Прагляд крыніцы для Горадня Азот

{{Кампанія
| назва                   = ААТ «Горадня Азот»
| лягатып                 = 
| тып                     = [[Адкрытае акцыянэрнае таварыства|ААТ]]
| лістынг на біржы        = 
| дзейнасьць              = вытворчасьць [[Угнаеньні|угнаеньняў]]
| дэвіз                   = 
| заснавана               = 1963
| скасавана               = 
| прычына скасаваньня     = 
| пераемнік               = 
| ранейшыя назвы          = ГВА «Азот»<br>ГВРУП «ГПО Азот»
| заснавальнікі           = [[Савет Міністраў СССР]]
| размяшчэньне            = {{Сьцягафікацыя|Беларусь}}, [[Гародня]]<br>праспэкт Касманаўтаў, 100
| ключавыя фігуры         = [[Ігар Ляшэнка]] (генэральны дырэктар)
| галіна                  = [[хімічная прамысловасьць]]
| прадукцыя               = азот, аміяк, мэтанол, угнаеньні, чысьцячыя, мыючыя й ахоўныя сродкі
| абарот                  = {{Прыбытак}} 1 442 409,0 {{Падказка|тыс.|тысячаў}} [[Беларускі рубель|BYN]] (2017)<ref>{{cite web|url = http://www.azot.by/ru/partnership/investor/report|title = Результаты финансово-хозяйственной деятельности|first = |last = |author = |authorlink = |coauthors = |date = |month = |year = |work = |publisher = Открытое акционерное общество «Гродно Азот»|location = |page = |pages = |at = |language = ru|trans_title = |format = |doi = |archiveurl = |archivedate = |accessdate = 2018-11-05|quote = |ref = }}</ref>
| аперацыйны прыбытак     = {{Прыбытак}} 231 075,0 тыс. [[Беларускі рубель|BYN]] (2017)
| чысты прыбытак          = {{Прыбытак}} 12 366,0 тыс. [[Беларускі рубель|BYN]] (2017)
| колькасьць супрацоўнікаў = 7562 {{Падказка|чал.|чалавекі}} (2016)
| матчына кампанія        = канцэрн «[[Белнафтахім]]»
| даччыныя кампаніі       = 
| сайт                    = [http://www.azot.by www.azot.by]
| падразьдзяленьні        = філія «Завод Хімвалакно»
| аўдытар                 = BDO
| уласныя сродкі          = 1 242 651,0 тыс. [[Беларускі рубель|BYN]] (2017)
| доўг                    = 636 689,0 тыс. [[Беларускі рубель|BYN]] (2017)
|выява=Промышленный пейзаж. Гродно. Беларусь. - panoramio (1).jpg}}
'''ААТ «Горадня Азот»''' — адно з найбуйнейшых прадпрыемстваў нафтахімічнай галіны ў [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад Беларускага дзяржаўнага канцэрну па нафце й хіміі (канцэрн «[[Белнафтахім]]»). Знаходзіцца па адрасе: Гародня, праспэкт Касманаўтаў, 100.

== Гісторыя ==
[[Файл:Zavodazot.jpg|значак|зьлева|Горадня Азот]]
Прадпрыемства разьмешчана прыкладна за два кілямэтры на ўсход ад мяжы гарадзкой забудовы. Створана ў 1963 годзе як азотна-тукавы завод. З 1963 году пачалася вытворчасьць аміяку й карбаміду. Пасьля ўводу ў строй вытворчасьці капралактама ў 1970 годзе завод ператвораны ў хімічны камбінат. У 1971 годзе прысвоена імя [[Сяргей Прытыцкі|Сяргея Прытыцкага]], адначасова ўведзены ў дзеяньне цех аміяку й другая чарга цеху карбаміду. У 1975 годзе ператвораны ў Гарадзенскае вытворчае аб’яднаньне «Азот», у 1981 годзе ўзнагароджана ордэнам Дружбы народаў. Уключае 5 вытворчасьцяў, 39 цахоў, 24 службы. Выпускае каля 50 відаў хімічнай прадукцыі, у тым ліку аміяк вадкі тэхнічны (976,8 {{Падказка|тыс.|тысячаў}} тонаў у год), азотныя ўгнаеньні (карбамід — 785 тыс. тонаў у год, [[карбаміда-аміячная сумесь]] (КАС) — 720 тыс. тонаў у год, [[сульфат амонію]] — 319 тыс. тонаў у год), [[мэтанол тэнічны]] (80 тыс. тонаў у год), капролактам (111,2 тыс. тонаў у год), [[паліва біядызельнае]] (200 тыс. тонаў у год) і двухвокіс вугляроду вадкі (24 тыс. тонаў у год).

Зьяўляцца горадавызначальным прадпрыемствам. На сваім рахунку мае палац культуры, санаторый-прафілякторый, турыстычную базу, бібліятэкі, паліклініку, спартова-стралковы клюб, піянэрскі лягер, дзіцячыя садкі, ґазэту «Гарадзенскі хімік», жаночы хакейны клюб «Рытм Азот».

Пасьля [[Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2020 году|прэзыдэнцкіх выбараў у Беларусі 2020 году]], вынікі якіх, як мяркуецца, былі сфальсыфікаваны, супрацоўнікі ААТ «Гародня Азот» падтрымалі [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэсты ў Беларусі]] й заклікі да нацыянальнай забастоўкі, аднак шмат зь іх было затрымана й зьбіта міліцыянтамі [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]]<ref name="Рабы">{{Cite web|language=ru|url=https://www.bbc.com/russian/media-54752359|title=«Рабы, все равно будете на нас работать». Как бастуют и разгоняют протесты на «Гродно Азоте»|date=2020-10-30|publisher=[[BBC World Service]]|access-date=2020-11-12|language=ru}}</ref><ref>{{cite web|title=Протесты в Беларуси: в Гродно ОМОН применил слезоточивый газ против демонстрантов|url=https://www.unn.com.ua/ru/news/1887902-protesti-u-bilorusi-u-grodno-omon-zastosuvav-slozoginniy-gaz-proti-demonstrantiv}}</ref>. На «Гародня Азоце» была найбольшая колькасьць тых, хто падтрымаў страйк сярод усіх прадпрыемстваў краіны<ref name="Рабы"/>.

30 сакавіка 2021 году даччыная кампанія ААТ «Гародня Азот» абвясьціла тэндэр на адгрузку сваіх тавараў. Адной з умоў тэндэру была магчымасьць не адзначаць прыналежнасьць грузу да ААТ «Гародня Азот». Гэта было выклікана пагрозай санкцый, паведамлялася ў тэндэрнай дакумэнтацыі й СМІ<ref>[https://web.archive.org/web/20210723215948/https://charter97.org/ru/news/2021/4/3/417276/ «Гродно Азот» применяет мошеннические схемы, чтобы уйти от санкций]</ref>.

== Кіраўніцтва<ref>[https://web.archive.org/web/20210921195733/https://azot.by/about/istoriya-predpriyatiya/direktora/ Директора]</ref> ==
* [[Аляксандар Лаўрычэнка]] (1 жніўня 1960 — 1 чэрвеня 1961)
* [[Іван Антонаў]] (1 чэрвеня 1961 — 30 лістапада 1965)
* [[Гімн Салаўёў]] (30 лістапада 1965 — 25 студзеня 1978)
* [[Уладзімер Іваноў]] (25 студзеня 1978 — 10 ліпеня 1992)
* [[Валерый Лангоў]] (13 ліпеня 1992 — 9 лістапада 2004)
* [[Аляксандар Радзевіч]] (6 сьнежня 2005 — 26 чэрвеня 2009)
* [[Ігар Жылін]] (12 жніўня 2009 — 4 лютага 2011)
* [[Канстанцін Маянаў]] (30 жніўня 2011 — 20 верасьня 2017)
* [[Ігар Бабыр]] (21 верасьня 2017 — 29 студзеня 2021)
* [[Ігар Ляшэнка]] (з 30 студзеня 2021)

== Санкцыі ==
З 2006 году ААТ «Горадня Азот» і «Горадня Хімвалакно» (зь перапынкамі<ref>{{кніга|загаловак=United States Export Controls|ISBN=978-1-4548-0123-8|выдвавец={{артыкул у іншым разьдзеле|Wolters Kluwer}}|аўтар=John R. Liebman, Roszel Cathcart Thomsen II, James E. Bartlett III|мова=en|старонкі=2-45|год=2012}}</ref><ref>{{Cite web|language=uk|url=https://ua.korrespondent.net/world/3582837-ssha-pomiakshyly-sanktsii-proty-biloruskykh-kompanii|title=США пом’якшили санкції проти білоруських компаній|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|Korrespondent.net}}|accessdate=2021-07-21}}</ref><ref>{{cite web|title=Санкции против Белоруссии|url=https://ria.ru/20160215/1374712143.html}}</ref><ref>{{cite web|author=Robin Emmott.|title=EU, U.S. temporarily ease some sanctions on Belarus|url=https://www.reuters.com/article/us-belarus-eu-sanctions-idUSKCN0SN0Y820151029|publisher=[[Reuters]]|date=2015-10-29|accessdate=2021-09-21|language=en}}</ref><ref name="treasury"/>) знаходзяцца ў санкцыйным [[Сьпіс спэцыяльна вызначаных грамадзянаў і заблякаваных асобаў|сьпісе спэцыяльна вызначаных грамадзянаў і заблякаваных асобаў]] [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]] за ''«падрыў дэмакратычнага працэсу»''<ref>[https://sanctionssearch.ofac.treas.gov/ OFAC Sanctions List Search], [[Міністэрства фінансаў ЗША]]</ref><ref>{{cite book|title=Belarus: Background and U. S. Policy Concerns|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|Congressional Research Service}}|author=Steven J. Woehrel|language=en|page=12|year=2011}}</ref>. Апошняе ўключэньне было ў чэрвені 2021 году<ref>{{Cite web|url=https://www.seb.lt/naujienos/2021-06-02/del-tarptautiniu-sankciju-taikymo-devynioms-baltarusijos-imonems|title=Dėl tarptautinių sankcijų taikymo devynioms Baltarusijos įmonėms|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|SEB bankas||de}}|мова = lt|date=2021-06-02|accessdate=2021-07-21}}</ref>. 9 жніўня 2021 году ў сьпіс быў уключаны генэральны дырэктар ААТ «Горадня Азот» [[Ігар Ляшэнка]]<ref name="treasury">{{Cite web|date=2021-08-09|title=Treasury Holds the Belarusian Regime to Account on Anniversary of Fraudulent Election|url=https://home.treasury.gov/news/press-releases/jy0315|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210809161340/https://home.treasury.gov/news/press-releases/jy0315|archivedate=2021-08-09|accessdate=2021-08-10|work=|publisher=[[Міністэрства фінансаў ЗША]]|language=en}}</ref><ref name="расширили">{{Cite web|date=2021-08-09|title=США расширили санкции в отношении официального Минска. Полный список|url=https://news.zerkalo.io/economics/1392.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210809213314/https://news.zerkalo.io/economics/1392.html|archivedate=2021-08-09|accessdate=2021-08-10|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|Zerkalo.io||be}}|мова=ru}}</ref>.

2 сьнежня 2021 году «Горадня Азот» і «Горадня Хімвалакно» трапілі ў [[чорны сьпіс Эўразьвязу]]<ref>{{Cite web|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=281293|title=ЕС прыняў пяты пакет санкцый супраць Беларусі ў сувязі з міграцыйным крызісам|work=[[Наша Ніва]]|date=2021-12-02|accessdate=2021-12-23}}</ref>. Таксама кампаніі ў свой санкцыйны сьпіс уключыла Швайцарыя<ref>[https://www.seco.admin.ch/seco/en/home/Aussenwirtschaftspolitik_Wirtschaftliche_Zusammenarbeit/Wirtschaftsbeziehungen/exportkontrollen-und-sanktionen/sanktionen-embargos/sanktionsmassnahmen/suche_sanktionsadressaten.html Searching for subjects of sanctions]</ref>. 22 сьнежня да адпаведнага пакету санкцый ЭЗ далучыліся Альбанія, Ісьляндыя, Ліхтэнштайн, Нарвэгія, Паўночная Македонія, Сэрбія, Чарнагорыя<ref>{{Cite web|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=282093|title=Яшчэ некалькі еўрапейскіх краін далучыліся да пятага санкцыйнага пакета Еўразвязу, у тым ліку прарасійская Сербія|work=[[Наша Ніва]]|date=2021-12-23|accessdate=2021-12-23}}</ref><ref>{{cite web|title=Declaration by the High Representative on behalf of the European Union on the alignment of certain countries concerning restrictive measures in view of the situation in Belarus |url=https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2021/12/22/declaration-by-the-high-representative-on-behalf-of-the-european-union-on-the-alignment-of-certain-countries-concerning-restrictive-measures-in-view-of-the-situation-in-belarus/|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|Рада Эўрапейскага зьвязу|Рада Эўрапейскага зьвязу|be|Савет Еўрапейскага саюза}}|date=2021-12-22|accessdate=2021-12-23|language=en}}</ref>.

У 2022 годзе да санкцый супраць прадпрыемства далучыліся Украіна ды Японія<ref>[https://web.archive.org/web/20230415205111/https://sanctions.nazk.gov.ua/sanction-company/185/ Відкрите акціонерне товариство "Гродно Азот"]</ref>.

=== Рэакцыя на санкцыі ===
У некалькіх расьсьледаваньнях, выпушчаных у 2023 годзе, журналісты з {{артыкул у іншым разьдзеле|Беларускі расьсьледавальніцкі цэнтар|Беларускага расьсьледавальніцкага цэнтру|be|Беларускі расследавальніцкі цэнтр}} ды літоўскай Siena заявілі, што прадукцыя ААТ «Горадня Азот» пасьля ўвядзеньня санкцый супраць заводу прадаецца ў ЭЗ з дапамогай некалькіх кампаній, зарэгістраваных у [[Кыргыстан]]е, [[Узбэкістан]]е, [[Сэрбія|Сэрбіі]] ды [[Летува|Летуве]]<ref>{{cite web|url=https://www.occrp.org/ru/daily/18084-2023-10-02-10-17-28|title=БРЦ: «Гродно Азот» обходит санкции, экспортируя удобрения в ЕС через Узбекистан и фирмы-прокладки|work=[[OCCRP]]|date=2023-10-02|language=ru}}</ref><ref>{{cite web|url=https://newgrodno.by/business/litovskij-biznesmen-priznalsya-v-kontrabande-udobrenij-ot-grodno-azot/|title=Литовский бизнесмен признался в контрабанде удобрений от «Гродно Азот»|work=Newgrodno.by|date=2023-03-06|archivedate=2023-04-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230414200540/https://newgrodno.by/business/litovskij-biznesmen-priznalsya-v-kontrabande-udobrenij-ot-grodno-azot/|language=ru}}</ref>. У кастрычніку 2024 году паведамлялася аб пастаўках ва Украіну прадукцыі «Гродна Азоту» пад выглядам вырабленай у [[Туркмэністан|Туркмэністане]] праз кампанію, зарэгістраваную ў [[Аб’яднаныя Арабскія Эміраты|ААЭ]]<ref>{{cite web|url=https://www.radiosvoboda.org/a/news-biloruskyi-zavod-ukraina-dobryva/33152667.html|title=Білоруський завод постачав до України добрива з РФ і Білорусі через компанію в ОАЕ – розслідування|work=[[Радыё Свабодная Эўропа/Радыё Свабода]]|date=2024-10-09|language=uk}}</ref>.

21 лютага 2024 году {{артыкул у іншым разьдзеле|Суд Эўрапейскага зьвязу||be|Суд Еўрапейскага саюза}} ў Люксэмбургу адхіліў пазоў ААТ «Горадня Азот» ды яго філіі «Хімвалакно», якія патрабавалі адмяніць санкцыі ЭЗ<ref>{{cite web|url=https://officelife.media/news/50898-sud-es-otklonil-isk-grodno-azota-i-khimvolokno-ob-otmene-sanktsiy/|title=Суд ЕС отклонил иск «Гродно Азота» и «Химволокна» об отмене санкций|work=Office Life|author=Оксана Кузнецова|date=2024-02-24|language=ru}}</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Гродно. Энциклопедический справочник|арыгінал = |спасылка = |адказны = Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др.|выданьне = |месца = Мн.|выдавецтва = БелСЭ|год = 1989|том = |старонкі = |старонак = [12] л. ил., 438|сэрыя = Белорус. Сов. Энцикл.|isbn = |тыраж = }}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Афіцыйны сайт|http://www.azot.by/|ААТ «Горадня Азот»}}

{{Сьпіс беларускіх службоўцаў, у стаўленьні да якіх былі ўведзеныя санкцыі ЭЗ}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Горадня]]
[[Катэгорыя:Белнафтахім]]
[[Катэгорыя:Савецкія прадпрыемствы]]
[[Катэгорыя:Кампаніі, заснаваныя ў 1963 годзе]]
[[Катэгорыя:Беларускія хімічныя кампаніі]]
[[Катэгорыя:Беларускія юрыдычныя асобы ў сьпісе СВГ]]
[[Катэгорыя:Беларускія юрыдычныя асобы ў Чорным сьпісе ЭЗ]]