Прагляд крыніцы для Голубская вайна

{{Бітва
|Назва           = Голубская вайна
|Вайна           = Частка [[Польска-тэўтонскія войны|Польска-тэўтонскіх войнаў]]
|Выява           = Victory_of_Moldavians_against_Teutons,_1422.jpg
|Подпіс да выявы = Перамога малдаванаў у бітве пад Марыенбургам, 1843
|Дата            = ліпень—верасень 1422 году
|Месца           = [[Мальбарк|Марыенбург]] (паўночная [[Польшча]])
|Вынік           = Паражэньне [[Тэўтонскі Ордэн|Тэўтонскага ордэну]]
|Войска1         = [[Файл:Kingdom of Poland-flag.svg|20пкс]] [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўства Польскае]]<br/>[[Файл:Alex K Grundwald flags 1410-03.svg|20 пкс]] [[Вялікае Княства Літоўскае]]<br/>[[Файл:Flag of Moldavia.svg|20 пкс]] [[Малдаўскае княства]]
|Войска2         = [[Файл:Den tyske ordens skjold.svg|20px]] [[Тэўтонскі Ордэн]], найміты і рыцары з усёй Эўропы
|Камандуючы1     = [[Ягайла|Уладзіслаў II Ягайла]]<br />[[Вітаўт]]
|Камандуючы2     = [[Пауль фон Русдорф]]
|Колькасьць1     = 
|Колькасьць2     = 
|Страты1         = 
|Страты2         = 
|Дадаткі         = 
}}
'''Го́лубская вайна''' ({{мова-pl|Wojna golubska}}) — двухмесячная вайна [[Тэўтонскі Ордэн|Тэўтонскага ордэну]] з [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўствам Польскім]], [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княствам Літоўскім]] і [[Малдаўскае княства|Малдаўскім княствам]], якая адбылася ў 1422 годзе. Скончылася падпісаньнем [[Мельнскі мір|Мельнскага міру]], паводле якога Ордэн назаўжды адмаўляўся ад прэтэнзіяў на [[Жамойць]]. Апошняя вайна Тэўтонскага ордэну зь Вялікім Княствам Літоўскім.

== Гістарычны кантэкст ==
[[Першы Торунскі мір]] 1411 году ня вырашыў усіх супярэчаньняў паміж [[Тэўтонскі Ордэн|Тэўтонскім ордэнам]] і саюзнымі [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княствам Літоўскім]] і [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўствам Польскім]]. Не была вызначаная пруска-жамойцкая граніца. Вялікі князь літоўскі [[Вітаўт]] прэтэндаваў на ўвесь правы бераг [[Нёман]]у, уключаючы [[Клайпеда|Мэмэль]] (Клайпеда). У сваю чаргу, крыжакі патрабавалі, каб пасьля сьмерці Вітаўта і польскага караля [[Ягайла|Ягайлы]] [[Жамойць]] была перададзеная Ордэну (адна з умоваў Торунскага міру)<ref name="Zig">Zigmantas Kiaupa, Jūratė Kiaupienė, Albinas Kunevičius The History of Lithuania Before 1795. — Vilnius: Lithuanian Institute of History, 2000. — P. 142–143. — {{ISBN|9986-810-13-2}}</ref>. Польшча прэтэндавала на [[Холмшчына|Холмскую зямлю]] ([[Кульмэрлянд]]), [[Памяранія|Заходняе]] і [[Усходняе Памор’е|Ўсходняе Памор’е]] (Памяранію і Памярэлію)<ref>Jasienica, Paweł. Polska Jagiellonów. — Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988. — P. 130. — {{ISBN|83-06-01796-X}}</ref>. Кароткая [[Галодная вайна]] 1414 году і наступныя за ёй перамовы на [[Канстанцкі сабор|Канстанцкім саборы]] таксама не прынесьлі вырашэньня, аднак перамір’е было працягнута да 1418 году<ref name="Zig"/>.

Новы этап перамоваў стартаваў пасьля заканчэньня перамір’я ў 1419 годзе. Пасярэднікам выступіў [[папскі легат]] [[арцыбіскуп]] міланскі Барталямэа Капры<ref name="ivi">Ivinskis, Zenonas. Lietuvos istorija iki Vytauto Didžiojo mirties. — Rome: Lietuvių katalikų mokslo akademija, 1978. — P. 354–355.</ref>. Для далейшага ўрэгуляваньня пасярэднікам выступіў сам імпэратар [[Сьвяшчэнная Рымская імпэрыя|Сьвяшчэннай Рымскай імпэрыі]] [[Жыгімонт Люксэмбурскі|Жыгімонт]]. 6 студзеня 1420 году ва [[Уроцлаў|Ўроцлаве]] імпэратар аб’явіў Торунскі мір дзейсным і справядлівым, то бок настаяў на [[Статус-кво|нязьменнасьці сытуацыі]]<ref name="ivi"/>. Жыгімонт гарантаваў Ордэну нават болей правоў, чым ён таго патрабаваў. Такое рашэньне імпэратара магчыма было растлумачыць яго імкненьнем заручыцца падтрымкай крыжакоў у яго барацьбе з [[Гусіты|гусітамі]], якіх падтрымліваў Вітаўт. Ягайла і Вітаўт катэгарычна адверглі вэрдыкт Жыгімонта. Настойваючы на сваіх правох на спрэчныя тэрыторыі, Ягайла беспасьпяхова зьвярнуўся да папы [[Мартын V|Мартына V]]<ref>Zigmantas Kiaupa, Jūratė Kiaupienė, Albinas Kunevičius The History of Lithuania Before 1795. — Vilnius: Lithuanian Institute of History, 2000. — P. 143–144. — {{ISBN|9986-810-13-2}}</ref>. 8 красавіка 1421 году ў [[Кракаў|Кракаве]] Ягайла заключыў накіраваны супраць Ордэну наступальна-абарончы саюз з маркграфам і курфюрстам Брандэнбургу Фрыдрыхам I Гагецолерам. Пры пасярэдніцтве Фрыдрыха і папскага легата перамір’е было падоўжана да 1422 году<ref>Łowmiański, Henryk. Polityka Jagiellonów. — Poznań: 2006.</ref>.

== Ход вайны ==
Асьцерагаючыся адкрытай узброенай інтэрвэнцыі Ягайлы і Вітаўта ў [[Чэхія|Чэхію]], Жыгімонт дабіваўся ад новага вялікага магістра Тэўтонскага ордэну [[Паўль фон Русдорф|Паўля фон Русдорфа]], які незадоўга да гэтага распусьціў большасьць наймітаў<ref name="asd">William Urban. Tannenberg and After. — Chicago: Lithuanian Research and Studies Center, 2003. — P. 279–281. — {{ISBN|0-929700-25-2}}.</ref>, уступленьня ў вайну зь Вялікім Княствам і Польшчай. 17 ліпеня вайна была аб’яўленая. Войскі Ягайлы і Вітаўта, сканцэнтраваныя ў раёне Чэрвінску-над-Віслай, выступілі на [[Аструда|Аструду]], нязначныя сілы Ордэну былі вымушаныя адступіць да [[Любава]]. Калі стала зразумела, што асадная зброя затрымліваецца, Ягайла загадаў выступіць на сталіцу Ордэну [[Замак у Мальбарку|Марыенбург]]. На шляху былі ўзятыя Рысэнбург і Голуб, аднак узяць Чонсі не ўдалося<ref name="asd"/>. Як і падчас Вялікай вайны, абодва бакі пазьбягалі буйных бітваў<ref>Halecki O., Reddaway W. F., Penson J. H. [http://books.google.com/books?id=N883AAAAIAAJ&pg=PA222 The Cambridge History of Poland to 1696]. — Cambridge University Press. — P. 222. — {{ISBN|9781001288024}}</ref>.

Ягайла вырашыў закончыць вайну раней, чым войскі Ордэну атрымаюць падмацаваньне са [[Сьвяшчэнная Рымская імпэрыя|Сьвяшчэннай Рымскай імпэрыі]]. 17 верасьня было заключанае перамір’е, празь дзесяць дзён у [[Мельна (гміна)|Мельна]] быў падпісаны [[Мельнскі мір|мір]]. Барацьба паміж Тэўтонскім Ордэнам і Вялікім Княствам Літоўскім за Жамойць была завершаная перамогай Княства. Падпісаньне новага міру прадугледжвала ўсталяваньне мяжы ВКЛ і Тэўтонскага ордэну з захаваньнем за апошнім Мэмэлю, але канчаткова замацоўвала за ВКЛ Жамойць, якая цяпер лічылася часткай ВКЛ нават у выпадку сьмерці Вітаўта.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Жамойцкі дыспут}}

[[Катэгорыя:Польска-тэўтонскія войны]]
[[Катэгорыя:Войны Польшчы]]
[[Катэгорыя:Войны Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Падзеі 1422 году]]