Прагляд крыніцы для Беларускі аўтамабільны завод

{{Каардынаты|54|6|4|паўночнае|28|19|42|усходняе|выяўленьне=загаловак}}
{{Кампанія 
|назва               = «БелАЗ»
|лягатып             = Belaz logo.png
|тып                 = [[адкрытае акцыянэрнае таварыства]]
|лістынг на біржы    = [[БВФБ]]: [https://www.bcse.by/ru/issuers/issuerspage?selectedUnpIssuer=600038906&shortInformation=False 600038906]
|дэвіз               = Штодзённы рух наперад
|заснаваная          = {{Дата пачатку|28|9|1948|1}}
|заснавальнікі       = [[Вярхоўны Савет Беларускай ССР]]
|уласьнікі           = 
|краіна              = Беларусь
|разьмяшчэньне       = [[Жодзін]] (Менская вобласьць)
|адрас               = вул. 40 гадоў Кастрычніка, д. 4<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://belaz.by/about/contacts/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>
|ключавыя фігуры     = [[Пётар Пархомчык]], [[Алег Сьцяпук]], [[Аляксандар Ягораў]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Каманда кіраваньня|спасылка=http://belaz.by/about/management-team/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>
|галіна              = [[прамысловасьць]]
|прадукцыя           = [[аліва]], [[вагон]], [[пагрузчык]], [[прычэп]], [[самазвал]], [[цягач]], [[шасі]]
|абарачэньне         = {{Рост}}979,906 млн [[Беларускі рубель|рублёў]] (2018 год; $453,66 млн)
|апэрацыйны прыбытак = {{Падзеньне}}177,943 млн руб. (2018 год; $82,381 млн)
|чысты прыбытак      = {{Падзеньне}}139,31 млн руб. (2018 год; $64,495 млн)
|лік супрацоўнікаў   = 13 082 (2019 год)<ref name="а"/>
|матчына кампанія    = [[Міністэрства прамысловасьці Рэспублікі Беларусь]]
|даччыныя кампаніі   = «[[Белджы]]» (Барысаўскі раён), «[[Кавліцмаш]]» (Пінск), «[[Магілёўскі аўтамабільны завод]]», ФК «[[Тарпэда-БелАЗ]]»
|аўдытар             = «[[Дэлойт і Туш]]» (Ангельшчына)
|сайт                = [http://belaz.by/ belaz.by]
}}
'''«Белару́скі аўтамабі́льны заво́д»''' — беларускі вытворца буйной кар’ернай тэхнікі, заснаваны ў верасьні 1948 году ў [[Жодзін]]е (Менская вобласьць).

На 2019 год ААТ «БелАЗ» вырабляла кар’ерныя самазвалы грузападымальнасьцю ад 30 да 450 тонаў, тэхніку для забесьпячэньня вытворчага цыклю ў кар’ерах, машыны для падземных працаў, бульдозэры, пагрузчыкі і аэрадромныя цягачы. Займаў звыш 30% сусьветнага рынку кар’ерных самазвалаў і зьяўляўся найбольшым іх вытворцам у сьвеце. Вырабляў 550 відаў кар’ерных самаходаў, якія пастаўляў у 80 краінаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Аб прадпрыемстве|спасылка=http://belaz.by/about/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>. Пагатоў звыш 50% паставак прыпадала на Расею<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Спажыўцы|спасылка=http://belaz.by/about/consumers/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>. Лік самаходаў, якія працавалі пад [[Таварны знак|таварным знакам]] «БелАЗ», складаў каля 20 000<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сэрвіснае абслугоўваньне|спасылка=http://belaz.by/services/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>. Прадпрыемства валодала вучэльняй з 6 клясамі відэатрэнажораў, дзе двойчы на год навучалі аўтасьлесараў і кіроўцаў самазвалаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Падрыхтоўка пэрсаналу|спасылка=http://belaz.by/services/training/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>.

==Вырабы==
На 2019 год ААТ «БелАЗ» выпускала:
* 15 сямействаў кар’ерных [[самазвал]]аў «БелАЗ» — 6 зь іх падымальнасьцю ад 30 да 90 тонаў з гідрамэханічнай трансьмісіяй і 9 зь іх падымальнасьцю ад 90 да 450 тонаў з электрамэханічнай [[трансьмісія]]й<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кар’ерныя самазвалы|спасылка=http://belaz.by/products/products-belaz/dumpers/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* 3 віды самазвалаў «[[МаАЗ]]» павышанай праходнасьці — «[[МаАЗ-75041]]» падымальнасьцю 27 тонаў, 36-тоньнік «[[МаАЗ-7506]]» і 50-тоньнік «[[МаАЗ-75035]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Самазвалы павышанай праходнасьці|спасылка=http://belaz.by/products/products-belaz/trucks-terrain/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* 4 віды франтальных [[пагрузчык]]аў — «[[МаАЗ-40483]]» і «МаАЗ-40483-026» падымальнасьцю па 8 тонаў, «[[БелАЗ-7822]]» на 10 тонаў і «[[БелАЗ-7825]]» на 22 тоны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пагрузчыкі бульдозэры|спасылка=http://belaz.by/products/products-belaz/loaders-and-bulldozers/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* шлакавозы «[[БелАЗ-7922]]» падымальнасьцю да 80 тонаў, цяжкавозы сямействаў «[[БелАЗ-7921]]» і «[[БелАЗ-7926]]» на 150 тонаў для мэталюргіі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Машыны для мэталюргічных прадпрыемстваў|спасылка=http://belaz.by/products/products-belaz/machines-for-the-metallurgical-enterprises/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* 6 сямействаў горных грузавікоў — паліваарашальныя «[[БелАЗ-7613]]» на 119 кубамэтраў і «[[БелАЗ-7647]]» на 32 кубамэтры, цягачы-буксіравальнікі «[[БелАЗ-7413]]» зь цягай да 160 тонаў, «[[БелАЗ-7430]]» на 260 тонаў, «[[БелАЗ-7447]]» на 42 тоны і «[[БелАЗ-7455]]» на 73 тоны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Машыны для абслугоўваньня горна-транспартных працаў|спасылка=http://belaz.by/products/products-belaz/machines-for-maintenance-of-mining-and-transport-work/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* 8 відаў адмысловых самаходаў — аэрадромныя цягачы «[[БелАЗ-74212]]» для самалётаў вагой да 260 тонаў і «[[БелАЗ-7427]]» на 600 тонаў, бэтонанасосы «[[МаАЗ-8901]]» на 250 мэтраў сумесі, бэтоназьмешвальнікі «[[МаАЗ-8403]]» абсягам 3 кубамэтры, кампактары «[[МаАЗ-4050]]», гідраўлічныя раздатачна-разьмеркавальныя стрэлы «СГРР-024» для падачы бэтоннай сумесі па 140 кубамэтраў/гадз., шасі «[[БелАЗ-7958]]» падымальнасьцю да 42 тонаў і электракары «[[ЭК-1.01]]» на 3 тоны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Машыны адмысловага прызначэньня|спасылка=http://belaz.by/products/products-belaz/special-purpose-machines/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* 5 відаў чыгуначных грузавых [[вагон]]аў «[[Магілёўскі вагонабудаўнічы завод|Магілёўскага вагонабудаўнічага завода]]» — крытыя «11-9931» на 68 тонаў, 4-восевыя «12-9763» на 70 тонаў, бункерныя ([[хопэр]]ы) «19-9774» на 70,5 тоны для ўгнаеньняў і «19-9862» на 72,5 тоны для [[цэмэнт]]у, плятформы «13-9832» для кантэйнэраў да 66,5 тоны і драўніны даўжынёй да 13 мэтраў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Грузавы рухомы склад|спасылка=http://belaz.by/products/products-belaz/freight-rolling-stock/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* 8 відаў падземных грузавікоў «МаАЗ» — пагрузачна-даставачныя «[[МаАЗ-4035]]» падымальнасьцю 6 тонаў, «[[МаАЗ-4055]]» на 9 тонаў і «[[МаАЗ-4075]]» падымальнасьцю 16 тонаў, шахтавыя «[[МаАЗ-6501]]» на 15 тонаў, «[[МаАЗ-7529]]» на 25 тонаў, «[[МаАЗ-7583]]» на 30 тонаў, «[[МаАЗ-7584]]» на 40 тонаў і «[[МаАЗ-7585]]» на 50 тонаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Машыны для падземных працаў|спасылка=http://belaz.by/products/products-belaz/machines-for-underground-work/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>.

Спадарожна ААТ «БелАЗ» вырабляла:
* трэнажоры кіраваньня кар’ерным самазвалам «ТВ-БелАЗ 75306»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Трэнажор кіраваньня|спасылка=http://belaz.by/products/simulator-driving-haul-truck/driving-simulator-/driving-simulator/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* 29 відаў гаражнага абсталяваньня «БелАЗ», зь іх 25 відаў для рамонту кар’ерных самазвалаў, 2 віды для адмысловых грузавікоў і 2 віды агульнага прызначэньня<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гаражнае абсталяваньне|спасылка=http://belaz.by/products/a-device-for-removing-and-installing-the-main-gear/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* 6 відаў змазачных [[аліва]]ў «БелАЗ Г-Профі», у тым ліку 3 віды гідраўлічных, маторную і 2 віды трансьмісійных, а таксама 2 віды ахалоджвальных вадкасьцяў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Смазачныя матэрыялы «БелАЗ Г-Профі» для тэхнікі «БелАЗ»|спасылка=http://belaz.by/products/lubricants-belaz-g-profi-equipment-for-belaz/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>;
* 9 відаў 1-восевых легкавых прычэпаў «БелАЗ», у тым ліку для квадрацыкла і лодкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Аўтапрычэпы|спасылка=http://belaz.by/products/consumer-goods/subsection/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>; 
* 12 відаў аўтапрыналежнасьцяў, 18 відаў гімнастычных трэнажораў, 3 віды побытавых электрапрыладаў, у тым ліку абагравальнікі, сушылкі і шашлычніцы, а таксама 15 відаў мэблі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Тавары народнага спажываньня|спасылка=http://belaz.by/products/consumer-goods/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref> і 13 відаў ахоўнай працоўнай вопраткі;
* 16 відаў побытавых прыладаў з плястмасы вытворасьці «[[Старадароскі мэханічны завод|Старадароскага мэханічнага завода]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прадукцыя ААТ «Старадароскі мэханічны завод»|спасылка=http://belaz.by/products/consumer-goods/the-products-of-ojsc-starodorozhski-mechanical-plant/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>.

== Даччыныя прадпрыемствы ==
На 2019 год ААТ «БелАЗ» мела ў складзе свайго [[холдынг]]а 7 прадпрыемстваў Беларусі: ААТ «БелАЗ-Сэрвіс», ААТ «[[Завод прыбораў аўтаматычнага кантролю]]» ([[Ворша]], Віцебская вобласьць), «[[Кавліцмаш]]» (Пінск, Берасьцейская вобласьць), ААТ «[[Кранавы завод]]» ([[Слуцак]], 51% акцыяў), «[[Магілёўскі аўтамабільны завод]]», ЗАТ «[[Магілёўскі вагонабудаўнічы завод]]» і ААТ «[[Старадароскі мэханічны завод]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Філіі кампаніі і прадпрыемствы холдынга|спасылка=http://belaz.by/about/branches-of-the-company-and-enterprises-of-the-holding/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>, а таксама «Першамайскі» сельскагаспадарчы вытворчы комплекс у аграгарадку [[Слабада (Пекалінскі сельсавет)|Слабада]] [[Смалявіцкі раён|Смалявіцкага раёну]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прадпрыемствы холдынга|спасылка=http://belaz.by/about/contacts/holding-structure/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>.

Таксама ААТ «БелАЗ» валодала кантрольным пакетам акцыяў 17 прадпрыемстваў у 2 краінах Азіі, 1 краіне Паўднёвай Амэрыкі і 3 краінах Эўропы:
* 1 у Беларусі — [[ТАА]] «Футбольны клюб «[[Тарпэда-БелАЗ]]» (79%);
* 2 у Казахстане — ТАА «Белаз-Сэрвіс-Балхаш» ([[Караганда]]) і ТАА «Казахстанскі БелАЗаўтасэрвіс» ([[Рудны]], Кастанайская вобласьць) па 100%;
* 8 у Расеі — ЗАТ «Гандлёвы дом «БелАЗ» (Масква, 55%), ТАА «Ленінградзкі БелАЗсэрвіс» (70%), ТАА «Кузбас-БелАЗ-сэрвіс» ([[Кемерава]], 100%), ТАА «Кольскі Белаўтасэрвіс» ([[Каўдор]], [[Мурманская вобласьць]]; 100%), ТАА «БелАЗ-Сэрвіс [[Айхал]]» ([[Якуція]], 100%), ТАА «[[Васкрасенск]]і БелАЗ-сэрвіс» ([[Маскоўская вобласьць]], 100%) і ТАА «КМА-БелАЗ» ([[Губкін]], [[Белгародзкая вобласьць]]; 100%);
* 1 у [[Сынгапур]]ы — ТАА «Фінмайнінг» (Ансонскі праезд, д. 80; 100%);
* 4 ва Ўкраіне — ТАА «Крыўбас-БелАЗ-Сэрвіс» ([[Крывы Рог (горад)|Крывы Рог]], Днепрапятроўская вобласьць; 51%), ТАА «Усход-БелАЗ-Сэрвіс» ([[Марыюпаль]], Данецкая вобласьць; 70%), ТАА «БелАЗ Украіна» (Крывы Рог, 100%) і ТАА «[[Жытомір]]-БелАЗ-Сэрвіс» (53%);
* 1 у [[Чылі]] — АТ «БелАЗ Лацінскай Амэрыкі» ([[Сант’яга-дэ-Чылі]], 100%)<ref name="а"/>.

Спадарожна ААТ «БелАЗ» мела 3 сумесныя прадпрыемствы: ЗАТ «[[Белджы]]» у Барысаўскім раёне — 56,8% акцыяў, ТАА «Авік-БелАЗ кар’ерныя машыны» у [[Пэкін]]е (Кітай) — 50%, ТАА «БелАЗ-Энрыка здабывальнае абсталяваньне» у [[Мумбаі]] (Індыя). Урэшце ў Нямеччыне месьцілася залежнае ТАА «БелАЗ Эўропа» ([[Брэтэн]], зямля [[Бадэн-Вюртэмбэрг]]), дзе доля складала 30%<ref name="а"/>.

== Мінуўшчына ==
[[Файл:The Soviet Union 1971 CPA 3999 stamp (BelAZ-540 Tipper Truck).jpg|значак|БелАЗ-540 на [[паштовая марка|паштовай марцы]]. СССР, 1971 год]]
11 верасьня 1946 году [[Вярхоўны Савет Беларускай ССР]] ухваліў Пастанову № 137/308 аб будаўніцтве заводу [[Торф|тарфянога]] машынабудаваньня. У 1947 годзе завод пачалі будаваць каля чыгуначнай станцыі [[Жодзін]]а паводле распрацоўкі Белпрампраекту. У верасьні 1948 году адчынілі першыя заводзкія карпусы. У траўні 1950 году першым вырабам стала палі́вамыечная машына Д-298. У 1951 годзе прадпрыемства пераўтварылі ў завод дарожнага і мэліяратыўных машынаў «Дармаш». На ім пачалі выпускаць дарожныя каткі, сьнегаачышчальнікі і дрэнажныя машыны. У 1958 годзе прадпрыемства атрымала назву «Беларускі аўтамабільны завод» («БелАЗ»). Першым выпушчаным на заводзе [[самазвал]]ам стаў 25-тонны «[[МАЗ-525]]». У 1960 годзе выпусьцілі 1000-ы самазвал гэтай мадэлі і пачалі вырабляць «[[МАЗ-530]]» грузападымальнасьцю 40 тонаў. У 1961-м вырабілі 27-тонны кар’ерны самазвал «[[МАЗ-540]]». У 1963-м распрацавалі «[[МАЗ-548]]», сэрыйную вытворчасьць якога пачалі ў 1965 годзе. У 1968 годзе за яго распрацоўку 11 супрацоўнікаў завода атрымалі [[Дзяржаўная прэмія СССР|Дзяржаўную прэмію СССР]]. Адначасна выпусьцілі самазвал «[[БелАЗ-549]]» падымальнасьцю 75 тонаў. У 1975 годзе «БелАЗ» увайшоў у склад вытворчага аб’яднаньня «[[Менскі аўтамабільны завод|БелаўтаМАЗ]]». У 1977-м выпусьцілі самазвал «[[БелАЗ-7519]]» падымальнасьцю 110 тонаў. У 1978-м пачалі выраб аэрадромных цягачоў для буксаваньня самалётаў вагой да 100 тонаў. У 1982 годзе выпусьцілі самазвал «[[БелАЗ-75211]]» падымальнасьцю 170 тонаў. У 1983-м сабралі 1000-ы «БелАЗ-549». У 1990-м вырабілі самазвал падымальнасьцю 280 тонаў. У 1993 годзе «БелАЗ» выпусьціў звыш 14 000 кар’ерных самазвалаў для горнаруднай і будаўнічай прамысловасьці. У 1994 годзе завод стаў самастойным прадпрыемствам і пачаў выпускаць 55-тонны «[[БелАЗ-7555]]» з аўтаматычнай каробкай перадачаў і гідрамэханічнай трансьмісіяй. У 1995 годзе «БелАЗ» пераважна вырабляў кар’ерныя самазвалы падымальнасьцю 30, 42, 80, 120, 180 і 200 тонаў, а таксама шклавозы і аэрадромныя цягачы<ref>{{Кніга|аўтар=[[Алег Рукцяшэль]].|частка=Беларускі аўтамабільны завод|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=http://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=1996|том=[http://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.02.djvu 2]|старонкі=[http://files.knihi.com/preview/Knihi/Store1/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.02.djvu/437_866x9999.jpeg 437]-[http://files.knihi.com/preview/Knihi/Store1/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.02.djvu/438_866x9999.jpeg 438]|старонак=480|сэрыя=|isbn=985-11-0061-7|наклад=10 000}}</ref>.

У 1996 годзе на «БелАЗе», які стаў вытворчым аб’яднаньнем (ВА), выпусьцілі 130-тоньнік «[[БелАЗ-75131]]» з электрамэханічнай трансьмісіяй. У 2001 годзе кіраўнік «БелАЗа» [[Павал Марыеў]] атрымаў званьне героя Беларусі. У 2004-м у склад ВА «БелАЗ» увайшоў «[[Магілёўскі аўтамабільны завод]]» («МаАЗ»). У 2005 годзе выпусьцілі 320-тоньнік «[[БелАЗ-75600]]». У 2007-м у склад ВА «БелАЗ» увайшло УП «[[Старыя Дарогі|Старадароскі]] мэханічны завод». У 2009-м далучылі ЗАТ «[[Магілёўскі вагонабудаўнічы завод]]»<ref>{{Артыкул|аўтар=Сяргей Протас.|загаловак=Важкія пэрспэктывы Беларускага аўтамабільнага завода|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=71097|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=18 сьнежня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-12-18 249 (26856)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/71114/18sne-8.indd.pdf 8]|issn=1990-763x}}</ref>. На 2009 год «БелАЗ» налічваў 12 000 супрацоўнікаў<ref>{{Навіна|аўтар=Надзея Радзівон|загаловак=БелАЗ у сьнежні-студзені гатовы паставіць у Таджыкістан 150 кар’ерных самазвалаў на $22 млн|спасылка=http://news.belta.by/by/print?id=454549|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=26 лістапада 2009|дата доступу=27 лістапада 2011}}</ref>. 29 сьнежня 2009 году [[Дзяржаўны камітэт па маёмасьці Рэспублікі Беларусь]] зацьвердзіў Загад № 355 аб пераўтварэньні [[Унітарнае прадпрыемства|ўнітарнага прадпрыемства]] «БелАЗ» у [[адкрытае акцыянэрнае таварыства]] (ААТ). 28 студзеня 2010 году «БелАЗ» атрымаў улік у якасьці ААТ. У 2009 годзе ў Карагандзе (Казахстан) стварылі сумеснае прадпрыемства «КазБелАЗ» для вырабу кар’ерных самазвалаў<ref name="б"/>. У 2010 годзе выручка «БелАЗа» склала 2 009,2 млрд [[Беларускі рубель|рублёў]] ($671,1 млн), апэрацыйны прыбытак — 353,7 млрд руб. ($118,2 млн), чысты прыбытак — 217,3 млрд руб. (72,6 млн). У 2010 годзе «БелАЗ» 360-тоньнік «[[БелАЗ-75601]]». У 2011 годзе «БелАЗ» улучыў у свой холдынг пінскі завод «[[Кавліцмаш]]» (Берасьцейская вобласьць) і заняў 33% сусьветнага рынку вялікагрузных аўтамабіляў<ref>{{Артыкул|аўтар=Уладзіслаў Кулецкі.|загаловак=Навука павінная працаваць на нашую эканоміку|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=91868|выданьне=Зьвязда|тып=|год=17 студзеня 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-01-17 9 (27124)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/91885/zv_20120117_1.pdf 1]-[http://old.zviazda.by/a2ttachments/91885/17stu-6.indd.pdf 6]|issn=1990-763x}}</ref>. 18 верасьня 2012 году [[Міністэрства прамысловасьці Рэспублікі Беларусь]] зацьведзіла Загад № 671 аб пераўтварэньні ВА «БелАЗ» у [[холдынг]]. 25 верасьня 2012 году [[Міністэрства эканомікі Рэспублікі Беларусь]] улучыла яго за № 52 у Дзяржаўны рэестар холдынгаў<ref name="а">{{Навіна|аўтар=Алег Сьцяпук, А.І. Сьцепанеева|загаловак=Кансалідаваная фінансавая справаздачнасьць за 2018 год|спасылка=http://belaz.by/upload/userfiles/BELAZ_2018_IFRS_Audit_RUS_issued.pdf|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=20 чэрвеня 2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>.

Цягам 2012 году да холдынга далучылі ААТ «[[Кранавы завод|Слуцкі завод пад’ёмна-транспартнага абсталяваньня]]». У 2012 годзе «БелАЗ» паставіў каля 70% вырабаў у Расею. Яшчэ 239 самазвалаў або 14% вырабаў паставілі ў краіны [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]] і Ўкраіну. Пагатоў пастаўкі ва Ўзбэкістан вырасьлі 3-кратна да 92 кар’ерных самазвалаў. Зь іх 49 паставілі на «[[Наваі]]йскі горна-мэталюргічны камбінат». У Казахстан паставілі вырабы на $26,6 млн. На кастрычнік 2013 году прадпрыемствы Расеі выкарыстоўвалі каля 10 0000 самазвалаў «БелАЗ». Для іх рамонту ў Расеі працавала некалькі павераных майстэрняў. Найбольшымі пакупнікамі ў Расеі былі: ААТ «[[Кузбасразрэзвугаль]]» ([[Кемерава]]), «{{Артыкул у іншым разьдзеле|Сібірскі дзелавы саюз||ru|Сибирский деловой союз}}» (Кемерава), «[[Мечал]]» (Масква), «[[Сібірская вугальная энэргетычная кампанія]]» (Масква), «[[Поўначсталь]]» ([[Чарапавец]], Валагодзкая вобласьць) і «[[Расейскі вугаль]]» (Масква). Пагатоў «[[Лебядзінскі горнаўзбагачальны камбінат]]» (Губкін) у [[Белгародзкая вобласьць|Белгародзкай вобласьці]] выкарыстоўваў звыш 30 самазвалаў «[[БелАЗ-75131]]» падымальнасьцю па 130 тонаў. На 180 прадпрыемствах Украіны выкарыстоўвалі звыш 2000 самазвалаў «БелАЗ» грузападымальнасьцю 30—130 тонаў. Найбольшымі пакупнікамі ва Ўкраіне былі 4 жалезарудныя горнаўзбагачальныя камбінаты ў [[Крывы Рог (горад)|Крывым Рогу]] (Днепрапятроўская вобласьць): {{Артыкул у іншым разьдзеле|Інгулецкі горнаўзбагачальны камбінат|Інгулецкі|uk|Інгулецький гірничо-збагачувальний комбінат}}, [[Паўночны горнаўзбагачальны камбінат|Паўночны]], [[Цэнтральны горнаўзбагачальны камбінат|Цэнтральны]] і [[Паўднёвы горнаўзбагачальны камбінат|Паўднёвы]]. У Казахстане працавала 845 самазвалаў «БелАЗ» падымальнасьцю ад 30 да 220 тонаў. Найбольшымі пакупнікамі ў Казахстане былі: {{Артыкул у іншым разьдзеле|Казахмыс|«Казахмыс»|be|Казахмыс}} ([[Караганда]]), «[[Эўразійская група|Эўразійская карпарацыя прыродных рэсурсаў]]» ([[Астана]]), «[[Казхром]]» ([[Актабе]]), АТ «[[Казцынк]]» ([[Аскемен]]) і ТАА «Волат-Камір». 25 верасьня 2013 году «БелАЗ» выпусьціў наймагутнейшы ў сьвеце самазвал «[[БелАЗ-75710]]» грузападымальнасьцю 450 тонаў, які патрапіў у [[Кніга рэкордаў Гінэса|Кнігу рэкордаў Гінэса]]. Да канца 2013 году 4 такія кар’ерныя самазвалы паставілі ў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Кузьнецкі вугальны басэйн||ru|Кузнецкий угольный бассейн}} Расеі ([[Кемераўская вобласьць]])<ref name="б">{{Артыкул|аўтар=Уладзіслаў Соўпель.|загаловак=Аўтамабільнага волата паважаюць усюды|спасылка=http://zviazda.by/be/news/20131024/1382609930-autamabilnaga-volata-pavazhayuc-usyudy|выданьне=Зьвязда|тып=|год=24 кастрычніка 2013|нумар=201 (27566)|старонкі=[http://zviazda.by/wp-content/uploads/2013/10/1382609847_4.pdf 4]|issn=1990-763x}}</ref>.

8 кастрычніка 2013 году адчынілі новы корпус звышцяжкіх машынаў. У 2014-м выпусьцілі 5000-ы «[[БелАЗ-7547]]» падымальнасьцю 45 тонаў<ref name="в"/>. На пачатку 2015 году на выпрабаваньнях прадставілі [[Аўтапілёт|бесьпілётны]] кар’ерны самазвал «[[БелАЗ-75131]]» грузападымальнасьцю 130 тонаў, які рухаўся па зададзеным маршруце пры дапамозе [[Глябальная сыстэма пазыцыяваньня|Глябальнай сыстэмы пазыцыяваньня]] (ГСП)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Бесьпілётныя аўтамабілі: што распрацаваў «Гугл», а што — «БелАЗ»|спасылка=https://nashaniva.com/170642/|выдавец=Газэта «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=23 траўня 2016|дата доступу=27 ліпеня 2023}}</ref>. У сьнежні 2015 году ўвялі ў дзеяньне новую фарбавальню для дэталяў самазвалаў, якую вырабіла італьянскае АТ «Імэль» ([[Кадройпа]], рэгіён [[Фрыўлі-Вэнэцыя-Джулія]]). 29 красавіка 2015 году выпусьцілі 1000-ы «[[БелАЗ-7530]]» падымальнасьцю 220 тонаў. 23 верасьня 2016 году запусьцілі новы корпус аддзелкі. У 2019 годзе да холдынга далучылі ААТ «[[Завод прыбораў аўтаматычнага кантролю]]» ([[Ворша]], Віцебская вобласьць)<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=http://belaz.by/about/history/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}</ref>. 28 сьнежня 2021 году на выпрабавальным палігоне прадставілі ў працы электрасамазвал «[[БелАЗ-7558Е]]» грузападымальнасьцю 90 тонаў на цягавых [[акумулятар]]ных батарэях<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Галоўчанка азнаёміўся з вытворчасьцю і навінкамі тэхнікі «БелАЗ»|спасылка=https://blr.belta.by/economics/view/galouchanka-aznaemiusja-z-vytvorchastsju-i-navinkami-tehniki-belaz-108759-2021/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=28 сьнежня 2021|дата доступу=26 ліпеня 2023}}</ref>.

=== Кіраўнікі ===

* [[Дзьмітры Сыракваш]] (1979—1992)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«БелАЗ» выпусьціў пяцітысячны кар'ерны самазвал|спасылка=https://blr.belta.by/economics/view/belaz-vypustsiu-pjatsitysjachny-karerny-samazval-129463-2023/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=23 чэрвеня 2023|дата доступу=23 чэрвеня 2023}}</ref>

== Міжнародныя санкцыі ==
21 чэрвеня 2021 году аўтамабільны завод быў унесены ў [[Чорны сьпіс Эўразьвязу]] як ''«крыніца значных даходаў для [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]]»'' й адказны за рэпрэсіі супраць [[Грамадзянская супольнасьць|грамадзянскай супольнасьці]]<ref name="EU21062021" /><ref>{{Cite web|last=RFE/RL|date=2021-06-25|title=In Photos: What EU Sanctions Against Belarus Look Like|url=https://www.rferl.org/a/eu-sanctions-belarus-companies/31326064.html|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210808153955/https://www.rferl.org/a/eu-sanctions-belarus-companies/31326064.html|archivedate=2021-08-08|accessdate=2021-08-14|аўтар=RFE/RL.|publisher=[[Радыё Свабодная Эўропа/Радыё Свабода]]|language=en}}</ref>. У сваім рашэньні {{артыкул у іншым разьдзеле|Эўрапейская рада|Эўрапейская рада|be|Еўрапейскі савет}} пазначыла, што ААТ дала свае памяшканьні й абсталяваньне для правядзеньня палітычнай акцыі ў падтрымку рэжыму, а супрацоўнікаў, якія ўдзельнічалі ў забастоўках і [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|мірных акцыях пратэсту]], палохала і пагражала ім звальненьнямі, напрыклад, група людзей была зачыненая ў памяшканьні, каб не дапусьціць яе далучэньня да іншых удзельнікаў акцыі, у той час як кіраўніцтва кампаніі прадставіла СМІ забастоўку як працоўны сход<ref name="EU21062021">[https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021R0997&from=EN COUNCIL IMPLEMENTING REGULATION (EU) 2021/997] - {{артыкул у іншым разьдзеле|Афіцыйны часопіс Эўрапейскага Зьвязу|Афіцыйны часопіс Эўрапейскага Зьвязу|uk|Офіційний вісник Європейського Союзу}}, 21.06.2021</ref>. Таксама завод ў свае санкцыйныя сьпісы ўключылі [[Канада]]<ref>{{Cite web|url=https://www.international.gc.ca/world-monde/international_relations-relations_internationales/sanctions/consolidated-consolide.aspx?lang=eng|title=Consolidated Canadian Autonomous Sanctions List|date=2015-10-19|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|Міністэрства міжнародных справаў Канады|Міністэрства міжнародных справаў Канады|en|Global Affairs Canada}}|accessdate=2021-06-29|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-08-12|title=Entire Economic Spheres Can Be Paralised in Belarus|url=https://charter97.org/en/news/2021/8/12/432880/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812141111/https://charter97.org/en/news/2021/8/12/432880/|archive-date=2021-08-12|access-date=2021-08-15|website=|publisher=[[Хартыя’97]]|language=en}}</ref>, [[Швайцарыя]]<ref>{{Cite web|last=Shields|first=Michael|date=2021-07-07|editor-last=Liffey|editor-first=Kevin|title=Swiss widen sanctions list against Belarus|url=https://www.reuters.com/world/europe/swiss-widen-sanctions-list-against-belarus-2021-07-07/|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210707215407/https://www.reuters.com/world/europe/swiss-widen-sanctions-list-against-belarus-2021-07-07/|archivedate=2021-07-07|accessdate=2021-07-10|аўтар=Michael Shields|суаўтары=Kevin Liffey.|publisher=[[Reuters]]|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=2021-08-11|title=Sanctions program: Belarus: Verordnung vom 11. August 2021 über Massnahmen gegenüber Belarus (SR 946.231.116.9), Anhang 7 und 8|url=https://www.seco.admin.ch/dam/seco/de/dokumente/Aussenwirtschaft/Wirtschaftsbeziehungen/Exportkontrollen/Sanktionen/Verordnungen/Belarus/belarus_2021-08-11.pdf|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210815071230/https://www.seco.admin.ch/dam/seco/de/dokumente/Aussenwirtschaft/Wirtschaftsbeziehungen/Exportkontrollen/Sanktionen/Verordnungen/Belarus/belarus_2021-08-11.pdf|archivedate=2021-08-15|accessdate=2021-08-15|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|Дзяржаўны сакратарыят па эканамічных пытаньнях|Дзяржаўны сакратарыят па эканамічных пытаньнях|de|Staatssekretariat für Wirtschaft}}|language=en}}</ref>. 6 ліпеня да чэрвеньскага пакету санкцый ЭЗ далучыліся Альбанія, Ісьляндыя, Ліхтэнштайн, Нарвэгія, Паўночная Македонія, Чарнагорыя<ref>{{cite web|title=Declaration by the High Representative on behalf of the European Union on the alignment of certain third countries with the Council Decision (CFSP) 2021/1002 concerning restrictive measures in view of the situation in Belarus|url=https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2021/07/06/declaration-by-the-high-representative-on-behalf-of-the-eu-on-the-alignment-of-certain-countries-concerning-restrictive-measures-in-view-of-the-situation-in-belarus/|publisher=[[Рада Эўрапейскага зьвязу]]|date=2021-07-06|accessdate=2021-09-10|language=en}}</ref>.

24 сакавіка 2023 году [[Міністэрства фінансаў ЗША]] ўвяло [[Сьпіс спэцыяльна вызначаных грамадзянаў і заблякаваных асобаў|абмежавальныя меры]] супраць Беларускага аўтамабільнага заводу ды ягонага дырэктара Сяргея Нікіфаровіча<ref>{{cite web|url=https://novychas.online/hramadstva/samaljot-lukaszenki-trapiu-pad-sankcyi-zsza|title=Самалёт Лукашэнкі трапіў пад санкцыі ЗША|work=[[Новы час (газэта)|Новы час]]|date=24-03-2023|lang=be}}</ref>. 12 мая 2023 году Украіна ўвяла санкцыі супраць «БелАЗу», «БелАЗ-сэрвісу», Старадароскага мэханічнага заводу, «Кузьлітмашу», Магілёўскага вагонабудаўнічага заводу<ref>{{cite web|title=Камбайны «Гомсельмаша» больш не паедуць ва Украіну|url=https://novychas.online/ekanomika/kambajny-homselmasza-bolsz-ne-paeduc-va-ukrainu|work=[[Новы час (газэта)|Новы час]]|date=2023-05-12|language=be}}</ref>.

=== Рэакцыя на санкцыі ===
У адказ на санкцыі сваё супрацоўніцтва з ААТ «БелАЗ» спынілі «{{артыкул у іншым разьдзеле|Rolls-Royce plc|Rolls-Royce plc|uk|Rolls-Royce plc}}», «Becker Group» і яго дыстрыбутар «Geramatic OY», «{{артыкул у іншым разьдзеле|Danfoss|Danfoss|pl|Danfoss}}», «{{артыкул у іншым разьдзеле|Liebherr|Liebherr|uk|Liebherr}}», «{{артыкул у іншым разьдзеле|Yokohama Rubber Company|Yokohama Rubber Company|uk|Yokohama Rubber Company}}»<ref>[https://web.archive.org/web/20210709182004/https://charter97.org/en/news/2021/6/30/427912/ Rolls Royce Ends Cooperation With BelAZ] - [[Хартыя’97]], 30 June 2021</ref><ref>{{Cite web|date=2021-06-26|title=Four groups of major foreign companies cease cooperation with BelAZ and BMZ|url=https://belsat.eu/en/news/26-07-2021-four-groups-of-major-foreign-companies-stop-cooperating-with-belaz-and-bmz/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210803081451/https://belsat.eu/en/news/26-07-2021-four-groups-of-major-foreign-companies-stop-cooperating-with-belaz-and-bmz/|archivedate=2021-08-03|accessdate=2021-08-14|website=|publisher=[[Белсат]]|language=en}}</ref>.

Паводле сумеснага журналісцкага расследаваньня [[OCCRP]], {{Артыкул у іншым разьдзеле|Беларускі расьсьледавальніцкі цэнтар|Беларускага расьсьледавальніцкага цэнтру|be|Беларускі расследавальніцкі цэнтр}} і Siena, пасьля ўвядзеньня эўрапейскіх санкцый супраць БелАЗу экспарт яго прадукцыі ў [[Чылі]] праводзіўся празь беларускую лагістычную фірму, якая кантралюецца грамадзянінам Летувы<ref>{{cite web|first1=Шарунас|last1=Черняускас|first2=Алесь|last2=Ярошевич|first3=Мигле|last3=Кранцевичюте|title=Бывший тюремщик из Литвы пошел на сделку в миллион долларов с находящимся под санкциями белорусским БелАЗом|url=https://www.occrp.org/ru/investigations/ex-prison-warden-in-lithuania-struck-1m-deal-with-sanctioned-belarusian-state-truckmaker|work=[[OCCRP]]|date=2021-11-25|language=ru}}</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Форма зваротнай сувязі|спасылка=http://belaz.by/about/contacts/feedback/|выдавец=ААТ «БелАЗ»|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}
** [https://web.archive.org/web/20190915142613/http://www.belaz.by/about/contacts/management/ Кантактная інфармацыя кіраўніцтва], [https://web.archive.org/web/20190930235600/http://belaz.by/about/vacancies/ Вакансіі]{{ref-ru}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://finmining.com/ru/contact|выдавец=ТАА «Фінмайнінг» (Сынгапур)|мова=ru|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://www.belaz.cl/contactos/|выдавец=ТАА «БелАЗ Лацінскай Амэрыкі» (Чылі)|мова=es|дата публікацыі=2019|дата доступу=17 кастрычніка 2019}}
{{Беларускае аўтамабілебудаваньне}}
{{Сьпіс беларускіх службоўцаў, у стаўленьні якіх былі ўведзеныя санкцыі ЭЗ}}

[[Катэгорыя:Аўтамабілебудаўнічыя кампаніі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Вытворцы грузавых аўтамабіляў]]
[[Катэгорыя:Жодзін]]
[[Катэгорыя:Прадпрыемствы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Транснацыянальныя карпарацыі]]
[[Катэгорыя:Гандлёвыя маркі]]
[[Катэгорыя:Савецкія прадпрыемствы]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1948 годзе]]
[[Катэгорыя:Беларускія юрыдычныя асобы ў Чорным сьпісе ЭЗ]]
[[Катэгорыя:Беларускія юрыдычныя асобы ў сьпісе СВГ]]