млн чал. па ўсім сьвеце, якія таксама пражываюць у [[Расея|Расеі]], [[Іран]]е, [[ЗША]], [[Ізраіль|Ізраілі]], краінах [[ЭЗ]] і на паўночным усходзе сучаснае [[Турэччына|Турэччыны]]<ref>[http://www.ethnologue.com/subgroups/kartvelian Kartvelian | Ethnologue]</ref>.

Генэтычныя сувязі картвэльскіх моваў зь іншымі моўнымі сем’ямі сьвету не вядомыя або не зьяўляюцца агульнапрызнанымі, што, такім чынам, робіць картвэльскія мовы адным зь першасных таксонаў моваў у сьвеце<ref>Dalby (2002), p. 38.</ref>.

У пісьмовасьці картвэльскія мовы аб’яднаныя выкарыстаньнем аднае пісьмовасьці, грузінскай. Першы вядомы літаратурны помнік уяўляе сабою надпіс рэлігійнага характару старой формай грузінскага пісьма, складзены ля [[Бэтлеем]]у прыкладна ў 430 гг. н. э.<ref>Lang (1966), p. 154.</ref><ref>Hewitt (1995), p. 4.</ref>

== Лінгвагеаграфія ==
Адзінаю картвэльскаю мовай, што мае сталую літаратурную традыцыю і [[прэстыж (лінгвістыка)|прэстыж]], зьяўляецца [[грузінская мова]], якая ёсьць моваю большасьці насельніцтва ў [[Грузія|Грузіі]] (блізу 90% ад насельніцтва) і дзяржаўнай мовай краіны, а таксама літаратурнай мовай носьбітаў іншых картвэльскіх моваў у Грузіі.

Іншыя картвэльскія мовы, распаўсюджаныя ў Грузіі або на паўночным усходзе Турэччыны (які таксама складае спрадвечны арэал картвэльскіх моваў), ня маюць у гэтых рэгіёнах афіцыйнага прызнаньня, часам могуць разглядацца ў якасьці [[дыялект]]аў грузінскай мовы. Як правіла, носьбіты картвэльскіх моваў у Грузіі, за выняткам уласнай нацыяльнай мовы, валодаюць таксама грузінскай. У Турэччыне адзначаецца заняпад ласкае мовы праз паступовую інтэграцыю лазаў у турэцкае грамадзтва.

Запісваюцца грузінскім пісьмом (мэгрэльская — з 1864 году, сванская) або [[лацінскі альфабэт|лацінскім альфабэтам]] (лаская). Некаторыя з гэтых моваў зазнавалі пэрыяд пэўнага літаратурнага ўздыму (мэгрэльская — 1930—1938 гады, пасьля 1989 году; лаская — 1927—1937 гады).

Лаская мова зьяўляецца адзінай з картвэльскіх моваў, арэал якой практычна поўнасьцю ляжыць па-за межамі Грузіі. Габрэйска-грузінская мова ў пераважнай большасьці распаўсюджаная ў Ізраілі<ref>[http://www.ethnologue.com/language/jge Judeo-Georgian | Ethnologue]</ref>, апрача таго, картвэльскія мовы пашыраныя ў дыяспары.

== Клясыфікацыя ==
Сям’я картвэльскіх моваў складаецца з чатырох блізкароднасных моваў, якія ўнутры гэтае сям’і адасабляюцца ў групы і падгрупы<ref>Boeder (2002), p. 3.</ref><ref>Boeder (2005), p. 6.</ref><ref>Gamkrelidze (1966), p. 69.</ref><ref>Fähnrich & Sardzhveladze (2000).</ref><ref>Kajaia (2001).</ref><ref name=klimau>Klimov (1998b), p. 14.</ref>. Часам усе картвэльскія мовы могуць разглядацца ў якасьці дыялектаў грузінскае мовы, што, аднак, можа быць неабгрунтаваным зь лінгвістычнага пункту гледжаньня.

* '''Картвэльская сям’я''':
** Карта-занская галіна:
*** [[Грузінская мова]] — мова грузінаў, дзяржаўная мова Грузіі й асноўная родная мова насельніцтва краіны. Налічвае каля 4,5 млн. чал. носьбітаў, якія пражываюць пераважна ў Грузіі. Грузінскамоўныя супольнасьці існуюць таксама ў Расеі, Турэччыне, Іране, Ізраілі, ЗША і ЭЗ, колькасьць носьбітаў у дыяспары не вядомая;
*** Занская група — група блізкароднасных моваў, якія часам могуць лічыцца адзінай занскай мовай. Паводле глётахраналягічных падлікаў Г. Клімава вылучылася з пракартвэльскае мовы каля VIII ст. да н.э., пазьней была распаўсюджаныя практычна па ўсім закаўкаскім узьбярэжжы Чорнага мора да [[Трабзон]]у. У [[7 стагодзьдзе|VII]] ст. н.э. міграцыі грузінаў на захад Грузіі і пазьнейшыя грамадзка-культурныя зьмены падзялілі занскі арэал на дзьве часткі, што абумовіла распад празанскае мовы на ласкую й мэгрэльскую, які працягваўся практычна да новага часу.
**** [[Мэгрэльская мова]] — мова мэгрэлаў, якія пражываюць на захадзе Грузіі й поўдні Абхазіі. Згодна са зьвесткамі на [[1989]] год колькасьць носьбітаў складала прынамсі 500 тыс. чалавек, якая неўзабаве стала зьніжацца праз этнічныя чысткі грузінскага й мэгрэльскага насельніцтва ў Абхазіі ў пачатку 1990-х гг. Нацяпер прадстаўленая таксама дыяспарай у [[Тбілісі]] й [[Зугдзідзі]]
**** [[Лаская мова]] — мова лазаў, паводле інфармацыі на [[1980]] год колькасьць носьбітаў складала прыкладна 220 тыс. чалавек, зь якіх абсалютная большасьць пражывала на ўзьбярэжжы Чорнага мора ў паўночна-ўсходняй Турэччыне, каля 30 тыс. чал. — у [[Аджара|Аджары]] (паўднёвы захад Грузіі);
** [[Сванская мова]] — мова народу сванаў. Вылучаецца як асобная галіна ў складзе картвэльскае сям'і, распаўсюджаная сярод прыблізна 35 000—40 000 чал. у гістарычным рэгіёне Сванэтыя, што на паўночным захадзе Грузіі ([[Рача-Лечхумі і Квэма Сванэці]], [[Самэгрэла-Зэма Сванэці]], Аўтаномная Рэспубліка Абхазія).

Акрамя гэтых моваў, могуць вылучацца старажытнагрузінская і габрэйска-грузінская мовы. Апошняя прадстаўляе сабою ідыём, які ў асноўным лічыцца варыянтам грузінскае мовы зь вялікай колькасьцю запазычваньняў з [[іўрыт]]у і арамэйскае мовы.

Першыя варыянты клясыфікацыі картвэльскіх моваў, а таксама гіпотэзы пра роднасьць гэтых моваў былі высунутыя такімі дасьледчыкамі як Ё. Гюльдэнштэт, Г. Розэнам, М. Брасэ і Ф. Бопам.

Расейскі мовазнаўца Г. Клімаў, грунтуючыся на глётахраналягічных дасьледаваньнях, адзначыў дату распаду пракартвэльскае мовы на сванскую і пракарта-занскую прыкладна ў ХІХ ст. да н.э.<ref name=klimau/><ref name=klimau2>Klimov (1994), p. 91.</ref>, пасьля чаго, на ягоную думку, каля VIII ст. да н.э. адбыўся распад пракарта-занскае мовы на грузінскую і празанскую<ref name=klimau2/>. Тым ня менш, ён жа адзначае, што падобныя даты зьяўляюцца папярэднімі і патрабуюць далейшых дасьледаваньняў<ref name=klimau/>.

== Зьнешняя роднасьць ==
Як лічыцца ў сучаснай лінгвістыцы, картвэльскія мовы ня маюць генэтычных сувязяў зь іншымі моўнымі сем'ямі, у тым ліку з [[паўночнакаўкаскія мовы|паўночнакаўкаскімі]]<ref name=britannica>{{артыкул|аўтар=|загаловак=Encyclopædia Britannica|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=15th edition|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1986|выпуск=|том=|нумар=|старонкі=|isbn=}}</ref><ref name=macropedia>{{Кніга|аўтар = Encyclopædia Britannica.|частка = Caucasian languages|загаловак = Languages of the World|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = Macropedia|месца = |выдавецтва = |год = |том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.

Некаторыя лінгвісты, аднак, пастулююць існаваньне [[настратычныя мовы|настратычнае]] макрасям'і, у якую, у тым ліку, уваходзіць таксама картвэльская сям'я, але існаваньне гэтае макрасям'і зьяўляецца гіпатэтычным і часта ставіцца пад сумнеў.

Адзначаліся некаторыя марфалягічныя падабенствы, напрыклад, у склонавай сыстэме, з [[басконская мова|басконскай мовай]]. На грунце гэтага існавала гіпотэза, якая зьвязвала картвэльскія мовы зь неіндаэўрапейскімі мовамі і, у прыватнасьці, з [[сэміцкія мовы|сэміцкімі]], аднак цяпер яна практычна паўсюдна лічыцца неабгрунтаванай<ref name=britannica/><ref name=macropedia/>.

Паралелі зь іншымі моўнымі сем'ямі могуць зьяўляцца вынікамі ўзаемных кантактаў і запазычваньняў: такім чынам, прыкладам, узьнікнуў шэраг агульных асаблівасьцяў у картвэльскіх і паўночнакаўкаскіх мовах, дадзеная акалічнасьць робіць мажлівым паходжаньне некаторых картвэльскіх граматычных рысаў зь іншых моваў. Існуе гіпотэза сына-каўкаскае макрасям'і, якая аб'ядноўвае, у тым ліку, паўночнакаўкаскія й басконскую мовы, такім чынам, зыходзячы з гэтага, марфалягічныя падабенствы між басконскай й картвэльскімі могуць быць растлумачаныя як паўночнакаўкаскія рысы, падобныя на басконскія й запазычаныя ў картвэльскія.

Некаторыя падабенствы ў [[лексыка|лексыцы]], выяўленыя ў эпоху існаваньня адпаведных моваў-продкаў, збліжаюць картвэльскія мовы з [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейскімі]]<ref>Gamkrelidze & Ivanov (1995), pp. 774-776.</ref>, што ўвогуле ўпісваецца ў настратычную гіпотэзу, якая ўлічвае таксама й індаэўрапейскія мовы. Незважаючы на гэта, гэтыя падабенствы прыпісваюцца кантактам носьбітаў пракартвэльскае й праіндаэўрапейскае моваў<ref>Gamkrelidze & Ivanov (1995), p. 768.</ref>.

== Лінгвістычная характарыстыка ==
=== Фанэтыка, фаналёгія ===
Ніжэй прыведзены пералік [[фанэма]]ў, існых у картвэльскіх мовах, параўнаных з фанэмамі, якія рэканструююцца для пракартвэльскае мовы<ref>Fähnrich (2002), p. 5-6</ref>. Пазначэньне фанэмаў прыведзенае паводле грузінскага пісьма (зьлева ўверсе), а таксама ягоных адпаведнікаў паводле адпаведнага лінгвістычнага запісу (справа ўверсе) ды [[міжнародны фанэтычны альфабэт|IPA]] (унізе).

* '''Галосныя''':

{|cellspacing="0" cellpadding="5" border="1" style="text-align: center" class="wikitable"
|+
! Пр.-картв.
! Груз.
! Занск.
! Сван.
|-
| *ა (*a) <br/>{{IPA|[ɑ]}}
| a <br/>{{IPA|[ɑ]}}
| o <br/>{{IPA|[ɔ]}}
| a <br/>{{IPA|[ɑ]}}
|-
| *ე (*e) <br/>{{IPA|[ɛ]}}
| e <br/>{{IPA|[ɛ]}}
| a <br/>{{IPA|[ɑ]}}
| e <br/>{{IPA|[ɛ]}}
|-
| *ი (*i) <br/>{{IPA|[i]}}
| i <br/>{{IPA|[i]}}
| i <br/>{{IPA|[i]}}
| i <br/>{{IPA|[i]}}
|-
| *ო (*o) <br/>{{IPA|[ɔ]}}
| o <br/>{{IPA|[ɔ]}}
| o <br/>{{IPA|[ɔ]}}
| o <br/>{{IPA|[ɔ]}}
|-
| *უ (*u) <br/>{{IPA|[u]}}
| u <br/>{{IPA|[u]}}
| u <br/>{{IPA|[u]}}
| u <br/>{{IPA|[u]}}
|}

* '''Зычныя''':

{|cellspacing="0" cellpadding="5" border="1" style="text-align: center" class="wikitable"
|+
!
! Пр.-картв.
! Груз.
! Занск.
! Сван.
|-
! rowspan=3 valign=mid|Звонкія<br/>выбухныя
| *ბ (*b)<br/>{{IPA|[b]}}
| b <br/>{{IPA|[b]}}
| b <br/>{{IPA|[b]}}
| b <br/>{{IPA|[b]}}
|-
| *დ (*d) <br/>{{IPA|[d]}}
| d <br/>{{IPA|[d]}}
| d <br/>{{IPA|[d]}}
| d <br/>{{IPA|[d]}}
|-
| *გ (*g) <br/>{{IPA|[ɡ]}}
| g <br/>{{IPA|[ɡ]}}
| g <br/>{{IPA|[ɡ]}}
| g / ǯ <br/>{{IPA|[ɡ]}} / {{IPA|[d͡ʒ]}}
|-
! rowspan=3 valign=mid|Звонкія<br/>афрыкаты
| *ძ (*ʒ) <br/>{{IPA|[d͡z]}}
| rowspan=2 valign=mid| ʒ <br/>{{IPA|[d͡z]}}
| ʒ <br/>{{IPA|[d͡z]}}
| ʒ / z  <br/>{{IPA|[d͡z]}} / {{IPA|[z]}}
|-
| *ძ₁ (*ʒ₁) <br/>{{IPA|[d͡ʐ]}}
| ǯ <br/>{{IPA|[d͡ʒ]}}
| ǯ / ž <br/>{{IPA|[d͡ʒ]}} / {{IPA|[ʒ]}}
|-
| *ჯ (*ǯ) <br/>{{IPA|[d͡ʒ]}}
| ǯ <br/>{{IPA|[d͡ʒ]}}
| ǯg / ʒg <br/>{{IPA|[d͡ʒɡ]}} / {{IPA|[d͡zɡ]}}
| ǯg / sg <br/>{{IPA|[d͡ʒɡ]}} / {{IPA|[sɡ]}}
|-
! rowspan=4 valign=mid|Звонкія<br/>Фрыкатывы
| *ზ (*z) <br/>{{IPA|[z]}}
| rowspan=2 valign=mid| z <br/>{{IPA|[z]}}
| z <br/>{{IPA|[z]}}
| z <br/>{{IPA|[z]}}
|-
| *ზ₁ (*z₁) <br/>{{IPA|[ʐ]}}
| ž <br/>{{IPA|[ʒ]}}
| ž <br/>{{IPA|[ʒ]}}
|-
| *ღ (*ɣ) <br/>{{IPA|[ɣ]}}
| ɣ <br/>{{IPA|[ɣ]}}
| ɣ <br/>{{IPA|[ɣ]}}
| ɣ <br/>{{IPA|[ɣ]}}
|-
| *უ̂ (*w) <br/>{{IPA|[w]}}
| v <br/>{{IPA|[v]}}
| v <br/>{{IPA|[v]}}
| w <br/>{{IPA|[w]}}
|-
! rowspan=4 valign=mid|Абруптыўныя<br/>выбухныя
| *პ (*ṗ) <br/>{{IPA|[pʼ]}}
| ṗ <br/>{{IPA|[pʼ]}}
| ṗ <br/>{{IPA|[pʼ]}}
| ṗ <br/>{{IPA|[pʼ]}}
|-
| *ტ (*ṭ) <br/>{{IPA|[tʼ]}}
| ṭ <br/>{{IPA|[tʼ]}}
| ṭ <br/>{{IPA|[tʼ]}}
| ṭ <br/>{{IPA|[tʼ]}}
|-
| *კ (*ḳ) <br/>{{IPA|[kʼ]}}
| ḳ <br/>{{IPA|[kʼ]}}
| ḳ <br/>{{IPA|[kʼ]}}
| ḳ / č' <br/>{{IPA|[kʼ]}} / {{IPA|[t͡ʃʼ]}}
|-
| *ყ (*qʼ) <br/>{{IPA|[qʼ]}}
| qʼ <br/>{{IPA|[qʼ]}}
| qʼ / ʔ / ḳ <br/>{{IPA|[qʼ]}} / {{IPA|[ʔ]}} / {{IPA|[kʼ]}}
| qʼ<br/>{{IPA|[qʼ]}}
|-
! rowspan=4 valign=mid|Абруптыўныя<br/>афрыкаты
| *წ (*ċ) <br/>{{IPA|[t͡sʼ]}}
| rowspan=3 valign=mid| ċ <br/>{{IPA|[t͡sʼ]}}
| ċ <br/>{{IPA|[t͡sʼ]}}
| ċ <br/>{{IPA|[t͡sʼ]}}
|-
| *წ₁ (*ċ₁) <br/>{{IPA|[t͡ʂʼ]}}
| rowspan=2 valign=mid| čʼ <br/>{{IPA|[t͡ʃʼ]}}
| čʼ<br/>{{IPA|[t͡ʃʼ]}}
|-
| *ლʼ (*ɬʼ) <br/>{{IPA|[t͡ɬʼ]}}
| h <br/>{{IPA|[h]}}
|-
| *ჭ (*čʼ) <br/>{{IPA|[t͡ʃʼ]}}
| čʼ <br/>{{IPA|[t͡ʃʼ]}}
| čʼḳ / ċḳ <br/>{{IPA|[t͡ʃʼkʼ]}} / {{IPA|[t͡sʼkʼ]}}
| čʼḳ / šḳ  <br/>{{IPA|[t͡ʃʼkʼ]}} / {{IPA|[ʃkʼ]}}
|-
! rowspan=7 valign=mid|Глухія<br/>выбухныя<br/>і афрыкаты
| *ფ (*p) <br/>{{IPA|[p]}}
| p <br/>{{IPA|[p]}}
| p <br/>{{IPA|[p]}}
| p <br/>{{IPA|[p]}}
|-
| *თ (*t) <br/>{{IPA|[t]}}
| t <br/>{{IPA|[t]}}
| t <br/>{{IPA|[t]}}
| t <br/>{{IPA|[t]}}
|-
| *ც  (*c) <br/>{{IPA|[t͡s]}}
| rowspan=2 valign=mid| c <br/>{{IPA|[t͡s]}}
| c <br/>{{IPA|[t͡s]}}
| c <br/>{{IPA|[t͡s]}}
|-
| *ც₁ (*c₁) <br/>{{IPA|[t͡ʂ]}}
| č <br/>{{IPA|[t͡ʃ]}}
| č <br/>{{IPA|[t͡ʃ]}}
|-
| *ჩ (*č) <br/>{{IPA|[t͡ʃ]}}
| č <br/>{{IPA|[t͡ʃ]}}
| čk <br/>{{IPA|[t͡ʃk]}}
| čk / šg <br/>{{IPA|[t͡ʃk]}} / {{IPA|[ʃɡ]}}
|-
| *ქ (*k) <br/>{{IPA|[k]}}
| k <br/>{{IPA|[k]}}
| k <br/>{{IPA|[k]}}
| k / č <br/>{{IPA|[k]}} / {{IPA|[t͡ʃ]}}
|-
| *ჴ (*q) <br/>{{IPA|[q]}}
| rowspan=2 valign=mid| x <br/>{{IPA|[x]}}
| rowspan=2 valign=mid| x <br/>{{IPA|[x]}}
| q <br/>{{IPA|[q]}}
|-
! rowspan=5 valign=mid|Звонкія<br/>фрыкатывы
| *ხ (*x) <br/>{{IPA|[x]}}
| x <br/>{{IPA|[x]}}
|-
| *შ (*š) <br/>{{IPA|[ʃ]}}
| š <br/>{{IPA|[ʃ]}}
| šk / sk <br/>{{IPA|[ʃk]}} / {{IPA|[sk]}}
| šg / sg <br/>{{IPA|[ʃɡ]}} / {{IPA|[sɡ]}}
|-
| *ს (*s) <br/>{{IPA|[s]}}
| rowspan=3 valign=mid| s <br/>{{IPA|[s]}}
| s <br/>{{IPA|[s]}}
| s <br/>{{IPA|[s]}}
|-
| *ს₁ (*s₁) <br/>{{IPA|[ʂ]}}
| š <br/>{{IPA|[ʃ]}}
| š <br/>{{IPA|[ʃ]}}
|-
| *ლʿ (*lʿ) <br/>{{IPA|[ɬ]}}
| ∅
| rowspan=2 valign=mid| l<br/>{{IPA|[l]}}
|-
! rowspan=2 valign=mid|Плыўныя
| *ლ (*l) <br/>{{IPA|[l]}}
| l <br/>{{IPA|[l]}}
| l <br/>{{IPA|[l]}}
|-
| *რ (*r) <br/>{{IPA|[r]}}
| r <br/>{{IPA|[r]}}
| r <br/>{{IPA|[r]}}
| r <br/>{{IPA|[r]}}
|-
! rowspan=2 valign=mid|Насавыя
| *მ (*m) <br/>{{IPA|[m]}}
| m <br/>{{IPA|[m]}}
| m <br/>{{IPA|[m]}}
| m <br/>{{IPA|[m]}}
|-
| *ნ (*n) <br/>{{IPA|[n]}}
| n <br/>{{IPA|[n]}}
| n <br/>{{IPA|[n]}}
| n <br/>{{IPA|[n]}}
|}

=== Марфалёгія ===
[[марфалёгія (лінгвістыка)|Марфалёгія]] картвэльскіх моваў вылучаецца адсутнасьцю роду й наяўнасьцю супрацьпастаўленьня разумных і неразумных назоўнікаў. Існуе таксама адрозьненьне паводле адушаўлёнасьці—неадушаўлёнасьці, канкрэтнасьці—абстрактнасьці. Адзначаны [[абляўт]]<ref>{{Кніга|аўтар = Гамкрэлідзэ Т., Мачаварыяні Г.|частка = |загаловак = Сыстэма санантаў і абляўт у картвэльскіх мовах. Тыпалёгія агульнакартвэльскае структуры (на груз. мове)|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Тб.|выдавецтва = |год = 1965|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>. Сыстэма ліку заснаваная на лічбе дваццаць.

Ніжэй прыведзеныя прыклады адрозьненьня назоўнікаў паводле тых ці іншых катэгорыяў.

{| cellspacing="0" cellpadding="5" border="1" style="text-align: center" class="wikitable"
|+ 
| colspan="3" |''Канкрэтныя''
|''Абстрактныя''
|-
| colspan="2" |''Адушаўлёныя''
| colspan="2" |''Неадушаўлёныя''
|-
|''Людзі й чалавекападобныя (боствы, анёлы) істоты''
|''Жывёлы''
|''Неадушаўлёныя прадметы''
|''Абстрактныя паняткі''
|-
|'''Разумныя'''
| colspan="3" |'''Неразумныя'''
|-
| «хто»-кляса
| colspan="3" | «што»-кляса
|}

* '''Склон''':

Ніжэй прыведзеныя склонавыя канчаткі, уласьцівыя кожнай з картвэльскай моваў.

{| cellspacing="0" cellpadding="5" border="1" style="text-align: center" class="wikitable"
|+
! rowspan="2" | Склон
! colspan="4" | Адз.л.
! rowspan="12" style="padding: 0" |
! colspan="4" | Мн.л.
|-
! Мэгрэльск.
! Ласк.
! Груз.
! Сван.
! Мэгрэльск.
! Ласк.
! Грузін.
! Сван.
|-
|Н.с. || -''i'' || -''i/-e'' || -''i''|| -''i'' || -''ep-i'' || -''ep-e'' || -''eb-i''|| -''är''
|-
|Эргатыўны || -''k'' || -''k'' || -''ma'' || -''d'' || -''ep-k'' || -''epe-k'' || -''eb-ma'' || -''är-d''
|-
|Д.с. || -''s'' || -''s'' || -''s'' || -''s'' || -''ep-s'' || -''epe-s'' || -''eb-s'' || -''är-s''
|-
|Р.с. || -''iš'' || -''iš'' || -''is'' || -''iš'' || -''ep-iš'' || -''epe-š(i)'' || -''eb-is'' || -''are-š''
|-
|Лятыў || -''iša'' || -''iša'' || — || — || -''ep-iša'' || -''epe-ša'' || — || —
|-
|Аблятыў || -''iše'' || -''iše'' || — || — || -''ep-iše'' || -''epe-še(n)'' || — || —
|-
|Т.с. || -''it'' || -''ite'' || -''it'' || -''šw'' ||  -''ep-it'' || -''epe-te(n)'' || -''eb-it'' || -''är-šw''
|-
|Прыслоўны || -''o(t)/-t'' || -''ot'' || -''ad/-d'' || -''d'' || -''ep-o(t)'' || — || -''eb-ad'' || -''är-d''
|-
|Фіналіс || -''išo(t)'' || — || -''isad'' || -''išd'' || -''ep-išo(t)'' || — || -''eb-isad'' || -''är-išd''
|-
|К.с. || — || — || -''o (/-v)'' || — || — || — || -''eb-o'' || —
|}

Ніжэй прыведзены ўзор скланеньня ў картвэльскіх мовах на ўзоры асновы «стары».

{| cellspacing="0" cellpadding="5" border="1" style="text-align: center" class="wikitable"
|+ 
|-
! rowspan="2" | Склон
! colspan="4" | Адз.л.
! rowspan="12" style="padding: 0" |
! colspan="4" | Мн.л.
|-
! Мэгрэльск.
! Ласк.
! Грузін.
! Сван.
! Мэгрэльск.
! Ласк.
! Грузін.
! Сван.
|-
|Н.с. || ''ǯveš-'''i''''' || ''mǯveš-'''i''''' || ''ʒvel-'''i'''''|| ''ǯwinel''  || ''ǯveš-'''ep-i''''' || ''mǯveš-'''ep-e''''' || ''ʒvel-'''eb-i'''''|| ''ǯwinel-är''
|-
|Эргатыў || ''ǯveš-'''k''''' || ''mǯveš-i-'''k''''' || ''ʒvel-'''ma''''' || ''ǯwinel-'''d''''' || ''ǯveš-'''ep-k''''' || ''mǯveš-'''epe-k''''' || ''ʒvel-'''eb-ma''''' || ''ǯwinel-'''är-d'''''
|-
|Д.с. || ''ǯveš-'''s''''' || ''mǯveš-i-'''s''''' || ''ʒvel-'''s''''' || ''ǯwinel-'''s''''' || ''ǯveš-'''ep-s''''' || ''mǯveš-i-'''epe-s''''' || ''ʒvel-'''eb-s''''' || ''ǯwinel-'''är-s'''''
|-
|Р.с. || ''ǯveš-'''iš''''' || ''mǯveš-'''iš''''' || ''ʒvel-'''is''''' || ''ǯwinl-'''iš''''' || ''ǯveš-'''ep-iš''''' || ''mǯveš-'''epe-š''''' || ''ʒvel-'''eb-is''''' || ''ǯwinel-'''är-iš'''''
|-
|Лятыў || ''ǯveš-'''iša''''' || ''mǯveš-'''iša''''' || —|| — || ''ǯveš-'''ep-iša''''' || ''mǯveš-'''epe-ša''''' || —|| —
|-
|Аблятыў || ''ǯveš-'''iše''''' || ''mǯveš-'''iše''''' || — || — || ''ǯveš-'''ep-iše''''' || ''mǯveš-'''epe-še''''' || — || —
|-
|Т.с. || ''ǯveš-'''it''''' || ''mǯveš-'''ite''''' || ''ʒvel-'''it''''' || ''ǯwinel-'''šw''''' || ''ǯveš-'''ep-it''''' || ''mǯveš-'''epe-te''''' || ''ʒvel-'''eb-it''''' || ''ǯwinel-'''är-šw'''''
|-
|Прыслоўны || ''ǯveš-'''o''''' || ''mǯveš-'''ot''''' || ''ʒvel-'''ad''''' || ''ǯwinel-'''d''''' || ''ǯveš-'''ep-o''''' || — || ''ʒvel-'''eb-ad''''' || ''ǯwinel-'''är-d'''''
|-
|Фіналіс || ''ǯveš-'''išo''''' || — || ''ʒvel-'''isad''''' || ''ǯwinel-'''išd''''' || ''ǯveš-'''ep-išo''''' || — || ''ʒvel-'''eb-isad''''' || ''ǯwinel-'''är-išd'''''
|-
|К.с. || — || — || ''ʒvel-'''o''''' || — || — || — ||  ''ʒvel-'''eb-o''''' || —
|}

* '''Дзеяслоў''':

Картвэльскі дзеяслоў звычайна можа пазначаць адну, дзьве або тры граматычныя асобы. Выканаўца дзеяньня ў сказе выступае як дзейнік, прадметы ці асобы, што зазнаюць дзеяньне — як прамое або ўскоснае дапаўненьне. Асоба можа знаходзіцца як у адзіночным, так і ў множным ліку. Паводле колькасьці вышэйзгаданых асобаў дзеяслоў клясыфікуецца як безасабовы, двуасабовы або трохасабовы. Уласьцівыя ад 11 да 15 мадальна-часавых формаў.

Безасабовы дзеяслоў можа дапасоўвацца толькі зь дзейнікам і бывае толькі непераходным. Двуасабовы дзеяслоў дапасоўваецца як зь дзейнікам, так і з дапаўненьнем, пры гэтым у залежнасьці ад дапаўненьня вызначаецца й сам дзеяслоў: у выпадку, калі дапаўненьне ёсьць прамым, дзеяслоў зьяўляецца пераходным, калі ўскосным — адпаведна непераходным. Трохасабовы дзеяслоў дапасоўваецца зь дзейнікам і адразу з двума дапаўненьнямі (прамым і ўскосным) і зьяўляецца г.зв. ''двупераходным''. Дзейнік і дапаўненьне ва ўсіх выпадках маркіруюцца спэцыяльнымі [[афікс]]амі. Ніжэй прыведзеныя прыклады асабістых маркераў.

{| cellspacing="0" cellpadding="5" border="1" style="text-align: center" class="wikitable"
|+ 
|-
|center" style="background:#C0C0C0 " colspan="10" | '''Дзейнік'''
|-
! rowspan="2" |
! colspan="4" | Адз.л.
!
! colspan="4" | Мн.л.
|-
! Ст.-грузін.
! Суч. грузін.
! Мэгрэл., ласк.
! Сван.
!
! Ст.-грузін.
! Суч. грузін.
! Мэгрэл., ласк.
! Сван.
|-
!{{падказка|S1|Безасабовы дзейнік.}}
| ''v-''
| ''v-''
| ''v-''
| ''xw-''
|
| ''v-...-t''
| ''v-...-t''
| ''v-...-t''
| ''xw-...-(š)d'' (экскл.)
''l-...-(š)d'' (інкл.)
|-
!{{падказка|S2|Двуасабовы дзейнік.}}
| ''x/h-''
| ''∅,(h/s)-''
| ''∅''
| ''x-/∅''
|
| ''x/h-...-t''
| ''∅,(h/s)-...-t''
| ''∅-...-t''
| ''x/∅-...-(š)d''
|-
!{{падказка|S3|Трохасабовы дзейнік.}}
| ''-s,-a/o,-n,-ed''
| ''-s,-a/o''
| ''-s,-u,-n''
| ''(l)-...-s/(a)''
|
| ''-an,-en,-es,-ed''
| ''-en,-an,-es''
| ''-an,-es''
| ''(l)-...-x''
|-
|style="background:#C0C0C0 " colspan="10" | '''Дапаўненьне'''
|-
!O1
| ''m-''
| ''m-''
| ''m-''
| ''m-''
|
| ''m-'' (экскл.)
''gv-'' (інкл.)
| ''gv-''
| ''m-...-t,-an,-es''
| ''n-'' (экскл.)
''gw-'' (інкл.)
|-

!O2
| ''g-''
| ''g-''
| ''g-''
| ''ǯ-''
|
| ''g-''
| ''g-...-t''
| ''g-...-t,-an,-es''
| ''ǯ-...-x''
|-
!O3
| ''x/h,∅-''
| ''∅,s/h/∅-''
| ''∅''
| ''∅,x-''
|
| ''x/h,∅-''
| ''∅,s/h/∅-...-t''
| ''∅-...-t,-an,-es''
| ''∅,x-...-x''
|}

Спэцыяльныя маркеры таксама адрозьніваюць дзеяслоў паводле накіраванасьці да той ці іншай асобы:

* ''Суб'ектны'' — дзеяньне для асобы, што ажыцьцяўляе дзеяньне;
* ''Аб'ектны'' — дзеяньне, ажыцьцяўленае для іншай асобы;
* ''Аб'ектна-пасіўны'' — дзеяньне, ажыцьцяўленае для іншай асобы пры пасіўнасьці дзейніку;
* ''Нэўтральны'' — нэўтральнае намерамі дзеяньне.

Ніжэй прыведзенае адрозьненьне дзеяслоўных маркераў паводле іх накіраванасьці.

{| cellspacing="0" cellpadding="5" border="1" style="text-align: center" class="wikitable"
|+ 
! Тып
! Мэгрэл.
! Ласк.
! Грузін.
! Сван.
|-
! Суб'ектны
| ''-i-''
| ''-i-''
| ''-i-''
| ''-i-''
|-
! Аб'ектны
| ''-u-''
| ''-u-''
| ''-u-''
| ''-o-''
|-
! Аб'ектна-пасіўны
| ''-a-''
| ''-a-''
| ''-e-''
| ''-e-''
|-
! Нэўтральны
| ''-o-/-a-''
| ''-o-''
| ''-a-''
| ''-a-''
|}

=== Сынтаксіс ===
Спосабы [[сынтаксіс|сынтаксічнае]] сувязі — кіраваньне, каардынацыя, прымыканьне, дапасаваньне. Адрозьніваюцца тры асноўныя канструкцыі сказу: намінатыўная, эргатыўная (пры пераходных дзеясловах пры большасьці часоў) і датыўная (пры дзеясловах успрыманьня). Дзеяслоў мае тэндэнцыю знаходзіцца ля канца сказу.

=== Лексыка ===
Словаўтварэньне [[прыстаўка (лінгвістыка)|прэфіксальнае]], [[суфікс]]альнае і галоўным чынам — прэфіксальна-суфіксальнае (цыркумфіксы); ёсьць словаскладаньне. Шмат дэскрыпцыйных словаў. Акрамя спрадвечнага лексычнага фонду прадстаўленыя запазычваньні [[арабская мова|арабскага]], [[пэрсыдзкая мова|пэрсыдзкага]], [[цюрскія мовы|цюрскага]] паходжаньня<ref>Картвельские языки // БСЭ.</ref>

Ніжэй прыведзеныя некаторыя базавыя [[лексэма|лексэмы]] ды іх параўнаньне ў розных картвэльскіх мовах, а таксама адноўленыя аналягі для пракартвэльскае й пракарта-занскае моваў.

{| cellspacing="0" cellpadding="5" border="1" style="text-align: center" class="wikitable"
|+

!rowspan="2" |&nbsp;
!rowspan="2" |Пр.-картв.
form
!colspan="4" |Карта-занск.
!rowspan="2" |Сван.
|-
!Пр.-картв.-занск.
!Грузін.
!Мэгрэл.
!Ласк.
|-
| 1. адзін, 2. іншы
| '''*s₁khwa'''<br/>{{IPA|[ʂkhwɑ]}}
| '''*s₁khwa'''<br/>{{IPA|[ʂkhwɑ]}}
| '''skhva'''<br/>{{IPA|[skhvɑ]}}<br/>''(іншы)''
| '''škhva'''<br/>{{IPA|[ʃkhva]}}<br/>''(іншы)''
| '''čkva / škva'''<br/>{{IPA|[t͡ʃkvɑ]}} / {{IPA|[ʃkvɑ]}}<br/>''(іншы, яшчэ адзін)''
| e-'''šxu'''<br/>{{IPA|[ɛ-ʃxu]}}<br/>''(адзін)''
|-
| адзін
| ''n/a''
| '''*erti'''<br/>{{IPA|[ɛrti]}}
| '''erti'''<br/>{{IPA|[ɛrti]}}
| '''arti'''<br/>{{IPA|[ɑrti]}}
| '''ar'''<br/>{{IPA|[ɑr]}}
| ''n/a''
|-
| два
| '''*yori'''<br/>{{IPA|[jɔri]}}
| '''*yori'''<br/>{{IPA|[jɔri]}}
| '''ori'''<br/>{{IPA|[ɔri]}}
| '''žiri / žəri'''<br/>{{IPA|[ʒiri]}} / {{IPA|[ʒəri]}}
| '''žur / ǯur''' <br/>{{IPA|[ʒur]}} / {{IPA|[d͡ʒur]}}
| '''yori'''<br/>{{IPA|[jɔri]}}
|-
| тры
| '''*sami'''<br/>{{IPA|[sɑmi]}}
| '''*sami'''<br/>{{IPA|[sɑmi]}}
| '''sami'''<br/>{{IPA|[sɑmi]}}
| '''sumi'''<br/>{{IPA|[sumi]}}
| '''sum'''<br/>{{IPA|[sum]}}
| '''semi'''<br/>{{IPA|[sɛmi]}}
|-
| чатыры
| '''*o(s₁)tkho'''<br/>{{IPA|[ɔ(ʂ)tkhɔ]}}
| '''*otkho'''<br/>{{IPA|[ɔtkhɔ]}}
| '''otkhi'''<br/>{{IPA|[ɔtkhi]}}
| '''otkhi'''<br/>{{IPA|[ɔtkhi]}}
| '''otkho'''<br/>{{IPA|[ɔtkhɔ]}}
| w-'''oštkhw'''<br/>{{IPA|[w-ɔʃtkhw]}}
|-
| пяць
| '''*khu(s₁)ti'''<br/>{{IPA|[khu(ʂ)ti]}}
| '''*khuti'''<br/>{{IPA|[khuti]}}
| '''khuti'''<br/>{{IPA|[khuti]}}
| '''khuti'''<br/>{{IPA|[khuti]}}
| '''khut'''<br/>{{IPA|[khut]}}
| wo-'''khušd'''<br/>{{IPA|[wɔ-khuʃd]}}
|-
| шэсьць
| '''*eks₁wi'''<br/>{{IPA|[ɛkʂwi]}}
| '''*eks₁wi'''<br/>{{IPA|[ɛkʂwi]}}
| '''ekvsi'''<br/>{{IPA|[ɛvksi]}}
| '''amšvi'''<br/>{{IPA|[ɑmʃwi]}}
| '''aši'''<br/>{{IPA|[ɑʃi]}}
| '''usgwa'''<br/>{{IPA|[usɡwɑ]}}
|-
| сем
| '''*šwidi'''<br/>{{IPA|[ʃwidi]}}
| '''*šwidi'''<br/>{{IPA|[ʃwidi]}}
| '''švidi'''<br/>{{IPA|[ʃvidi]}}
| '''škviti'''<br/>{{IPA|[ʃkviti]}}
| '''škvit'''<br/>{{IPA|[ʃkvit]}}
| i-'''šgwid'''<br/>{{IPA|[i-ʃɡwid]}}
|-
| восем
| '''*arwa'''<br/>{{IPA|[ɑrwɑ]}}
| '''*arwa'''<br/>{{IPA|[ɑrwɑ]}}
| '''rva'''<br/>{{IPA|[rvɑ]}}
| '''ruo / bruo'''<br/>{{IPA|[ruɔ]}} / {{IPA|[bruɔ]}}
| '''ovro / orvo'''<br/>{{IPA|[ɔvrɔ]}} / {{IPA|[ɔrvɔ]}}
| '''ara'''<br/>{{IPA|[ɑrɑ]}}
|-
| дзевяць
| '''*ts₁khara'''<br/>{{IPA|[t͡ʂkhɑrɑ]}}
| '''*ts₁khara'''<br/>{{IPA|[t͡ʂkhɑrɑ]}}
| '''tskhra'''<br/>{{IPA|[t͡sxrɑ]}}
| '''čkhoro'''<br/>{{IPA|[t͡ʃkhɔrɔ]}}
| '''čkhoro'''<br/>{{IPA|[t͡ʃkhɔrɔ]}}
| '''čkhara'''<br/>{{IPA|[t͡ʃkhɑrɑ]}}
|-
| дзесяць
| '''*a(s₁)ti'''<br/>{{IPA|[ɑ(ʂ)ti]}}
| '''*ati'''<br/>{{IPA|[ɑti]}}
| '''ati'''<br/>{{IPA|[ɑti]}}
| '''viti'''<br/>{{IPA|[viti]}}
| '''vit'''<br/>{{IPA|[vit]}}
| '''ešd'''<br/>{{IPA|[ɛʃd]}}
|-
| дваццаць
| ''n/a''
| '''*ots₁i'''<br/>{{IPA|[ɔt͡ʂi]}}
| '''otsi'''<br/>{{IPA|[ɔt͡si]}}
| '''etsi'''<br/>{{IPA|[ɛt͡ʃi]}}
| '''etsi'''<br/>{{IPA|[ɛt͡ʃi]}}
| ''n/a''
|-
| сто
| '''*as₁i'''<br/>{{IPA|[ɑʂi]}}
| '''*as₁i'''<br/>{{IPA|[ɑʂi]}}
| '''asi'''<br/>{{IPA|[ɑsi]}}
| '''oši'''<br/>{{IPA|[ɔʃi]}}
| '''oši'''<br/>{{IPA|[ɔʃi]}}
| '''aš'''-ir<br/>{{IPA|[ɑʃ-ir]}}
|}

{| cellspacing="0" cellpadding="5" border="1" style="text-align: center" class="wikitable"
|+

! colspan="6" | Асабістыя займеньнікі
|-
!&nbsp;
! Пр.-картв.
!Грузін.
!Мэгрэл.
!Ласк.
!Сван.
|-
| я
| '''*me'''<br/>{{IPA|[mɛ]}}
| '''me'''<br/>{{IPA|[mɛ]}}
| '''ma'''<br/>{{IPA|[mɑ]}}
| '''ma(n)'''<br/>{{IPA|[mɑ]}}
| '''mi'''<br/>{{IPA|[mi]}}
|-
| ты
| '''*sen'''<br/>{{IPA|[sɛn]}}
| '''šen'''<br/>{{IPA|[ʃɛn]}}
| '''si'''<br/>{{IPA|[si]}}
| '''si(n)'''<br/>{{IPA|[si]}}
| '''si'''<br/>{{IPA|[si]}}
|-
| які
| '''*e'''-<br/>{{IPA|[ɛ-]}}
| '''e'''-sa<br/>{{IPA|[ɛ-sɑ]}}
| '''e'''-na<br/>{{IPA|[ɛ-nɑ]}}
| '''(h)e'''-ya<br/>{{IPA|[(h)ɛ-jɑ]}}
| '''e'''-ǯa<br/>{{IPA|[ɛ-d͡ʒɑ]}}
|-
| мы
| '''*čwen'''<br/>{{IPA|[t͡ʃwɛn]}}
| '''čven'''<br/>{{IPA|[t͡ʃvɛn]}}
| '''čki(n) / čkə(n)'''<br/>{{IPA|[t͡ʃki(n)]}} / {{IPA|[t͡ʃkə(n)]}}
| '''čkin / čku / šku '''<br/>{{IPA|[t͡ʃkin]}} / {{IPA|[t͡ʃku]}} / {{IPA|[ʃku]}}
|
|-
| вы
| '''*stkwen'''<br/>{{IPA|[stkwɛn]}}
| '''tkven'''<br/>{{IPA|[tkvɛn]}}
| '''tkva(n)'''<br/>{{IPA|[tkvɑ(n)]}}
| '''tkvan'''<br/>{{IPA|[tkvɑn]}}
| '''sgäy'''<br/>{{IPA|[sɡæj]}}
|-
! colspan="6" | Прыналежныя займеньнікі
|-
!&nbsp;
!Пр.-картв.
!Грузін.
!Мэгрэл.
!Ласк.
!Сван.
|-
| мой
| '''*č(w)e-''mi'''''<br/>{{IPA|[t͡ʃ(w)ɛ-mi]}}
| '''če-''mi'''''<br/>{{IPA|[t͡ʃɛ-mi]}}
| '''čki-''mi'''''<br/>{{IPA|[t͡ʃki-mi]}}
| '''čki-''mi / ški-mi'''''<br/>{{IPA|[t͡ʃki-mi]}} / {{IPA|[ʃki-mi]}}
| '''''mi''-šgu'''<br/>{{IPA|[mi-ʃɡu]}}
|-
| твой
| '''*š(w)eni'''<br/>{{IPA|[ʃ(w)ɛni]}}
| '''šeni'''<br/>{{IPA|[ʃɛni]}}
| '''skani'''<br/>{{IPA|[skɑni]}}
| '''skani'''<br/>{{IPA|[skɑni]}}
| i-'''sgu'''<br/>{{IPA|[i-sɡu]}}
|-
| ягоны/ейны
| '''*m-is₁'''<br/>{{IPA|[m-iʂ]}}
| '''m-is'''-i<br/>{{IPA|[m-is-i]}}
| '''mu-š'''-i<br/>{{IPA|[mu-ʃ-i]}}
| '''(h)e-mu-š'''-i<br/>{{IPA|[(h)ɛ-mu-ʃ-i]}}
| '''m-ič'''-a<br/>{{IPA|[m-it͡ʃ-ɑ]}}
|-
| ваш
| '''*čweni'''<br/>{{IPA|[t͡ʃwɛni]}}
| '''čveni'''<br/>{{IPA|[t͡ʃvɛni]}}
| '''čkini / čkəni'''<br/>{{IPA|[t͡ʃkini]}} / {{IPA|[t͡ʃkəni]}}
| '''čkini / čkuni / škuni'''<br/>{{IPA|[t͡ʃkini]}} / {{IPA|[t͡ʃkuni]}} / {{IPA|[ʃkuni]}}
| gu-'''šgwey''' ''(excl.)''<br/>{{IPA|[ɡu-ʃɡwɛj]}}
ni-'''šgwey''' ''(incl.)''<br/>{{IPA|[ni-ʃɡwɛj]}}
|-
| вашыя
| '''*stkweni'''<br/>{{IPA|[stkwɛni]}}
| '''tkveni'''<br/>{{IPA|[tkvɛni]}}
| '''tkvani'''<br/>{{IPA|[tkvɑni]}}
| '''tkvani'''<br/>{{IPA|[tkvɑni]}}
| i-'''sgwey'''<br/>{{IPA|[i-sɡwɛj]}}
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Кніга|аўтар = Boeder, W.|частка = 52|загаловак = Speech and thought representation in the Kartvelian (South Caucasian) languages|арыгінал = |спасылка = |адказны = Güldemann, T., von Roncador, M. (Eds.)|выданьне = Reported Discourse. A Meeting-Ground of Different Linguistic Domains. Typological Studies in Language|месца = Amsterdam/Philadelphia|выдавецтва = Benjamins|год = 2002|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Boeder, W.|частка = 115|загаловак = The South Caucasian languages|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = Lingua|год = 2005|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Dalby, A.|частка = |загаловак = Language in Danger; The Loss of Linguistic Diversity and the Threat to Our Future|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = Columbia University Press|год = 2002|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Fähnrich, H.|частка = |загаловак = Kartwelische Wortschatzstudien|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Jena|выдавецтва = Friedrich-Schiller-Universität|год = 2002|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Fähnrich, H. & Sardzhveladze, Z.|частка = |загаловак = Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Tbilisi|выдавецтва = |год = 2000|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Gamkrelidze, Th.|частка = 42|загаловак = A Typology of Common Kartvelian|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Language|выдавецтва = |год = 1966|том = 1|старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Gamkrelidze, Th. & Ivanov, V.|частка = 1-2|загаловак = Indo-European and the Indo-Europeans: A Reconstruction and Historical Analysis of a Proto-Language and a Proto-Culture|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Berlin and New York|выдавецтва = Mouton de Gruyter|год = 1995|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Hewitt, B.G.|частка = |загаловак = Georgian: A Structural Reference Grammar|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = John Benjamins Publishing|год = 1995|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = 978-90-272-3802-3|наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Kajaia, O.|частка = 1|загаловак = Megrelian-Georgian dictionary|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Tbilisi|выдавецтва = |год = 2001|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Kartozia, G.|частка = |загаловак = The Laz language and its place in the system of Kartvelian languages|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Tbilisi|выдавецтва = |год = 2005|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Klimov, G.|частка = |загаловак = Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Hamburg|выдавецтва = Buske|год = 1994|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Klimov, G.|частка = |загаловак = Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Berlin|выдавецтва = Mouton de Gruyter|год = 1998|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Lang, D. M.|частка = |загаловак = The Georgians|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = New-York|выдавецтва = Praeger|год = 1966|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Ruhlen, M.|частка = 1: Classification|загаловак = A Guide to the World’s Languages|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Stanford|выдавецтва = Stanford University Press|год = 1987|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Климов Г. А.|частка = Кавказские языки|загаловак = Языки мира|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = {{М.}}|выдавецтва = |год = 1998|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = Климов Г. А.|частка = |загаловак = Этимологический словарь картвельских языков|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = {{М.}}|выдавецтва = |год = 1964|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20160303195028/http://www.ice.ge/english/ Інстытут мовазнаўства Арнольда Чыкабавы]{{ref-en}}<small>,</small>{{ref-ka}}
* Kevin Tuite. [http://www.mapageweb.umontreal.ca/tuitekj/caucasus/IberoCaucasian.pdf The rise and fall and revival of the Ibero-Caucasian hypothesis]{{ref-en}}. — Université de Montréal

[[Катэгорыя:Картвэльскія мовы| ]]