Прагляд крыніцы для Вярхоўная Рада Ўкраіны

[[Файл:Logo of the Verkhovna Rada of Ukraine.svg|справа|200пкс]]
{{Палітыка Ўкраіны}}
'''Вярхо́ўная Ра́да Ўкраі́ны''' ({{мова-uk|Верховна Рада України}}) — адзіны заканадаўчы орган [[Украіна|Украіны]]. Складаецца з 450 дэпутатаў. Тэрмін паўнамоцтваў — 5 гадоў.

== Назва ==
Значэньне слова «рада» ва [[украінская мова|ўкраінскай мове]] супадае са значэньнем аналягічнага слова ў [[беларуская мова|беларускай мове]] (''рада'') і адсылае да казачых радаў ([[Пераяслаўская рада]]). У савецкі час вышэйшы заканадаўчы орган [[Украінская ССР|Украінскай ССР]] называўся на беларускай мове як Вярхоўны Савет. Пасьля атрыманьня Ўкраінай незалежнасьці ў жніўні 1991 году, у беларускай мове атрымала распаўсюджваньне назва Вярхоўная Рада. Пасьля прыняцьця 28 чэрвеня 1996 году [[Канстытуцыя Ўкраіны|Канстытуцыі Ўкраіны]], парлямэнт дзяржавы стаў афіцыйна называцца — «Вярхоўная Рада Ўкраіны».

== Гісторыя ==
Непасрэдным канстытуцыйным папярэднікам Вярхоўнай Рады Ўкраіны быў [[Вярхоўны Савет УССР|Вярхоўны Савет Украінскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі]]. Першы ўкраінскі савецкі парлямэнт быў скліканы ў 1938 годзе. Вярхоўны Савет УССР абіраўся грамадзянамі рэспублікі на аснове ўсеагульнага, роўнага і прамога права. За ўсю гісторыю Вярхоўны Савет склікаўся 11 разоў. Колькасьць дэпутатаў складала 650 чалавек, а пасьля 1989 году была скарочаная да 450. Тэрмін паўнамоцтваў быў 4 гады. Апошнія выбары ў Вярхоўны Савет УССР ва ўмовах існаваньня [[Савецкі Саюз|Савецкага Саюзу]] адбыліся ў 1990 годзе.

=== Парлямэнцкія выбары ===
З 2012 году ва [[Украіна|Ўкраіне]] дзейнічае зьмешаная сыстэма абраньня дэпутатаў. Палова дэпутатаў (225) абіраецца па сьпісу тых партыяў, якія здолелі атрымаць на выбарах паказчык вышэй за 5 адсоткаў, іншая палова — па мажарытарных акругах, дзе перамагае той, хто атрымаў больш, чым іншы кандыдат. Да 1998 году была мажарытарная сыстэма, ў 1998—2005 — зьмешаная (50 на 50), а ў 2006—2012 — прапарцыйная.

== Старшыні парлямэнту ==
{| class="wikitable"
|-
!align="left"| Імя
!align="left"| Дата абраньня
!align="left"| Дата вызваленьня ад пасады
!align="left"| Скліканьне
! align="left" | Заўвагі
|-
| [[Уладзімер Івашка]]
| 4 чэрвеня 1990
| 9 ліпеня 1990
| 1 (12)
| [[КПСС]]. Сышоў у адстаўку ў сувязі з абраньнем намесьнікам генэральнага сакратара ЦК КПСС
|-
| [[Іван Плюшч]]
| 9 ліпеня 1990
| 23 ліпеня 1990
| 1 (12)
| [[КПСС]]. Выконваючы абавязкі Старшыні
|-
| [[Леанід Краўчук]]
| 23 ліпеня 1990
| 5 сьнежня 1991
| 1 (12)
| [[КПСС]] (да жніўня 1991). Сышоў у адстаўку ў сувязі з абраньнем [[Прэзыдэнт Украіны|Прэзыдэнтам Украіны]]
|-
| [[Іван Плюшч]]
| 5 сьнежня 1991
| 11 траўня 1994
| 1 (12)
| Беспартыйны
|-
| [[Аляксандар Мароз]]
| 18 траўня 1994
| 12 траўня 1998
| 2 (13)
| [[Сацыялістычная Партыя Ўкраіны]]
|-
| [[Аляксандар Ткачэнка]]
| 7 ліпеня 1998
| 21 студзеня 2000
| 3 (14)
| [[Сялянская партыя Ўкраіны]]<br />Вызвалены ад пасады за сыстэматычныя парушэньні рэглямэнту
|-
| [[Іван Плюшч]]
| 1 лютага 2000
| 14 траўня 2002
| 3 (14)
| [[Народна-дэмакратычная партыя]]
|-
|  [[Уладзімер Літвін]]
| 28 траўня 2002
| 26 красавіка 2006
| 4
| [[Народная партыя (Украіна)|Народная партыя]]
|-
| [[Аляксандар Мароз]]
| 6 ліпеня 2006
| 23 лістапада 2007
| 5
| [[Сацыялістычная Партыя Ўкраіны]]
|-
| [[Арсень Яцанюк]]
| 4 сьнежня 2007
| 12 лістапада 2008
| 6
| Беспартыйны<br />Падаў у адстаўку
|-
| [[Аляксандар Лаўрыновіч]]
| 12 лістапада 2008
| 9 сьнежня 2008
| 6
| [[Партыя рэгіёнаў]]<br />Выконваючы абавязкі як Першы намесьнік Старшыні
|-
|  [[Уладзімер Літвін]]
|  9 сьнежня 2008
|  12 сьнежня 2012
| 6
| [[Народная партыя (Украіна)|Народная партыя]]<br />Падаў у адстаўку
|-
| [[Уладзімер Рыбак]]
| 13 сьнежня 2012
| 22 лютага 2014
|7
| [[Партыя рэгіёнаў]]<br />Падаў у адстаўку<ref>[http://nn.by/?c=ar&i=123220 Спікер Вярхоўнай Рады Рыбак пайшоў у адстаўку]</ref>
|-
| [[Аляксандар Турчынаў]]
| 22 лютага 2014
| 27 лістапада 2014
|7
| [[Усеўкраінскае аб’яднаньне «Бацькаўшчына»|УА «Бацькаўшчына»]]
|-
| [[Уладзімер Гройсман]]
| 27 лістапада 2014
| 14 квітня 2016
|8
| [[Блок Пятра Парашэнкі]]
|-
| [[Андрэй Парубій]]
| 14 квітня 2016
| 29 жніўня 2019
|8
| [[Усеўкраінскае аб’яднаньне «Бацькаўшчына»|УА «Бацькаўшчына»]]
|-
| [[Зьміцер Разумкоў]]
| 29 жніўня 2019
| дзеючы
|9
| [[Слуга народу (партыя)|Слуга народу]]
|}

== Фракцыі ==
[[Файл:Місця у Верховній Раді України 9-го скликання.svg|thumb|320пкс|Разьмеркаваньне дэпутацкіх мандатаў]]
У Вярхоўнай Радзе 9 скліканьня існуюць 5 фракцыяў:
* [[Слуга народу (партыя)|Слуга народу]] (247)
* Апазыцыйная плятформа — За жыцьцё (43)
* Эўрапейская салідарнасьць (27)
* [[Усеўкраінскае аб’яднаньне «Бацькаўшчына»|Бацькаўшчына]] (24)
* Голас (17)
* дэпутацкая група «За будучыню» (22)
* нефракцыйныя (46)
* вакантныя месцы (32)

== Глядзіце таксама ==
* [[Будынак Вярхоўнай Рады Ўкраіны]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20071223190549/http://portal.rada.gov.ua/ Афіцыйная старонка]
* [https://web.archive.org/web/20100911095450/http://www.kievin.ru/pages/Kiev/parks/Mariinskiy/Mariinskiy-Rada.html Verkhovna Rada]

{{Партыі і блёкі, прадстаўленыя ў ВРУ}}

[[Катэгорыя:Вярхоўная рада Ўкраіны| ]]