Прагляд крыніцы для Канстантынопальская праваслаўная царква

'''Канстантыно́пальская правасла́ўная царква́''' ({{мова-el|Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|скарочана}}) таксама '''Сусьветны''' або '''Канстантынопальскі патрыярхат''' — адна з найбольш старажытных аўтакефальных праваслаўных цэркваў<ref>Яроцький П. Л. Константинопольський патріархат // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К. : Наук. думка, 2009. — Т. 5 : Кон — Кю. — С. 46. — {{ISBN|978-966-00-0855-4}}.</ref>, якой традыцыйна адводзяць першае месца ў структуры [[Праваслаўе|Сусьветнага праваслаўя]]<ref>Колодний А. Мю Константинопольська православна церква // Енциклопедія сучасної України : у 30 т. / ред. кол. І. М. Дзюба [та ін.] ; НАН України, НТШ, Координаційне бюро енциклопедії сучасної України НАН України. — К., 2003-2016. — {{ISBN|944-02-3354-X}}.</ref>.

Катэдра — сабор Сьвятога Юрыя Пераможца ў [[Фанар]]ы (цяпер раён [[Стамбул]]у).

На 2014 год у Стамбуле налічвалася 60 цэркваў Канстантынопальскага патрыярхату<ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=29 траўня 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/98-27708 98 (27708)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/05/29may-16.indd_.pdf 8]|issn=1990-763x}}</ref>.

== Гісторыя ==
Утварылася ў 381 годзе на базе Канстантынопальскай япархіі Рымскай царквы ў [[Бізантыйская імпэрыя|Бізантыйскай імпэрыі]] з цэнтрам у [[Канстантынопаль|Канстантынопалі]] (цяпер Стамбул), што абумовіла першаснае значэньне мясцовага япіскапа (у праваслаўным сьвеце яго ўважаюць «першым сярод роўных»). Адзін з айцоў царквы — канстантынопальскі япіскап [[Сьвяты Рыгор Багаслоў]] — нямала спрыяў станаўленьню Канстантынопальскай царквы, зьняпраўджваньню ерасі [[арыянства]] і фармуляваньню вучэньня Царквы аб Трыадзіным Богу і Богаўцелаўленьні. Іншым выдатным дзеячом быў канстантынопальскі япіскап [[Сьвяты Ян Залатавуст]]. З 451 году ачольваецца патрыярхам.

Зь сямі Сусьветных Сабораў тры зьбіраліся ў Канстантынопалі. Гэта саборы другі (381 год), пяты (553 год) і шосты (680/681 гады). Апроч таго, у Канстантынопалі зьбіраўся гэтак званы «пяты-шосты» або «[[Трульскі сабор]]» (691 год), які адыграў немалую ролю ў фармаваньні кананічнай традыцыі царквы. Пазыцыі КПЦ асабліва ўзмацніліся ў VII ст., калі арабы заваявалі тэрыторыі іншых усходніх патрыярхатаў. Выдатным дзеячом гэтага пэрыяду быў патрыярх канстантынопальскі [[Сьвяты Фоці]], якога ў [[Грэцыя|Грэцыі]] называюць «Вялікім». Фоці быў адным з найбольш адукаваных людзей свайго часу. Ён адным зь першых супрацьстаяў зьменам у царкоўнай традыцыі, якія пачалі зьяўляцца на Захадзе. Гэтыя зьмены тычыліся як літургічнай і царкоўнай практыкі, так і вучэньня Царквы. Сьвяты Фоці зрабіў грунтоўны аналіз і зьняпраўджваньне лацінскага вучэньня аб тым, што Дух Сьвяты зыходзіць ад Айца і ад Сына (гэтак званае вучэньне аб [[filioque]]). Таксама зь імем Фоція зьвязваюць пачатак місіі сярод славянаў, якая ажыцьцяўлялася братамі [[Сьвятыя Кірыла і Мятод|сьвятымі Кірылам і Мятодам]].

Пазьней усё больш узрасталі супярэчнасьці паміж усходняй і заходняй часткамі [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]] і, адпаведна, Усходняй і Заходняй цэрквамі, цэнтрамі якіх былі адпаведна Канстантынопаль і [[Рым]]. Рым усё больш прэтэндаваў на гегемонію ў хрысьціянскім сьвеце. Вынікам гэтай непрыязнасьці стала тое, што, калі з Захаду пачалі адпраўляцца [[крыжовыя паходы]] з мэтай вызваленьня Сьвятых зямель ад мусульманскага валадарства, у дарозе яны руйнавалі месты і цэрквы ўсходніх хрысьціянаў, успрымаючы іх ужо не як братоў, а як сваіх ворагаў. Урэшце крыжакі ў 1204 годзе захапілі Канстантынопаль, які стаў сталіцай [[Лацінская імпэрыя|Лацінскай імпэрыі]]. На катэдру праваслаўных Канстантынопальскіх патрыярхаў пасадзілі лацінскага патрыярха. Такое становішча працягвалася да 1261 году, калі імпэратар [[Міхал VIII Палеалёг]] адваяваў Канстантынопаль.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}

{{Праваслаўе}}

[[Катэгорыя:Канстантынопальскі патрыярхат| ]]