Прагляд крыніцы для Выбух на Менскім радыёзаводзе 1972 году

{{Катастрофа
|Назва               = Выбух на Менскім радыёзаводзе
|Выява               = Minsk explosion 1972 place.jpg
|Апісаньне выявы     = Здымак Менску з космасу. Месца выбуху на завулку Соф’і Кавалеўскай пазначанае чырвонай кропкай.
|Краіна              = Беларусь
|Месца               = [[Менск]]
|Тып                 = выбух
|Прычына             = 
|Дата                = 10 сакавіка 1972
|Час                 = 19:30
|Загінулі            = 103—143 чалавекі
|Параненыя           = 141
|Пацярпелі           = 
|Зьніклі             = 
}}
'''Выбух у цэху па вырабе тэлевізыйных [[футарал]]аў [[Менскі радыёзавод|Менскага радыёзаводу]]''' адбыўся 10 сакавіка 1972 году. Гэтая [[тэхнагенная катастрофа]] стала найбольш масавай у [[Беларусь|Беларусі]] па колькасьці ахвяраў<ref>''Сямён Печанко''. «Трагедыя 1972-га. Пажар у Мінску» // «[[Наша Ніва]]» №41 (687) 3 лістапада 2010</ref>: па розных зьвестках пры выбуху загінулі ад 103 да 143 чалавек<ref>{{Спасылка|аўтар = Мікалай Чарняўскі| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 1 лістапада 2010| url = http://www.gazetaby.com/index.php?sn_nid=32060&sn_cat=35| загаловак = Топ-5 катастроф на мирных объектах, от которых пострадали белорусы| фармат = | назва праекту = | выдавец = «[http://www.gazetaby.com/index.php Салідарнасць]»| дата = 7 лістапада 2010 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>. Паводле Дзьмітрыя Глеха, які быў на момант аварыі камандзірам вучэбнай роты палка грамадзянскай абароны, які ўдзельнічаў у ратаўнічых работах, у выніку выбуху загінулі больш за 120 чалавек<ref name="7 дней">{{Артыкул|аўтар=Аруфриев, Г.|загаловак=Авария — «мишень» для профессионала|выданьне=7 дней|год=2007|нумар=28|старонкі=18}}</ref>.

== Трагедыя ==
Выбух адбыўся 10 сакавіка ў 19:30 у цэху па вуліцы Соф’і Кавалеўскай, у час працы другой зьмены. Ад выбуху абрынуліся жалезабэтонныя перакрыцьці, пакінуўшы ад будынку толькі слупы, на якіх трымаўся дах. Першымі на дапамогу тым, хто апынуўся пад руінамі, кінуліся супрацоўнікі суседніх прадпрыемстваў і цэхаў, пасьля на месца здарэньня прыбылі экстраныя службы, якім даводзілася разьбіраць завалы голымі рукамі да прыезду пад’ёмных кранаў. Выратавальныя працы працягваліся некалькі дзён. На трэці дзень працягвалі знаходзіць ацалелых<ref name="7 дней"/>. 141 чалавек трапіў у шпіталь.

Тагачасная прэса праз два дні паведаміла толькі мінімальныя зьвесткі пра [[здарэньне]], назваўшы тое, што адбылося, «аварыяй, у выніку якой ёсьць загінулыя і параненыя».

== Расьсьледваньне ==
Камісію па расьсьледваньні прычынаў і абставінаў трагедыі ўзначаліў сакратар [[ЦК КПСС]] [[Дзьмітры Ўсьцінаў|Д. Ф. Усьцінаў]]<ref>{{Спасылка | аўтар = Сяргей Балахонаў| прозьвішча = Балахонаў| імя = Сяргей| аўтарlink = Сяргей Балахонаў| суаўтары = | дата публікацыі = 2 чэрвеня 2009| url = http://balachonau.puls.by/supadzienni-1.html| загаловак = Анталёгія супадзеньняў. Частка №1| фармат = | назва праекту = Проза| выдавец = Тэзэй беларускага постмадэрнізму: сайт творчасьці Сяргея Балахонава| дата = 6 лістапада 2010 | мова = | камэнтар = }}</ref><ref name="navinyby">{{Спасылка | аўтар = Виктор Федорович| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 3 лістапада 2010| url = http://news.date.bs/society_199361.html| загаловак = Лимиты на смерть и масштабы соболезнования| фармат = | назва праекту = Общество| выдавец = «Белорусские новости»| дата = 6 лістапада 2010 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>. Неўзабаве прычынай выбуху быў названы дробнадыспэрсны пыл ад шліфаваньня [[Драўняна-габлюшкавая пліта|ДГП]] і [[Фанэра|фанэры]]. За шматлікія гады працы ён асядаў у вэнтыляцыі, якая не спраўлялася з адкідамі вытворчасьці такога памеру, бо першапачаткова цэх быў спраектаваны і пабудаваны для тэкстыльнай вытворчасьці. Калі цэх быў перапрафіляваны пад футаральны, пыл стаў накоплівацца і вымяраўся ў сантымэтрах. Аднае іскры было дастаткова, каб ён выбухнуў.

Пра наяўнасьць праблемы было вядома дырэктару радыёзаводу, які паведамляў пра гэта праектоўнікам зь [[Ленінград]]у. Зьвяртаўся да іх таксама і кіраўнік аддзелу Дзяржаўнага пажарнага нагляду Ўправы пажарнай аховы Менску і вобласьці Леанід Ліпніцкі. Аднак на ўсе гэтыя звароты з праектнага інстытуту прыходзілі абвяржэньні.

== Наступствы ==
Пасьля аварыі дырэктара ленінградзкага праектнага інстытуту, ляўрэата [[Ленінская прэмія СССР|Ленінскай прэміі]], пазбавілі ўсіх узнагарод і званьняў і выключылі з партыі. Дырэктар радыёзаводу Захаранка, галоўны інжынэр Куцэра, начальнік філіі N1 заводу Хоміў, старшыня заводзкага камітэту прафзьвязу Ірадаў былі звольненыя і выключаныя з партыі. Сакратар парткаму заводу Уцікаў і старшыня Менскага абкаму прафзьвязу работнікаў радыё- і электрычнай прамысловасьці Андрэеў атрымалі строгія вымовы і былі звольненыя, першы сакратар Цэнтральнага райкаму КПБ Яршоў і другі сакратар Менскага гаркаму КПБ Ляпёшкін атрымалі вымовы.

Праектоўнікі і дырэктар [[Менскі радыёзавод|Менскага радыёзаводу]] апынуліся за кратамі (дырэктар атрымаў 15 гадоў<ref name="navinyby"/>). Галоўны інжынэр прадпрыемства да суду разьбіўся ў аўтакатастрофе.

Усе выдаткі па пахаваньні дзяржава ўзяла на сябе. Родным загінулых сплацілі па 300 [[Савецкі рубель|рублёў]], пацярпелых — па 200. Тым, хто меў патрэбу ў паляпшэньні жыльлёвых умоваў, выдзелілі кватэры або пакоі. Агульная сума матэрыяльнай дапамогі склала 170 тыс. рублёў.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга
 |загаловак     = Обвинительное заключение по делу
 |месца         = М.
 |выдавецтва    = Прокуратура СССР
 |год           = 1972
 |старонак      = 84
 |тыраж         = 25
}}
* ''Елена Анкудо''. «[https://web.archive.org/web/20080731024141/http://www.belgazeta.by/20031020.40/010050752 Огни большого города]» // «[[БелГазета]]» 20 кастрычніка 2003
* {{Артыкул|аўтар=Владимир Ветров.|загаловак=Взрыв на футлярном|выданьне=7 дней|нумар=24|год=2002|старонкі=5}}
* ''Александр Тумар''. «[http://sb.by/print/post/57269/ Взрыв из прошлого]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}» // «[[Советская Белоруссия]]» 10 марта 2007

{{Катастрофы ў Беларусі}}

[[Катэгорыя:Тэхнагенныя катастрофы ў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Катастрофы 1972 году]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Менску]]