Прагляд крыніцы для Вількамірскі павет

{{Адміністрацыйная адзінка
|Назва                           = Вількамірскі павет
|Лацінка                         = Vilkamirski paviet
|Назва ў родным склоне           = Вількамірскага павету
|Герб                            = 
|Сьцяг                           = 
|Краіна                          = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
|Гімн                            = 
|Статус                          = 
|Уваходзіць у                    = 
|Улучае                          = 
|Цэнтар                          = [[Вількамір]]
|БуйныГорад                      = 
|БуйныяГарады                    = 
|ДатаЎтварэньня                  = 
|Кіраўнік                        = [[Старосты вількамірскія]]
 |Назва пасады кіраўніка         = Старосты
|Кіраўнік2                       = 
 |Назва пасады кіраўніка2        = 
|АфіцыйныяМовы                   = 
|Насельніцтва                    = гл. [[Вількамірскі павет#Дэмаграфія|Дэмаграфія]]
 |Год перапісу                   = 
 |Адсотак ад насельніцтва        = 
 |Месца паводле насельніцтва     = 
 |Шчыльнасьць                    = 
 |Месца паводле шчыльнасьці      = 
 |Нацыянальны склад              = 
 |Канфэсійны склад               = 
|Плошча                          = 9,9 тыс.
 |Адсотак ад плошчы              = 
 |Месца паводле плошчы           = 
|Максымальная вышыня             = 
|Сярэдняя вышыня                 = 
|Мінімальная вышыня              = 
|Шырата                          = 
|Даўгата                         = 
|Мапа                            = Vilkamirski paviet. Вількамірскі павет.svg
 |Памер мапы                     = 
|Мапа адміністрацыйнай адзінкі   = 
 |Памер мапы аа                  = 
|Часавы пас                      = 
|Скарачэньне                     = 
|ISO                             = 
|FIPS                            = 
|Тэлефонны код                   = 
|Паштовыя індэксы                = 
|Інтэрнэт-дамэн                  = 
|Код аўтамабільных нумароў       = 
|Катэгорыя ў Commons             = 
|Парамэтар1                      = 1565/66—1795
|Назва парамэтру 1               = Час існаваньня
|Сайт                            = 
|Дадаткі                         = 
|Колер фону парамэтраў           = {{Колер|ВКЛ}}
|Колер фону герб-сьцяг           = 
}}
'''Вількамірскі паве́т''' — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Плошча каля 9,9 тыс. км². Сталіца — [[места]] [[Вількамір]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Kurlandyja-Žamojć. Курляндыя-Жамойць (1667).jpg|міні|зьлева|200пкс|Мапа [[Жамойць|Жамойці]] 1667 г. з [[Коўна]]м і [[Вількамір]]ам]]

[[Файл:Vilkamir. Вількамір (A. Hogenberg, 1616).jpg|значак|Герб Вількамірскага павету, асобны ад гербу [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага ваяводзтва]] з [[Пагоня]]й, 1616 г.]]

Узьнік у якасьці судовай і ваенна-мабілізацыйнай акругі (воласьці, харунжаства) не пазьней за 1380-я гады. 3 1413 году ўваходзіў у склад Віленскага ваяводзтва.

Пад назвай «павет» выступае ў попісе войска 1528 году, калі мясцовае [[паспалітае рушаньне]] налічвала 418 коньнікаў (зь іх 187 былі дробнымі шляхціцамі, якія ішлі ў войска асабіста, бяз слугаў). У 1567 годзе вількамірскае рушаньне налічвала 653 коньнікі і 3 пешыя шляхцічы.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў да павету далучыліся Анікштынскага, Курклеўскага, Пенянскага, паўночная часткі Гедройцкага харунжастваў, дзяржаўнай Ушпольскай воласьці. У гэты час увадзіліся пасады павятовага маршалка, падкаморага, земскага судзьдзі з падсудкам і пісарам.

Складзены ў 1585 годзе інвэнтар разьмешчанага на ўсходзе Вількамірскага павету маёнтку {{Артыкул у іншым разьдзеле|Крэўна||lt|Kriaunos}} азначаў яго як частку [[Жамойць|Жамойці (Жамойцкай зямлі)]]: «Инвентарь имения Кревна в земле Жомойтской, принадлежавшее Виленскому Бискупу, Кардиналу Юрию Радзивилу» (паводле публікацыі 1887 году [[Віленская археаграфічная камісія|Віленскай археаграфічнай камісіі]])<ref>Акты издаваемые виленской археографической комиссией. Т. XIV. — Вильна, 1887. [https://books.google.by/books?id=OF0jAQAAMAAJ&pg=PA281&dq=Inwentarz+y+regestr+naszego+Krewienskiego+%D0%B8%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiv267c2-b0AhXPQvEDHWOKA5YQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=Inwentarz%20y%20regestr%20naszego%20Krewienskiego%20%D0%B8%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8A&f=false С. 281].</ref>. А паводле маскоўскага дакумэнта 1660 году, ваяводу {{Артыкул у іншым разьдзеле|Кірыл Хлопаў|Кірыла Хлопава|ru|Хлопов, Кирилл Осипович}} накіравалі да [[Міхал Казімер Пац|Міхала Казімера Паца]] «''в Жмойдь к Паце на [[Сьвятая (рака)|Святую Реку]] в местечко [[Вількамір|Волкомир]]''»<ref>Акты Московского государства, изданные Императорской Академией наук. Т. 3. — СПб., 1901. [https://books.google.by/books?id=HwZaAAAAcAAJ&pg=PA598&dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D0%B4%D1%8C&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjzi4OpurH8AhWGSfEDHQP7BUQQ6AF6BAgBEAI#v=onepage&q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D0%B4%D1%8C%20%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%80%D1%8A&f=false С. 110].</ref>. Таксама паводле маскоўскага дакумэнта 1705 году, напісанага ў Віцебску, «''шли Шведы в Жмуйды, в Велькомир и в [[Расены|Росени]]''»<ref>Письма к государю императору Петру Великому от генерал-фельдмаршала, тайного советника малтийского, с. апостола Андрея, Белого орла и прусского ордена кавалера, графа Бориса Петровича Шереметева. Ч. 1. — Москва, 1778. [https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_004094524?page=263&rotate=0&theme=white С. 255].</ref>.

У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795 год) спыніў сваё існаваньне.

== Дэмаграфія ==
У сярэдзіне XVII ст. налічваў 20,4 тыс. [[дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]] (каля 135—140 тыс. чал.), па [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|вайне Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) колькасьць дымоў скарацілася да 15,8 тыс.

У апошняй чвэрці XVIII стагодзьдзя насельніцтва павету складала каля 150—170 тыс. чал.

== Геаграфія ==
У другой палове XVI стагодзьдзя плошча павету склала каля 9,9 тыс. км² (польскія дасьледнікі трымаюцца лічбы 9 тыс. км²), ляжаў цалкам на тэрыторыі сучаснай [[Летува|Летувы]].

У склад павету ўваходзіла тэрыторыя Анікштынскага, Больніцкага, Купіскага, Курклеўскага, Пенянскага і Ўшпольскага старостваў (дзяржаўных воласьцяў), таксама буйныя вотчыны Радзівілаў (Віжуны, Дусяты, Саламесьць, Сьвядасьць, Солы) і роднасных ім Осьцікавічаў (Аванта)<ref>[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Вількамірскі павет // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 440.</ref>.

== Ураднікі ==
{{Асноўны артыкул|Старосты вількамірскія}}
У Вількаміры месьціліся [[падкаморскі суд|падкаморскі]], [[земскі суд|земскі]] і [[гродзкі суд]]ы, склікалася [[паспалітае рушаньне]]. Мясцовая шляхта абірала двух [[Пасол соймавы|паслоў]] на [[Сойм Вялікага Княства Літоўскага|Вальны сойм]] і двух дэпутатаў на [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Галоўны Трыбунал]].

На [[Гарадзенскі Сойм (1793)|Гарадзенскім сойме]] 12 студзеня 1793 году дзеля павелічэньня колькасьці сэнатараў ад [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]] намінавалі [[кашталян]]а вількамірскага шляхам павышэньня да кашталянскай годнасьці мясцовага [[маршалак павятовы|павятовага маршалка]], якім на той момант быў [[Ігнаці Касьцялкоўскі]]. Ён атрымаў прывілей 26 кастрычніка 1793 году, але ўжо ў канцы восені таго ж году новая адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] скасавала вількамірскую кашталянію. У выніку, [[кашталян]] вількамірскі захаваў свой тытул, але ўжо ня меў сэнатарскіх паўнамоцтваў.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}

[[Катэгорыя:Вількамірскі павет (Вялікае Княства Літоўскае)| ]]