Прагляд крыніцы для Інтэрнэт

[[Файл:Internet map 1024.jpg|міні|300пкс|Прыкладная выява інфармацыі ў Сусьветным павуціньні]]
'''Інтэрнэ́т''' (Internet) — [[Зямля|глябальная]] [[інфармацыйная сыстэма]], часткі якой лягічна ўзаемазьвязаныя адно з адным пры дапамозе адзінай адраснай прасторы, заснаванай на выкарыстаньні пратаколу [[IP]] і [[маршрутызацыя|маршрутызацыі]] пакетаў зьвестак. Інтэрнэт складаецца з мноства ўзаемна зьвязаных кампутарных сетак і забясьпечвае аддалены доступ да кампутараў, электроннай пошты, дошак аб’яваў, базаў зьвестак, дыскусійных груп і г. д. Інтэрнэт утварае сусьветны інфармацыйны асяродак і зьяўляецца '''фізычнай''' асновай для [[Сусьветнае павуціньне|Сусьветнага павуціньня]].

Пры ўжываньні слова «Інтэрнэт» у гутарковай мове часьцей за ўсё маецца на ўвазе [[Сусьветнае павуціньне]] і даступная ў ім [[інфармацыя]], а не сама фізычная сетка.

== Этымалёгія й ужываньне слова ==
Слова паходзіць ад ангельскага выразу INTERconnected NETworks (узаемазьвязаныя сеткі). Па-беларуску слова «Інтэрнэт» звычайна пішуць зь вялікай літары, але існуе тэндэнцыя пісаць гэтае слова з малой літарай «інтэрнэт» (што раюць таксама некаторыя мовазнаўцы). Беларускі сынонім слова «інтэрнэт» — «сеціва».

== Гісторыя Інтэрнэту ==
Пачаткам Інтэрнэту лічыцца стварэньне сеткі [[Міністэрства абароны ЗША]] [[ARPANET]] напачатку кастрычніка 1969 году. У 1983 годзе ў ARPANET пачаў выкарыстоўвацца пратакол TCP/IP. У 1992 годзе ў [[Амстэрдам]]е ([[Нідэрлянды]]) заснавалі [[Эўрапейскі цэнтар міжсецявога дапасаваньня]]. 30 красавіка 1993 г. Інтэрнэт абвясьцілі агульнадаступным і бясплатным для ўсіх карыстальнікаў<ref>{{Артыкул|аўтар=Надзея Нікалаева.|загаловак=З чаго пачаўся інтэрнэт|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=113107|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=14 чэрвеня 2013|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/index.php?idate=2013-06-14 108 (27473)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/113108/14cher-3.indd.pdf 3]|issn=1990-763x}}</ref>. 2 лістапада 2006 году колькасьць [[вэб-сайт]]аў дасягнула 100 мільёнаў<ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Сто мільёнаў адрасоў|спасылка=http://old2.zviazda.by/second.html?r=33&p=11&archiv=03112006|выданьне=Звязда|тып=газэта|год=3 лістапада 2006|нумар=[http://www.zviazda.by/second.html?archiv=03112006 239 (25828)]|старонкі=|issn=1990-763x}}</ref>.

== Футуралёгія Інтэрнэту ==
'''Футуралёгія інтэрнэ́ту''' — вобласьць навуковых ведаў, якая вызначае пэрспэктывы разьвіцьця сеткавай інфармацыйнай прасторы.

== Сэрвэр Інтэрнэту ==
'''Сэ́рвэр інтэрнэ́ту''' — кампутар, падлучаны да сеціва, альбо працуючая на ім праграма, якае дае праграмам-кліентам доступ да разнастайных рэсурсаў.

Кожны сэрвэр, падлучаны да Інтэрнэту, мае два адрасы: лічбавы IP-адрас і сымбальны дамэнны адрас.

Асноўнымі тыпамі сэрвэраў зьяўляюцца:
* WWW-сэрвэры, створаныя дзеля перадачы вэб-старонкі, узаемазьвязанай мультымэдыйнай інфармацыі, зьместу баз зьвестак і г. д.;
* сэрвэры электроннай пошты й канфэрэнцыяў;
* сэрвэры [[FTP]], створаныя дзеля абмену файламі;
* сэрвэры зносінаў у рэальным часе (чаты, IM);
* сэрвэры, што забясьпечваюць працу Інтэрнэт-тэлефаніі;
* сыстэмы трансьляцыі радыё і відэа праз Інтэрнэт.

== Сачэньне ==
25 кастрычніка 1994 году прэзыдэнт ЗША [[Біл Клінтан]] падпісаў папраўкі ў разьдзел 18 «Злачынствы і крымінальны працэс» Кодэкса законаў ЗША. Паводле параграфа 2522 разьдзела 18, «Калі [[суд]], які  ўпаўнаважвае перахоп... або.. выкарыстаньне ўліку званкоў ці адсочвальнай прылады..., выяўляе, што апэратар [[Сувязь (тэхніка)|сувязі]] ня выканаў патрабаваньне Закону аб замежным выведвальным сачэньні, то гэты суд можа... загадаць, каб апэратар яго безадкладна выканаў, а пастаўнік дапаможных паслугаў апэратару або вытворца перадавальнага ці пераключальнага абсталяваньня для апэратара безадкладна ўнёс патрэбныя зьмяненьні для таго, каб апэратар яго выканаў»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Закон ЗША «Аб дапамозе праваахоўнікам у галіне сувязі» 1994 году|спасылка=https://en.wikisource.org/wiki/Communications_Assistance_for_Law_Enforcement_Act|выдавец=[[Вікікрыніцы]]|мова=en|дата публікацыі=8 сакавіка 2013|дата доступу=24 траўня 2018}}</ref>. 5 жніўня 2007 году прэзыдэнт ЗША [[Джордж Ўокер Буш]] падпісаў папраўкі ў Закон «Аб замежным выведвальным сачэньні» 1978 году. Паводле паправак у Закон, «кіраўнік Нацыянальнай выведкі і галоўны пракурор могуць на тэрміны да 1-го году ўпаўнаважыць на збор замежных выведкавых дадзеных датычна асобаў, якія, як абгрунтавана лічыцца, знаходзяцца па-за Злучанымі Штатамі»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Закон «Аб абароне Амэрыкі» 2007 году|спасылка=https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/STATUTE-121/pdf/STATUTE-121-Pg552.pdf|выдавец=Выдавецтва ўраду ЗША|мова=en|дата публікацыі=5 жніўня 2007|дата доступу=24 траўня 2018}}</ref>. У выніку [[Агенцтва нацыянальнай бясьпекі]] (АНБ) ЗША распрацавала «Плянавальную прыладу для аб'яднаньня, сынхранізаваньня і кіраваньня сродкамі» (ПАСКС; {{мова-en|Planning tool for Resource Integration, Synchronization and Management, PRISM|скарочана}}). Гэтую прыладу сталі выкарыстоўваць для адсочваньня электронных паведамленьняў у Сеціве, у тым ліку ў [[Сацыяльная сетка|сацыяльных сетках]]. 6 чэрвеня 2013 году ангельская газэта «Гардыян» («Ахоўнік») надрукавала выкрыцьцё ПАСКС (PRISM) на падставе 9000 дакумэнтаў, якія перадаў супрацоўнік АНБ [[Эдвард Сноўдэн]]<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Вадзім Гігін]].|загаловак=Таталітарызм 2.0|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=6 ліпеня 2013|нумар=[http://zviazda.by/be/number/gazeta-pdf-123-27488-ot-06072013 123 (27488)]|старонкі=[http://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2013/07/1373984131_2.pdf 2]|issn=1990-763x}}</ref>.

== Глядзіце таксама ==
* [[Вэб-інтэграцыя]]
* [[Інтэрнэт-залежнасьць]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20160208215410/http://www.dmoz.org/Computers/Internet/ Каталёг спасылак пра інтэрнэт] на DMOZ

{{Сеціва}}

[[Катэгорыя:Інтэрнэт| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]