Прагляд крыніцы для Дзіцятка Хрыстос

[[Файл:Christkind.jpg|значак|Дзіцятка Хрыстос]]
'''Дзіця́тка Хрысто́с''' ({{Мова-de|[[Ісус Хрыстос у дзяцінстве|Christkind]]}}, вымаўляецца {{IPA|[ˈkʁɪstkɪnt]}}) — традыцыйны пэрсанаж, які прыносіць падарункі на [[Раство]] ў [[Аўстрыя|Аўстрыі]], [[Швайцарыя|Швайцарыі]], [[Нямеччына|Нямеччыне]] (паўднёвай і заходняй), [[Чэхія|Чэхіі]], [[Славенія|Славеніі]], [[Харватыя|Харватыі]], [[Італія|Італіі]] ([[Паўднёвы Тыроль]]), [[Ліхтэнштайн]]е, [[Люксэмбург]]у, [[Бэльгія|Бэльгіі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Партугалія|Партугаліі]], [[Славаччына|Славаччыне]], [[Вугоршчына|Вугоршчыне]], [[Францыя|Францыі]] (паўночна-ўсходняя частка), [[Польшча|Польшчы]] ([[Верхняя Сылезія]]), [[Гішпанаамэрыка|Гішпанскай Амэрыцы]], [[Бразылія|Бразыліі]] (паўднёвай), [[Канада|Канадзе]] ([[Квэбэк]]). У Італіі завецца ''Gesù Bambino'', у Партугаліі ''Menino Jesus'', у Вугоршчыне ''Jézuska'', у Славаччыне ''Ježiško'', у Чэхіі ''Ježíšek'', у Лацінскай Амэрыцы «Niño Dios» ці «Niño Jesús», у Харватыі ''Isusić'' ці ''Isusek'', што амаль паўсюль азначае ''маленькага Ісуса''.

== Мінуўшчына ==
Ідэю Дзіцятка Хрыста як носьбіта падарункаў ў часе [[Рэфармацыя|эўрапейскай Рэфармацыі]] ўхваліў [[Марцін Лютэр]]. У XVI—XVII стагодзьдзях шматлікія эўрапейскія [[пратэстант]]ы прынялі гэтага пэрсанажа і перанесьлі традыцыйную дату ўручэньня падарункаў [[Вігілія|на конадзень Раства]] замест [[Дзень Сьвятога Мікалая|6 сьнежня]]<ref>{{Кніга|аўтар = Bruce David Forbes.|частка = |загаловак = Christmas: a candid history|арыгінал = |спасылка = https://books.google.by/books/about/Christmas.html?id=ap8unt4cP54C|адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = University of California Press|год = 2007|том = |старонкі = 68—79|старонак = 196|сэрыя = |isbn = 978-0-52-025802-0|наклад = }}</ref>. Такім чынам [[Лютэранская Царква]] нагадвала дзецям пра Ісуса Хрыста, у гонар якога названы гэты калядны пэрсанаж<ref name="Siefker1997">{{Кніга|аўтар = |імя = Phyllis|прозьвішча = Siefker|частка = |загаловак = Santa Claus, Last of the Wild Men: The Origins and Evolution of Saint Nicholas, Spanning 50,000 Years|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = McFarland|год = 1997|том = |старонкі = 158|старонак = |сэрыя = |isbn = 978-0-78-640246-5|наклад = |цытата = Beginning in the sixteenth century, the Lutheran Church promoted Christ as the children’s gift-giver, hoping to draw attention to the child for whom Christmas was named.}}</ref>. У XIX стагодзьдзі Дзіцятка Хрыстос быў прыняты і ў каталіцкіх рэгіёнах Нямеччыны<ref name="Perry2010">{{Кніга|аўтар = |імя = Joe|прозьвішча = Perry|частка = |загаловак = Christmas in Germany: A Cultural History|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = Univ of North Carolina Press|год = 2010|том = |старонкі = 36|старонак = |сэрыя = |isbn = 978-0-80-789941-0|наклад = |цытата = The Christkind, despite his Lutheran roots, was especially popular in Catholic households because of his lingering associations with Jesus.}}</ref>, аднак надзіва хутка стаў замяняцца сэкулярызаванай вэрсіяй «[[Сьвяты Мікалай|Вайнахтсмана]]» ([[Санта-Кляўс]]а) ва ўласна пратэстанцкіх рэгіёнах.

== Апісаньне ==
[[Файл:Nuernberger Christkind Rebekka Volland.jpg|значак|Калядны анёлак на калядным кірмашы ў [[Нюрнбэрг]]у]]
Дзіцятка Хрыстос у нямецкай традыцыі мала падобны да гістарычнага Ісуса Хрыста. Ён уяўляе зь сябе эльфападобнае дзіця, звычайна бялявае і з [[анёл]]ьскімі крыламі<ref>{{Кніга|аўтар = Clement A. Miles.|частка = |загаловак = Christmas customs and traditions, their history and significance|арыгінал = |спасылка = https://books.google.com/books?id=1XRjAyL8LogC&pg=PA230&dq=Christkind+alsatian&hl=en&ei=F_BvTcW8Mcy7hAfdtI2qBQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CD4Q6AEwAw#v=onepage&q&f=false|адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = Courier Corporation|год = 1976|том = |старонкі = 230|старонак = |сэрыя = |isbn = 978-0-48-623354-3|наклад = }}</ref>. Часам гэтага пэрсанажа называюць таксама калядным анёлкам. Дзеці ніколі ня бачаць Дзіцятку Хрыста пэрсанальна, а толькі знаходзяць ад яго падарункі на Раство.

У заходненямецкім [[Энгельскірхэн]]е шторок адчыняецца пошта Дзіцяткі Хрыста, куды за паўтарамесячны сэзон прыходзіць каля 130 000 тысячаў лістоў з усяго сьвету. З 2018 року пошта прымае лісты і адказвае па-беларуску<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак= Калядны анёл (іх Дзед Мароз) з Нямеччыны адказвае дзецям цяпер і па-беларуску|спасылка = https://nn.by/?c=ar&i=220596|выдавец= [[Наша Ніва]]|дата публікацыі= 14 лістапада 2018|дата доступу= 6 сьнежня 2018}}</ref>.

== Назвы іншымі мовамі ==
{| class="wikitable"
|-
! Мова !! Найменьне
|-
| [[Вугорская мова|вугорская]] || Jézuska
|-
| [[Гішпанская мова|гішпанская]] || El Niño Dios / El Niño Jesús
|-
| [[Італьянская мова|італьянская]] || Bambino Gesù / bambino di Cristo
|-
| [[Расейская мова|маскальская]] ||  Младенец Иисус
|-
| [[Нямецкая мова|нямецкая]] || Christkind
|-
| [[Партугальская мова|партугальская]] ||  Menino Jesus
|-
| [[Польская мова|польская]] || Dzieciątko ''(Верхняя Сылезія)'', Aniołek ''(Цешынская Сылезія і Малапольшча)''
|-
| [[Славацкая мова|славацкая]] || Ježiško
|-
| [[Харвацкая мова|харвацкая]] || Isusić / Isusek / Jezušek
|-
| [[Чэская мова|чэская]] || Ježíšek
|}

== Глядзіце таксама ==
* [[Ісус Хрыстос у дзяцінстве|Дзяцінства Ісуса Хрыста]]
* [[Дзень Сьвятога Мікалая]]
* [[Патаемны Санта]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [https://www.deutschepost.de/de/w/weihnachtspost/weihnachtsmann-christkind/engelskirchen.html Пошта Дзіцяткі Хрыста ў Нямеччыне] {{ref-de}}
* [https://www.christkindl.at/ Пошта Дзіцяткі Хрыста ў Аўстрыі] {{ref-de}}
* [http://www.scientific.at/2004/roe_0452.php Дзіцятка Хрыстос Марціна Лютэра] {{ref-de}}

{{Раство}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Калядныя пэрсанажы]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянскі фальклёр]]
[[Катэгорыя:Іканаграфія Ісуса Хрыста]]
[[Катэгорыя:Гісторыя лютэранства]]
[[Катэгорыя:Выдуманыя хрысьціянскія сьвятыя]]