Прагляд крыніцы для Кароль (шахматы)

{{Іншыя значэньні|Кароль (неадназначнасьць)}}
{| align="right"
| [[Файл:Chess piece - White king.jpg|100пкс]]
| [[Файл:Chess piece - Black king.JPG|100пкс]]
|}
{{шахматная дыяграма|=
|tright
|
|р=
8 |  |  |  |  |  |  |  |  |р8=
7 |  |  |  |  |  |  |  |  |р7=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |р6=
5 |  |  |  |xx|xx|xx|  |  |р5=
4 |  |  |  |xx|kl|xx|  |  |р4=
3 |  |  |  |xx|xx|xx|  |  |р3=
2 |  |  |  |  |  |  |  |  |р2=
1 |  |  |  |  |  |  |  |  |р1=
| Магчымыя крокі караля}}
{{шахматная дыяграма|=
|tright
|
|р=
8 |  |  |  |  |  |rd|  |  |р8=
7 |  |  |  |  |  |  |  |  |р7=
6 |  |  |  |  |  |  |  |  |р6=
5 |  |  |xx|  |xx|  |  |  |р5=
4 |  |  |  |kd|xx|  |  |  |р4=
3 |  |  |xx|xx|xx|  |xx|xx|р3=
2 |bl|  |  |  |  |  |kl|xx|р2=
1 |  |  |  |  |  |  |xx|xx|р1=
|}}
'''Каро́ль'''<ref>{{Кніга|аўтар = [[Вячаслаў Ракіцкі]].|частка = Шахматы — народная гульня|загаловак = Беларуская Атлянтыда|арыгінал = |спасылка = http://kamunikat.fontel.net/pdf/svaboda/atlantyda.pdf|адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = [[Радыё Свабодная Эўропа/Радыё Свабода]]|год = 2006|том = |старонкі = 157—161|старонак = 504|сэрыя = Бібліятэка Свабоды. XXI стагодзьдзе|isbn = 0-929849-11-6|наклад = }}</ref><ref>{{Спасылка|аўтар = Ф. Вячорка.|прозьвішча = Вячорка|імя = Франак|аўтарlink = Франак Вячорка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://mova.na.by/artykuly/zamknionyja.html|загаловак = Замкнёныя групы назвай клясычнай літаратурнай мовы|фармат = |назва праекту = Беларуская мова ў інтэрнэт|выдавец = |дата доступу = 14 лютага 2016|мова = |камэнтар = }}</ref>, '''князь''' ([[Unicode]]: <big>♔, ♚</big>) — галоўная [[шахматная фігура]], хоць і не наймоцная. Мэта шахматнай партыі — абвясьціць [[Мат (шахматы)|мат]] каралю суперніка.

== Хады караля ==
Кароль можа перамяшчацца на любое суседняе поле па гарызанталі, вэртыкалі або па дыяганалі. Знаходзячыся ў вуглавым полі, кароль атакуе 3 палі, на поле ў боку дошкі — 5 палёў, на астатніх палёх — 8 палёў. Пры гэтым кароль ня можа хадзіць на поле, занятае сваёй фігурай, а таксама на поле, атакаванае чужой фігурай (пад шах).

== Ракіроўка ==
Ракіроўка ўяўляе сабой адначасовы ход караля і ладзьдзі зь перасоўваньнем караля на два поля ў бок адной з ладзьдзёў з адначасовым перасоўваньнем ладзьдзі на поле, пройдзенае каралём. Ракіроўка на каралеўскі фланг завецца кароткай ракіроўкай (пазначаецца 0-0), ракіроўка на візыравы фланг — доўгай ракіроўкай (пазначаецца 0-0-0).

Ракіроўка дапушчальная пры захаваньні наступных умоваў:
* кароль і ладзьдзя не зрабілі ніводнага ходу;
* паміж каралём і ладзьдзёй няма фігураў;
* кароль не знаходзіцца пад шахам, не праходзіць праз атакаванае поле і не трапляе на атакаванае поле (пад шах).

== Шах ==
Шах — сытуацыя, калі пасьля ходу суперніка кароль атакаваны фігурай суперніка. Выкрыты шах — сытуацыя, калі пасьля ходу адной фігурай суперніка кароль апынуўся атакаваны іншай фігурай. Падвойны шах — сытуацыя, калі кароль атакаваны адразу двума фігурамі суперніка.

У выпадку, калі каралю абвешчаны шах, неабходна наступным ходам вывесьці яго з-пад шаха. Абараніцца ад шаха можна адным з трох спосабаў — зрабіць ход каралём на поле, не атакаванае фігурамі суперніка, загарадзіць караля сваёй фігурай, пабіць фігуру, якая ставіць шах. Абараніцца ад падвойнага шаха можна толькі зрабіўшы ход каралём.

== Мат ==
{{Шахматныя фігуры}}
[[Мат (шахматы)|Мат]] — сытуацыя, калі пасьля ходу суперніка кароль атакаваны фігурай суперніка, і пры гэтым гулец ня можа сваім ходам абараніцца ад шаха.

Пры аб’яве мату партыя сканчваецца незалежна ад таго, які матэрыял застаецца на дошцы і колькі часу на [[шахматны гадзіньнік|гадзіньніку]] ў стараны, абвясьціўшай мат. У спартовай практыцы да мату звычайна даходзіць рэдка, і гулец, разумеючы, што мат пры правільнай гульні суперніка непазьбежны, звычайна здае партыю.

== Пат ==
[[Пат]] — сытуацыя, калі пасьля ходу суперніка гулец ня мае магчымасьці зрабіць дапушчальны ход, паколькі пры любым ходзе караля ён апыняецца пад шахам, а іншыя фігуры адсутнічаюць або заблякаваныя, і пры гэтым кароль не атакаваны. Пат азначае завяршэньне гульні ўнічыю.

== Кароль у шахматнай партыі ==
У пачатку партыі каралі займаюць палі е1 і е8. У [[дэбют (шахматы)|дэбюце]] каралямі звычайна ня ходзяць, выключэньне — ракіроўка, якая ажыцьцяўляецца для лепшай абароны самога караля і разьвіцьця іншых фігураў. У [[Мітэльшпіль|мітэльшпілі]] кароль нярэдка бывае аб’ектам нападаў, якія могуць сканчвацца перамогай аднаго з бакоў. У [[эндшпіль|эндшпілі]] каралі звычайна прымаюць актыўны ўдзел у гульні, дапамагаючы пасоўваньню сваіх латнікаў у візыры або перашкаджаючы пасоўваньню чужых латнікаў.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://www.chessvariants.org/piececlopedia.dir/king.html Piececlopedia: Кароль]{{ref-en}}

{{Шахматы}}

[[Катэгорыя:Шахматныя фігуры]]