Прагляд крыніцы для Гафн

{{Хімічны элемэнт
|Назва = Гафн
|Ангельская назва = Hafnium
|Сымбаль = Hf
|Атамны нумар = 72
|Зьлева = [[Лютэц]]
|Справа = [[Танталь]]
|Зьнізу = [[Рэзэрфорд|Rf]]
|Зьверху = [[Цыркон (элемэнт)|Zr]]
|Структура крышталічнай краты = hexagonal close-packed
|Апісаньне выгляду = 
|Памер выявы = <!--па-змоўчаньні 250 пкс-->
|Выява2 =
|Памер выявы2 =  
|Апісаньне выявы2 =
|Колер катэгорыі = 
|Катэгорыя = Мэталы
|Колер фазы = 
|Фаза = Цьвёрдае цела
|Група = [[Падгрупа тытана|4]]
|Пэрыяд = [[Пэрыяд пэрыядычнай сыстэмы|6]]
|Блёк = p
|Атамная маса = 178,49<!--абавязкова; у г/[[моль]] адзінкі прастаўляюцца шаблёнам аўтаматычна-->
|Канфігурацыя электронаў =5s<sup>2</sup>5p<sup>6</sup>5d<sup>2</sup>6s<sup>2</sup> <!--абавязкова-->
|Электронаў у абалонцы = <!--абавязкова-->
|Колер =
|Шчыльнасьць Па = <!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры пакаёвай тэмпэратуры = 13,3<!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры пакаёвай тэмпэратуры 2 = <!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры пакаёвай тэмпэратуры 3 = <!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры тэмпэратуры плаўленьня = <!--г/см³-->
|Тэмпэратура плаўленьня пад ціскам = 
|Тэмпэратура плаўленьня К =
|Тэмпэратура плаўленьня Ц =2000-2230
|Тэмпэратура плаўленьня Ф =
|Тэмпэратура сублімацыі пад ціскам = 
|Тэмпэратура сублімацыі К =
|Тэмпэратура сублімацыі Ц =
|Тэмпэратура сублімацыі Ф =
|Тэмпэратура кіпеньня пад ціскам = 
|Тэмпэратура кіпеньня К =
|Тэмпэратура кіпеньня Ц =3200
|Тэмпэратура кіпеньня Ф = 
|Патройны пункт К = <!--пазначыць з кропкай паміж цэлай і дробнай часткай-->
|Патройны пункт кПа = 
|Крытычны пункт К = 
|Крытычны пункт МПа = 
|Удзельная цеплыня плаўленьня = <!--кДж/моль-->
|Удзельная цеплыня плаўленьня пад ціскам = 
|Удзельная цеплыня плаўленьня 2 = <!--кДж/моль-->
|Удзельная цеплыня выпарваньня = <!--кДж/моль-->
|Удзельная цеплыня выпарваньня пад ціскам =
|Цеплаёмістасьць = <!--Дж/моль/K-->
|Цеплаёмістасьць пад ціскам = <!--Вт/м/K-->
|Цеплаёмістасьць 2 = <!--Вт/м/K-->
|Насычаная пара 1 =
|Насычаная пара 10 = 
|Насычаная пара 100 = 
|Насычаная пара 1 k = 
|Насычаная пара 10 k = 
|Насычаная пара 100 k = 
|Насычаная пара 1 2 =
|Насычаная пара 10 2 = 
|Насычаная пара 100 2 = 
|Насычаная пара 1 k 2 = 
|Насычаная пара 10 k 2 = 
|Насычаная пара 100 k 2 = 
| Лік энергіяў іянізацыі = 
| 1-я энэргія іянізацыі =  <!--кДж/моль-->
| 2-я энэргія іянізацыі =  <!--кДж/моль-->
| 3-я энэргія іянізацыі =  <!--кДж/моль-->
| Band gap =  <!--эВ-->
| CAS number=
| isotopes comment =  
| isotopes = 
| Атамны радыюс (разл.) = 
| Атамны радыюс =  <!--пм-->
| Ізатопы = 
| Кавалентны радыюс камэнтар = 
| Кавалентны радыюс = 144,2 <!--пм-->
| Каэфіцыент Пуасона = 
| Каэфіцыент цеплавога расшырэньня пры 25 =  <!--мкм/(м·K)-->
| Каэфіцыент цеплавога расшырэньня =  <!--мкм/(м·K)-->
| Кропка Кюры =  
| Магнэтызм = 
| Мінэральная цьвёрдасьць Моаса = 
| Модуль зруху =  <!--ГПа-->
| Модуль пругкасьці =  <!--ГПа-->
| Модуль Юнга =  <!--ГПа-->
| Назва ў родным склоне = 
| Насычаная пара камэнтар 2 =  
| Насычаная пара камэнтар = 
| Нумар CAS = 
| Радыюс Ван дэр Ваальса =  <!--пм-->
| Ступені атляняньня заўвага =
| Ступені атляняньня = 
| Трываласьць на разрыў =  <!--МПа-->
| Тэмпэратураправоднасьць = <!--мм²/с-->
| Хуткасьць гуку пры 20 (лінейная) =    <!--м/с-->
| Хуткасьць гуку пры п.т. (лінейная) =  <!--м/с-->
| Хуткасьць гуку =  <!--м/с-->
| Цеплаправоднасьць = <!--Вт/м/K-->
| Цьвёрдасьць Брынэля =  <!--МПа-->
| Цьвёрдасьць Вікерса =  <!--МПа-->
| Цьвёрдасьць Моаса = 
| Электраадмоўнасьць =  <!--(Pauling scale)-->
| Электрычны супор пры 0 = <!--Ом·м-->
| Электрычны супор = <!--Ом·м-->
}}
'''Гафн''' ({{мова-la|Hafnium}}), '''Hf''' — [[хімічны элемэнт]] IV групы [[Пэрыядычная сыстэма элемэнтаў|пэрыядычнай сыстэмы]]; атамны нумар 72. Серабрыста-белы [[мэтал]]. Належыць да ліку расьсеяных у прыродзе элемэнтаў. У зямной кары ўтрыманьне гафну складае ад 3×10<sup>-4</sup> % да 4×10<sup>-4</sup> % паводле масы<ref>Бондар І. В. Гафній // {{Літаратура/БелЭн|5к}} С. 93</ref>. Уласных мінэралаў ня мае, заўсёды сустракаецца разам з [[Цыркон (элемэнт)|цырконам]], які распаўсюджаны нашмат больш. Гафн адкрыты ў 1923 г. у цырконіевых рудах вугорскім хімікам Хевешы і дацкім фізыкам Костэрам з дапамогай рэнтгенаспэктральнага аналізу. Сваю назву атрымаў ад слова Hafnia — лацінскай назвы гораду [[Капэнгаген]]а, у якім ён быў адкрыты. Элемэнт зьяўляецца сумесьсю шасьці ізатопаў з масавымі лікамі ад 174 да 180, самы цяжкі зь якіх зьяўляецца найбольш распаўсюджаным (35,22%). Ізатоп <sup>174</sup>Hf (0,163%), відавочна, радыёактыўны (2×10<sup>15</sup> год, <math>\alpha</math>). Вядома дванаццаць штучных радыёактыўных ізатопаў з масавымі лікамі A= 178-180. Пры апрамяненьні гафну [[нэўтрон]]амі, найбольш важныя зь іх <sup>175</sup>Hf (70 дзён, электронны захоп), <sup>181</sup>Hf (44,6 дня, [[Радыяактыўнасьць|β<sup>-</sup>]]) выкарыстоўваюць у якасьці мечаных атамаў. Лёгкія радыёізатопы атрымліваюцца з апрамяненьня нэўтронамі ізатопаў лютэцыю, якія потым зазнаюць [[Бэта-выпраменьваньне|β<sup>-</sup>-распад]].

Гафн рэкамэндуюць выкарыстоўваць для вытворчасьці кантрольных і рэгуляцыйных стрыжняў гамагенных [[Ядзерны рэактар|рэактараў]] і рэактараў у атамных [[Падводная лодка|падводных лодак]] з-за ягонага вялікага сечыва захопу цеплавых (паглынаньня) і надцеплавых нэўтронаў (105 [[барн]])<ref>{{Кніга|спасылка=https://xumuk.ru/encyklopedia/929.html|частка=Гафний|загаловак=Химическая энциклопедия : в 5 т.|адказны=Гл. ред. Н. С. Зефиров|месца=М.|выдавец=Большая Российская энциклопедия|год=1990|том=2: Даф-Мед}}</ref>, высокай тэмпэратуры плаўленьня (2230), добрых мэталічных ды антыкаразыйных уласьцівасьцей. У спэктры сечываў захопу нэўтронаў гафнам у інтэрвале энэргій ад 1 [[Электронвольт|эВ]] да 10 кэВ маюцца сем рэзанансных пікаў, пяць зь якіх выкліканыя <sup>177</sup>Hf (18,59%). Таксама выкарыстоўваецца пры вытворчасьці лямп напальваньня, катодаў рэнтгенаўскіх трубак ды гетэраў электронных лямп. Вокіс, нітрыд і карбід выкарыстоўваюцца ў якасьці вогнеўстойлівых матэрыялаў.

Прымяняецца ў газапаглынальніках у [[вакуўм]]ных прыладах.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}

{{Шаблён:Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў}}

[[Катэгорыя:Хімічныя элемэнты]]
[[Катэгорыя:Мэталы]]