Прагляд крыніцы для Апалён

{{Іншыя значэньні}}
{{Старажытнагрэцкі бог
| Імя = Апалён
| Выява = Belvedere Apollo Pio-Clementino Inv1015.jpg
| Памер = 250пкс
| Подпіс выявы = Апалён
| Бог = 
| Месцазнаходжаньне =
| Сымбаль = лук ды ліра
| Сымбалі =
| Муж =
| Жонка =
| Бацька  = [[Зэўс]]
| Маці = [[Лето (міталёгія)|Лето]]
| Браты і сёстры = [[Артэміда]]
| Дзеці = 
| Адпаведнік =
| Гара = 
}}
'''Апалё́н''' ({{мова-grc|Ἀπόλλων}}), '''Фэб''' ({{мова-grc|Φοῖβος}}, «прамяністы») — у [[Старажытная Грэцыя|старажытнагрэцкай]] і [[Старажытны Рым|старажытнарымскай]]  [[Міталёгія|міталёгіі]]<ref>Міфы народаў свету. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.92-96; Любкер Ф. Рэальны слоўнік класічных старажытнасцяў. М., 2001. В 3 т. Т.1. С.133-134; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка I 3, 2 далей</ref> срэбралукі [[Бажаство|бог]] — ахоўнік статкаў, сьвятла ([[Сонца|сонечнае]] сьвятло сымбалізавалася зь яго залатымі стрэламі), навук і мастацтваў, бог-лекар, правадыр і заступнік [[музы|музаў]] (за што яго называлі ''Мусагет'' ({{мова-el|Μουσηγέτης}})), прадказальнік будучыні, шляхоў, падарожнікаў і мараходаў, таксама Апалён ачышчаў людзей, якія зьдейсьнілі забойства. Увасабляў [[Сонца]] (а яго сястра-блізьнюк [[Артэміда]] — [[Месяц (спадарожнік Зямлі)|Месяц]]).

У крыта-мікенскіх тэкстах яго імя не сустракаецца, згодна распаўсюджанай гіпотэзе, яго імя як Апаліўнас сустракаецца ў дагаворы цара Вілусы [[Алаксандус]]а з [[Муваталіс]]ам <ref>Гіндзін Л. А., Цымбурскі В. Л. Гамер і гісторыя Усходнега Міжземнамор’я. М., 1996. С.246-249</ref>.

== Міты ==

=== Нараджэньне ===
Цяжарная [[Лето (міталёгія)|Лето]], ратуючыся ад пачвары [[Піфон]]а, якога надаслала раўнівая [[Гера]], ніяк не магла знайсьці прытулак, і нарэшце ўкрылася на востраве [[Дэлас]], дзе яшчэ перад родамі пакутуе дзевяць дзён. Пры родах ёй дапамагаюць маці [[Зэўс]]а [[Рэя (міталёгія)|Рэя]], яго былая жонка [[Тэміда]], маці [[Афрадыта|Афрадыты]] [[Дыёна]], жонка [[Пасэйдон]]а [[Амфітрыта]], і падкупіўшы багатымі дарамі завуць на дапамогу дачку [[Гера|Геры]] [[Іліфія|Іліфію]] — багіню родаў. Так на сьвет зьяўляецца Апалён з сястрой — блізняткай [[Артэміда]]й. Атрымаўшы на вусны нектар і амбросію з рук [[Тэміда|Тэміды]], '''Апалён''' запатрабаваў сябе лук і ліру, і заяўляе аб сваіх будучых прадраканьнях, чым зьдзівіў навакольных.

=== Барацьба зь Піфонам ===
Затаіўшы крыўду за нанесеныя пакуты сваёй маці, з мэтай помсты юнак Апалён накіраваўся да пячоры [[Піфон]]а, дзе і зьверг пачвару закідаўшы стрэламі. Яго цела пахаваў непадалёк ад [[Дэльфы|Дэльфаў]], там жа аснаваў сьвяцілішча і аракул, а першымі жрацамі зрабіў крытскіх маракоў, якія праплывалі непадалёк.

=== Дафна ===
Стаяўшы каля зьвергнутага [[Піфон]]а, Апалён пабачыў нацягваючага сваю залатую стралу [[Эрас]]а, пасьмяяўся з яго: «ці не жадае ён перасягнуць ў славе самога Апалёна». На што скрыўджаны бог каханьня ўзьляцеў на высокі [[Парнас]], дастаў зь калчана дзьве стралы: адну выклікаючую любоў, а другую — зганяючую любоў. Першай стрэліў у высакамернага Апалёна, а другой ў німфу [[Дафна|Дафну]], дачку рачнога бога [[Пенэй|Пенэя]]. Пры сустрэчы Апалёна з німфай [[Дафна]]й, юнак закахаўся ў яе, аднак дзяўчына пабачыўшы маладога бога кінулася на ўцёкі. Бегла яна, колькі было моцы, пасьпяшыў за ёй і Апалён, і хутка нагнаў спужаную дзяўчо. Тая ўпала на зямлю і стала прасіць бацьку, каб той абараніў яе ад жудаснага вобраза Апалёна, каб зямля яе паглынула, тольки не бачыць яго. І раптам скура німфы пакрылася карой, косы ператварыліся ў лісьце лаўра, а рукі паднятыя ў гору сталі веткамі. Доўга стаяў засмучаны Апалён перад [[лаўр]]ам і нарэшце сказаў: «Няхай жа толькі твой вянок упрыгожвае маю галаву, тваё лісьце ўпрыгожвае мой калчан ды маю кіфару. Стой жа вечна зялёным.»

=== У Фэсаліі ===
За забойства [[Піфон]]а Апалён быў сасланы [[Зэўс]]ам да цара [[Адмет]]а ў [[Фэсалія|Фэсалію]] пастухом. Малады бог дапамог цару атрымаць руку [[Алкеста|Алкесты]], дачкі цара [[Іолк Пэлій|Іолка Пэлія]], які абяцаў аддаць сваю дачку толькі таму, хто зможа запрэгчы ў калясьніцу льва і мядзьведзя. Дзеля гэтага юнак надаў [[Адмет]]у непераможную сілу. Пражыў Апалён у цара восем год, за гэты час гаспадарка [[Адмет]]а значна вырасла і памножылася. Пасьля адбыцьця ссылкі, вярнуўся ў [[Дэльфы]].

=== Гнеў Апалёна ===
Сыны [[Алвэй|Алвэя]] [[От]] і [[Эфіольт]] яшчэ ў дзяцінстве славіліся вялікім ростам, сілай ды храбрасьцю. А юнакамі пачалі пагражаць алімпійскім багам паставіць горы [[Алімп]], [[Пеліон]] і [[Ос]]у адна на адну, і выкрасьці [[Гера|Геру]] і [[Артэміда|Артэміду]]. Праз некаторы час яны выкралі і скавалі бога вайны [[Арэс]]а, які трыццаць месяцаў знаходзіўся скаваным у палоне, пакуль не вызваліў [[Гермэс]]. Апалён жа паразіў [[От]]а і [[Эфіольт]]а сваімі хуткімі стрэламі.

[[Фрыгія|Фрыгійскі]] сатыр [[Марсій]], што знайшоў выкінутую [[Атэна]]й трасніковую флейту, навучыўся так граць, што ўсе слухачы былі ў захваце. Але аднаго ён не ведаў, не ведаў таго, што [[Атэна]], выкідваўшы флейту пракляла таго, хто знойдзе яе. Заганарыўся [[Марсій]] сваёй ігрой на трасніковай флейце, і вызваў на спаборніцтва самога Апалёна. Апалён жа зьдзівіўся такой нахабнасьцю сатыра, але зьявіўся. На вялікі жаль і сорам дзеля [[Марсій|Марсія]], але флейта не магла выдаць тых цудоўных гукаў, што выдуваў Апалён, і ў выніку спаборніцтва выйграў юны бог. Разгневаны нахабнасьцю [[Марсій|Марсія]], Апалён пажадаў павесіць сатыра за рукі і з жывога садраць скуру.

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* Кун, Н. А. Легенды и мифы древней Греции / Н. А. Кун. — М: Государственное учебно — педагогическое издательство министерства просвещения РСФСР, 1957. — 464 с.
* Тахо-Годи, А. А. Греческая мифилогия / А. А. Тахо-Годи. — М: Искусство, 1989. — 304 с.

{{Старажытнагрэцкая міталёгія (божышчы)}}

[[Катэгорыя:Старажытнагрэцкія багі]]