Прагляд крыніцы для Кампутар

[[Файл:Personal computer, exploded.svg|міні|300пкс|Падставовыя кампанэнты [[пэрсанальны кампутар|пэрсанальнага кампутара]]:<br />
1) [[манітор]]<br />
2) [[мацярынская плата]] (EPU)<br />
3) [[цэнтральны працэсар|працэсар]] (CPU)<br />
4) [[памяць з адвольным доступам|апэратыўная памяць]] (RAM)<br />
5) [[карта пашырэньня]]<br />
6) [[блёк сілкаваньня]]<br />
7) [[Кампакт-дыск|CD]]/[[DVD]]-ROM ([[аптычны прывад]])<br />
8) [[цьвёрды дыск]] (HDD)<br />
9) [[кампутарная мыш]]<br />
10) [[клявіятура]]<br />
11) [[графічная карта]].]]
'''Кампу́тар''' — вылічальная [[машына]] для апрацоўкі [[інфармацыя|зьвестак]], паводле зададзеных інструкцыяў. Сучасны кампутар складаецца з абсталяваньня, якое ўяўляе фізычныя часткі кампутара, як то [[цэнтральны працэсар|працэсар]], [[клявіятура]], [[манітор]] і гэтак далей, і [[праграмнае забесьпячэньне|праграмнага забесьпячэньня]], як то [[апэрацыйная сыстэма|апэрацыйнай сыстэмы]] і [[праграмнае забесьпячэньне|прыкладньняў]]).

Кампутары маюць некалькі фізычных формаў. Першыя прылады, якія нагадваюць сучасны кампутар, зьявіліся ў сярэдзіне XX стагодзьдзя, прыкладна ў 1940—1945 гады, аднак машыны, падобныя на кампутары, існавалі і раней. Першыя электронныя кампутары мелі памер вялікіх памяшканьняў, спажывалі электрычнай энэргіі як некалькі сотняў сучасных [[пэрсанальны кампутар|пэрсанальных кампутараў]].

У цяперашні час кампутары выкарыстоўваюцца практычна ва ўсіх абласьцях чалавечай дзейнасьці.

== Этымалёгія ==
Слова ''кампутар'' мае паходжаньне ад [[ангельская мова|ангельскага]] ''to compute'', ''computer'', якія перакладаюцца як «вылічваць», «вылічальнік» (ангельскае слова ў сваю чаргу паходзіць з лацінскага ''computo'' — «вылічваю»). Першапачаткова ангельскае слова тлумачылі як чалавека, які робіць [[арытмэтыка|арытмэтычныя]] вылічваньні з дапамогай ці без мэханічных прыладаў. Потым ужо слова тлумачылі як самі прылады, але ж у сучасных кампутарах трываюць і іншыя працэсы акрамя вылічваньняў.

Упершыню тлумачэньне слова «кампутар» зьявілася ў 1897 годзе ў [[Оксфардзкі ангельскі слоўнік|Оксфардзкім ангельскім слоўніку]]. Тады слова тлумачылася як мэханічная прылада, але ў 1946 годзе ў слоўніку былі зьмешчаны дадаткі, якія дазвалялі абасобіць паняцьця лічбовага, аналягавага й электроннага кампутараў.

== Гісторыя ==

=== Некампутарнае пакаленьне ===
* 3000 гадоў да н. э. — у [[Старажытны Бабілён|Старажытным Бабілёне]] вынайшлі першыя лічыльнікі — [[абак]].
* 500 гадоў да н. э. — у [[Кітай|Кітаі]] зьявіўся больш «сучасны» варыянт [[абак]]а з косткамі на дроце.

== Апаратнае  забесьпячэньне ==
Тыповы пэрсанальны кампутар складаецца з корпуса й наступных частак:

* мацярынская плата, на якой усталяваны [[цэнтральны працэсар]]  (CPU) уключаючы сыстэму астужэньня, апэратыўную памяць і іншыя часткі, а таксама слоты пашырэньня
** апэратыўная запамінальная прылада (АЗП) і кэш (звычайна уваходзіць у склад CPU)
** Пастаянная запамінальная прылада (ПЗП)
** Шыны — PCІ, PCІ-E, USB, FіreWіre, AGP (састарэла), ІSA (састарэла), EІSA (састарэла)

* Блок сілкаваньня

* Кантролеры прылад захоўваньня — ІDE, SCSІ, SATA, SAS ці іншых тыпаў, якія знаходзяцца непасрэдна на мацярынскай плаце (убудаваныя) альбо на платах пашырэньня. Да кантролераў падлучаны цьвёрды дыск, прывад гнуткіх дыскаў, CD-ROM і іншыя прылады.

* Накапляльнікі на зьменных носьбітах
** Прывады аптычных дыскаў
** прывад гнуткіх дыскаў
** стрымер
* Прылады захоўваньня інфармацыі
** Цьвёрдыя дыскі (часам з магчымасьцю аб’яднаньня ў RAІD-масіў)

* Відэакантролер (убудаваны ці ў выглядзе платы пашырэньня — гл. графічная плата), перадае сыгнал на манітор
* Гукавы кантролер (гл. гукавая плата)
* Сеткавы інтэрфейс(см. сеткавая плата)

Акрамя таго, у апаратнае забесьпячэньне таксама уваходзяць зьнешнія кампанэнты — перыферыйныя прылады:

* Прылады уводу
** [[Клявіятура]]
** Мыш, трэкбол ці тачпад
** Джойстык
** Сканер

* Прылады вываду
** [[Манітор]] (дысплей)
** Калёнкі/завушніцы
** Прылады друку
*** Прынтар
*** Плотар

* Мадэм — для сувязі па тэлефоннай лініі

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.computer-museum.ru/index.php Віртуальны кампутарны музэй]{{ref-ru}}
* [https://web.archive.org/web/20141221050718/http://www.byte-notes.com/four-types-computers Клясыфікацыя кампутараў]{{ref-en}}

{{Абсталяваньне кампутара}}

[[Катэгорыя:Кампутар| ]]
[[Катэгорыя:Інфармацыйныя тэхналёгіі]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]

{{stub-info}}