Прагляд крыніцы для Інтэрнацыянальная вуліца (Менск)

{{Іншыя значэньні}}
{{Вуліца Менску
|назва                  = Інтэрнацыянальная
|лацінка                = 
|былыя назвы            = {{просты сьпіс|
* Валоцкая
* Зборавая
* Хрышчэнская
* Турэмная
* Праабражэнская
}}
|год заснаваньня вуліцы = 
|статус                 = 
|фота                   = Belarus-Minsk-International Street 23 - 31.jpg
|подпіс                 = Частка вуліцы за [[Палац Рэспублікі (Менск)|Палацам Рэспублікі]]
|раён1                  = Цэнтральны
|раён2                  = 
|мікрараён1             = 
|мікрараён2             = 
|гістарычны раён        = 
|даўжыня                = 994 м
|мэтро                  = {{просты сьпіс|
* [[Кастрычніцкая (станцыя мэтро, Менск)|Кастрычніцкая]]
* [[Купалаўская (станцыя мэтро)|Купалаўская]]
* [[Няміга (станцыя мэтро)|Няміга]]
}} 
|аўтобус                = 
|тралейбус              = 
|трамвай                = 
|індэкс                 = 
|на мапе                = 
|на мапе Яндекс         = http://maps.yandex.ru/?text=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C%2C%20%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%2C%20%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F%20%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0&sll=27.557447%2C53.903164&ol=geo&oll=27.557447%2C53.903164&ll=27.557447%2C53.903164&spn=0.022016%2C0.006589&z=16&l=map
|на мапе Google         = https://maps.google.com/maps?oe=utf-8&client=firefox-a&q=%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0+%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA&ie=UTF-8&hq=&hnear=0x46dbcfeaa8352aa1:0x3af04290c737beec,%D1%83%D0%BB.+%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F&gl=by&ei=jMMdUpy2FdDv0gWu0YHQCQ&ved=0CC4Q8gEwAA
|Commons                 = International street, Minsk
}} 
'''Інтэрнацыяна́льная ву́ліца''', гістарычныя '''Збо́равая'''{{Заўвага|ад [[Вуліца Гарадзкі Вал|вуліцы Гарадзкога Вала]] да [[Плошча Свабоды (Менск)|плошчы Свабоды]]}} і '''Вало́цкая'''{{Заўвага|ад [[Плошча Свабоды (Менск)|плошчы Свабоды]] да [[Вуліца Янкі Купалы (Менск)|вуліцы Янкі Купалы]]}}<ref>{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 30.01.2012 | url = http://www.oldmensk.net/publ/vulicy/intehrnacyjanalnaja/intehrnacyjanalnaja/41-1-0-26| копія = | дата копіі = | загаловак = вуліца Інтэрнацыянальная (ад 1919 года) | фармат = | назва праекту = | выдавец = oldmensk.net| дата = 3 верасьня 2013 | мова = | камэнтар = }}</ref> — [[вуліца]] ў цэнтральнай частцы [[Менск]]у, якая зьвязвае [[Земляны Вал|Гарадзкі Вал]] з [[Лавы|Лавамі]] праз [[Высокі Рынак]] і [[Валокі Полацкія]]. Існуе з XVI ст. Гістарычна складалася зь дзьвюх вуліцаў, першая зь якіх атрымала назву ад збудаванага на ёй кальвінскага збору, другая — ад мясцовасьці Валок Полацкіх. Цяперашняя афіцыйная назва ўжываецца з савецкіх часоў, калі вуліцу перайменавалі, відаць, у гонар [[Камуністычны інтэрнацыянал|камуністычнага інтэрнацыяналу]].

Асноўны комплекс вуліцы склаўся на канец XIX — пачатак XX стагодзьдзяў. Усе будынкі шчыльна прылягаюць адзін да аднаго, арыентаваныя галоўнымі [[фасад]]амі на лінію забудовы, утвараючы ўраўнаважаную [[Архітэктурная кампазыцыя|кампазыцыю]]<ref name="спад"/>. Дамінантай вуліцы Зборавай быў [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|комплекс кляштару бэнэдыктынак з касьцёлам Сьвятога Войцеха]] ў стылі [[віленскае барока|віленскага барока]], вуліцы Валоцкай — [[Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў (Менск)|комплекс кляштару дамініканаў з касьцёлам Сьвятога Тамаша Аквінскага]] ў стылі [[барока]], помнікі архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў, [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|часткова зруйнаваныя расейскімі]] і [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|зьнішчаныя да падмуркаў савецкімі ўладамі]]. У наш час на вуліцы месьцяцца будынак [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі]], адноўлены [[Гатэль Эўропа (Менск)|гатэль «Эўропа»]], будынак [[Кінатэатар Перамога (Менск)|кінатэатру «Перамога»]], [[дом-музэй Ваньковічаў]] і іншыя. Побач з вуліцаю знаходзяцца некалькі паркаў і сквэраў.

У 2013 годзе Інтэрнацыянальная вуліца заняла 4-е месца ў Менску паводле цаны прапановы жытла, якая склала $3023 за [[квадратны мэтар]]. [[Кватэра|Кватэры]] на вуліцы большасьцю набывалі мясцовыя арэндаздавальнікі і замежныя перасяленцы<ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Самая дарагая вуліца Менска — Піянэрская|спасылка=http://zviazda.by/be/news/20130701/1372687539-u-minsku-shtodzen-zyadayuc-kalya-60-t-maroziva|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=28 верасьня 2013|нумар=183 (27548)|старонкі=[http://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2013/09/1380318696_2.pdf 2]|issn=1990-763x}}</ref>.

== Гісторыя ==
=== Зборавая вуліца ===
З XVI ст. заходняя частка вуліцы звалася ''Зборавай'' ад збудаванага на ёй у той жа час<ref name="УІ">[https://web.archive.org/web/20141229133237/http://tsm.by/modules.php?name=Pages&page=96 Улица Интернациональная] {{ref-ru}}</ref> кальвінскага збору пры агульнай падтрымцы князя [[Мікалай Радзівіл «Чорны»|Мікалая Радзівіла «Чорнага»]] і фундацыяў менскіх заможных пратэстантаў. Гэтую назву яна захавала да 1866 году<ref name="УІ"/>.

У 1673 годзе тут збудавалі мураваныя [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|касьцёл Сьвятога Войцеха й кляштар бэнэдыктынак]] у стылі віленскага барока. Да 1830-х гадоў вуліца ўпіралася ў земляны гарадзкі вал, які праходзіў кірункам сучаснай [[Раманаўская Слабада|Раманаўскай Слабады]]. Калі вал зрылі, вуліца працягнулася ў [[Раманаўская Слабада|Раманаўскае прадмесьце]]. Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна адабралі касьцёл й кляштар бэнэдыктынак у каталікоў й перадалі [[Расейская праваслаўная царква|Расейскай праваслаўнай царкве]]. На іх базе адкрылі Праабражэнскі манастыр. У 1872 годзе пачалася перабудова барочнага комплексу ў [[Псэўдарускі стыль|псэўдарускім стылі]]. З мэтай [[Маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі]] ў 1866 годзе вуліцу перайменавалі ў ''Турэмную'', бо яна ішла да турэмнага замка, а ў 1882 годзе зноў перайменавалі — у ''Праабражэнскую''<ref name="baj">{{Навіна|аўтар=[[Іван Сацукевіч]]|загаловак=Тапанімія вуліцаў і плошчаў Менска ў XIX — пачатку XX ст.|спасылка=http://bk.baj.by/lekcyji/historyja/sacukievicz_01.htm|выдавец=[[Беларускі калегіюм]]|дата публікацыі=|дата доступу=27 жніўня 2013}}</ref>. У 1899 годзе ў раёне турмы адкрылася жаночая ўрадавая гімназія, у якой пазьней навучалася [[Стэфанія Станюта]]. Праабражэнская была адной з цэнтральных вуліцаў губэрнскага Менску<ref name="УІ"/>. Даўжыня вуліцы ад Губэрнатарскай да Нова-Раманаўскай складала 175 сажняў (367,5 мэтры). Гэтая вуліца была брукаванай, мела тратуары й вячэрняе асьвятленьне. Забудоўваць яе можна было толькі камяніцамі. Частка Інтэрнацыянальнай ад Гарадзкога Валу да сучаснай вуліцы Леніна зьяўляецца адной з найстарэйшых вуліцаў Менску<ref name="УІ"/>.

<gallery caption="Гістарычныя здымкі" widths=150 heights=150 class="center">
Miensk, Zboravaja. Менск, Зборавая (1871).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|Касьцёл Сьвятога Войцеха]]. Фота, 1871 г.
Miensk, Zboravaja, Benedyktynski. Менск, Зборавая, Бэнэдыктынскі (1900).jpg|Касьцёл па [[Мураўёўкі|маскоўскай перабудове]]. Фота, каля 1900 г.
Miensk, Zboravaja, Vilenčyk. Менск, Зборавая, Віленчык (1908) (2).jpg|Жаночая гімназія. Паштоўка, 1908 г.
Miensk, Zboravaja-Łošyckaja. Менск, Зборавая-Лошыцкая (1909).jpg|Паштоўка, 1909 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Miensk, Zboravaja-Felicyjanaŭskaja. Менск, Зборавая-Фэліцыянаўская (1910).jpg|Паштоўка, 1910 г.
Miensk, Zboravaja, Benedyktynski. Менск, Зборавая, Бэнэдыктынскі (S. Prokudin-Gorsky, 1912).jpg|Фота С. Пракудзіна-Горскага, 1912 г.
Miensk, Zboravaja-Felicyjanaŭskaja. Менск, Зборавая-Фэліцыянаўская (1912-17).jpg|Паштоўка, да 1918 г.
Miensk, Zboravaja, Garni. Менск, Зборавая, Гарні (1944-49).jpg|Былы гатэль Гарні. Фота, 1930-я гг.
</gallery>

=== Валоцкая вуліца ===
Усходняя частка вуліцы першапачаткова называлася ''Валоцкай''. На скрыжаваньні з вуліцай Зыбіцкай знаходзілася мясцовасьць, якую называлі Валокамі Полацкімі, да яе з цэнтру й вяла вуліца Валоцкая. Паводле меркаваньня некаторых гісторыкаў, туды полацкія купцы маглі цягнуць «[[волак]]ам» па [[Сьвіслач (басэйн Дняпра)|Сьвіслачы]] ладзьдзі са сваім таварам, бо рака не заўсёды была паўнаводнай. Па здушэньні паўстаньня ў 1866 годзе расейскія ўлады перайменавалі Валоцкую ў ''Хрышчэнскую''<ref name="baj"/>.

Па ўсталяваньні [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|савецкай улады]] Валоцкую аб’ядналі з Зборавай і перайменавалі ў ''Інтэрнацыянальную''. Найбольш цікавы комплекс вуліцы склаўся на канец XIX — пачатак XX стагодзьдзяў. Усе будынкі шчыльна прылягаюць адзін да аднаго, арыентаваныя галоўнымі [[фасад]]амі на лінію забудовы і ўтвараюць ураўнаважаную [[Архітэктурная кампазыцыя|кампазыцыю]]<ref name="спад"/>.

<gallery caption="Гістарычныя здымкі і графіка" widths=150 heights=150 class="center">
Miensk, Vałoki Połackija. Менск, Валокі Полацкія (J. Pieška, 1800).jpg|З бок [[Лавы|Лаваў]]. Акварэль [[Юзэф Пешка|Ю. Пешкі]], каля 1800 г.
Miensk, Vysoki Rynak-Vałockaja. Менск, Высокі Рынак-Валоцкая (1865) (2).jpg|З боку Высокага Рынку. Фота, 1865 г.
Miensk, Vałoki Połackija. Менск, Валокі Полацкія (1870-79).jpg|Валокі Полацкія. Фота, 1870-я гг.
Miensk, Vysoki Rynak-Vałockaja. Менск, Высокі Рынак-Валоцкая (1903).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў (Менск)|Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага]]. Паштоўка, да 1918 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Miensk, Vałockaja, Vańkovič. Менск, Валоцкая, Ваньковіч (1916).jpg|Сядзіба Ваньковічаў. Фота, 1916 г.
Miensk, Vałoki Połackija. Менск, Валокі Полацкія (1918).jpg|Флігель. Фота, 1918 г.
Miensk, Vałockaja-Daminikanskaja. Менск, Валоцкая-Дамініканская (1925).jpg|Фота, 1925 г.
Miensk, Vałockaja. Менск, Валоцкая (1927).jpg|Фота, 1927 г.
</gallery>

== Апісаньне ==
Праходзіць з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. Працягвае вуліцу [[Вуліца Валадарскага (Менск)|Валадарскага]] (ад скрыжаваньня з [[Вуліца Гарадзкі Вал|Гарадзкім Валам]]). Вуліцу перасякаюць вуліцы [[вуліца Камсамольская (Менск)|Камсамольская]], [[вуліца Леніна (Менск)|Леніна]], [[вуліца Энгельса (Менск)|Энгельса]], далей ад вуліцы Інтэрнацыянальнай пачынаецца [[вуліца Зыбіцкая (Менск)|вуліца Зыбіцкая]] й ідзе на захад.

Сканчаецца Т-падобным скрыжаваньнем з [[вуліца Янкі Купалы (Менск)|вуліцай Янкі Купалы]]. Ляжыць паміж [[Вуліца Рэвалюцыйная (Менск)|Рэвалюцыйнай]] і [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|праспэктам Незалежнасьці]]. Нумарацыя дамоў вядзецца ад Гарадзкога Валу.

За 250 мэтраў ад скрыжаваньня з вуліцай Энгельса знаходзіцца станцыя мэтро [[Кастрычніцкая (станцыя мэтро, Менск)|«Кастрычніцкая»]]/[[Купалаўская (станцыя мэтро)|Купалаўская]], за 310 мэтраў ад скрыжаваньня з вуліцай Леніна — станцыя [[Няміга (станцыя мэтро)|«Няміга»]].

{{Панарама|Вуліца Інтэрнацыянальная Менск.png|600пкс|<big>'''Вуліца Інтэрнацыянальная і суседнія вуліцы'''</big><br /> Мапа Openstreetmap.org<ref>[http://www.openstreetmap.org/#map=18/53.90315/27.55778 Openstreetmap.org] {{ref-ru}}</ref>, жнівень 2013 году<br /> Каардынаты пачатку вуліцы: {{Каардынаты|53.9004709|N|27.5513951|E}} <br /> Каардынаты канца вуліцы: {{Каардынаты|53.906118|N|27.5640718|E}}
}}

== Будынкі ==

=== Няцотны бок ===
[[Файл:International street 1.jpg|міні|зьлева|Вул. Інтэрнацыянальная № 1]]
[[Файл:International street 9.jpg|міні|Вул. Інтэрнацыянальная № 9, былая гасьцініца «Мачыз»]]
[[Файл:Belarus-Minsk-2007-03-25-Militia-6.jpg|міні|Дамы № 11, 13, 15, 17]]
* Будынак Менскага пажарнага дэпо (зараз Дэпо № 1), хоць і знаходзіцца па адрасе Гарадзкі Вал, 12/1, таксама адносіцца да комплексу архітэктурнай забудовы на Інтэрнацыянальнай. Дэпо было пабудаванае на рагу тагачасных Праабражэнскай (Інтэрнацыянальнай) і Нова-Раманаўскай па ініцыятыве вольна-пажарнага таварыства, якое адкрылася 21 студзеня 1885 году. Каб зарабіць грошы, пажарнае таварыства плянавала ледзяную коўзанку, вечары й гуляньні, здавала ў арэнду пляц пад цырк і зьвярынец. Зараз тут месьціцца музэй пажарнай справы<ref>[http://ipk.by/proektirovanie/site017/index.html Сайт, прысьвечаны вуліцы Інтэрнацыянальнай] {{ref-ru}}</ref>.
* № 1 ''(Гарадзкі Вал № 10)''
* № 3 — недабудаваны бізнэс-цэнтар. Пры рэканструкцыі будынка ў катлаване, на глыбіні чатырох мэтраў былі знойдзеныя дзьве 400-кіляграмовыя 6-фунтовыя палявыя гарматы 18-га стагодзьдзя, якія стралялі на 2-2,5 кілямэтры суцэльналітымі ядрамі, разрыўнымі гранатамі й карцеччу<ref>[https://web.archive.org/web/20160305005430/http://historialis.com/ru/news/1130.html В Минске откопали две старинные пушки]</ref>.
* № 5 — будынак «Менскрамбуда» (другая палова XIX ст.)<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=4704&post_id=411466 Ахоўная таблічка, № 5]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>
* № 7 ''(Камсамольская № 16)'' — будынак [[Дзяржаўны камітэт па гідрамэтэаралёгіі Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага камітэту па гідрамэтэаралёгіі РБ]] (1951<ref name="сьпіс"/> ці 1952<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=4702&post_id=406781 Ахоўная таблічка, № 7]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>), гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 9 — ''гасьцініца «Мачыз» Махліна'' (XIX ст.)<ref name="глёб"/>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>. Перабудаваны.
* № 11 — ''гатэль «Гарні»'' ці ''гасьцініца купца Б. А. Суціна'' (1880-я)<ref name="глёб"/>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/> ў стылі [[эклектыка (архітэктура)|эклектыка]]. У вайну будынак амаль не пацярпеў, але яго аблічча зьмянілася ў 1960-я: зьніклі бальконы й частка дэкору, зьявілася ўязная арка<ref name="суц"/>. У канцы [[20 стагодзьдзе|ХХ стагодзьдзя]] ў ім знаходзілася кавярня «Адпачынак», а таксама гатэль «Мінатэль». У 2008 было вырашана вярнуць будынку яго першапачатковую функцыю й выгляд 1887 году. У кастрычніку 2011 году скончана рэканструкцыя (арх. С. В. Машковіч), якая вярнула гэтаму будынку ўсе архітэктурныя асаблівасьці<ref name="суц"/>. У трохзоркавым гатэлі «Гарні» 70 нумароў рознай утульнасьці са стылізаванымі пад XIX стагодзьдзе [[інтэр’ер]]амі. Дабудаваныя дадатковыя два паверхі, а на чацьвёртым паверсе зробленая мансарда, з прычыны чаго вышыня будынка павялічылася на 8 мэтраў. На даху — назіральная пляцоўка<ref name="суц">[http://realt.onliner.by/2011/09/23/garni Гасьцініцу XIX стагодзьдзя ў Менску аднавілі па архіўных фота]</ref><ref name="бт">{{Навіна|аўтар=[[Алег Сафронаў]]|загаловак=Першая гасьцініца спэцыяльна да чэмпіянату сьвету па хакеі 2014 года адкрыецца ўжо сёлета|спасылка=http://www.tvr.by/bel/society.asp?id=46234|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=7 красавіка 2011|дата доступу=27 жніўня 2013}}</ref><ref>[http://ais.by/story/5937 Гостиница «Гарни»: ул. Интернациональная, 11] АРХИТЕКТУРА И СТРОИТЕЛЬСТВО</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20210228123042/http://www.ctv.by/news/~news=57928 Відэа пра будынак] {{ref-ru}}</ref>
* № 11а — будынак, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>
* № 11б
* № 13 — ''дом Берлянда'', унікальны аб’ект міжнароднага значэньня (канец XIX ст.)<ref name="сьпіс"/>. У 1908 годзе ў гэтым будынку адкрылася банкірская кантора Берлянда. З 1911 году — таксама Менскае гандлёва-прамысловае таварыства ўзаемнага крэдыту<ref name="УІ"/>. У 1916 — сталовая Менскага земскага й гарадзкога саюзаў<ref name="глёб"/>.
* № 13а — будынак, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 15 — жылы дом.
* № 17 ''(пл. Свабоды № 5)'' — жылы дом. У будынку месьціцца ''мастацкая галерэя «Верхні горад»'' і ''«Беларускі саюз кампазытараў»''.
[[Файл:Engelsstraße.jpg|зьлева|міні|вул. Інтэрнацыянальная з прыступак [[Палац Рэспублікі (Менск)|Палаца Рэспублікі]]]]
* № 19
[[Файл:Minsk Internationalnaya Street.jpg|міні|Дамы № 21 — 31]]
* № 21 ''(вул. Энгельса № 3)'' — ''дом Фрэнкеля''<ref name="глёб">[http://globus.tut.by/minsk/ Мінск] // Глёбус Беларусі</ref> ці ''«Дом Манюшкі»''<ref name="спад">{{Спасылка
 | аўтар           = Афіцыйны сайт «Менскай Спадчыны»
 | прозьвішча      = 
 | імя             = 
 | аўтарlink       = 
 | суаўтары        = 
 | дата публікацыі = 
 | url             = http://spadchina.by/ru/plan-istoricheskogo-tsentra/ulitsa-internatsionalnaya.html
 | копія           = 
 | дата копіі      = 
 | загаловак       = Улица Интернациональная
 | фармат          = 
 | назва праекту   = 
 | выдавец         = 
 | дата            = 5 ліпеня 2013
 | accessyear      = 
 | мова            = ru
 | камэнтар        =
}} 
</ref> (1797<ref name="алат"/>), унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>. Будынак упершыню пазначаны на пляне Менску 1797 г. З боку двара паўночна-ўсходні фасад узмоцнены масіўнымі контрфорсамі. З боку вул. Інтэрнацыянальнай разьмешчаныя два бальконы на адліваных чыгунных кранштэйнах. Першы й другі паверхі падзеленыя двума карнізнымі паясамі. У канцы 1820-х гадоў дом належаў нейкаму Клімкевічу.<ref name="Энг">[https://web.archive.org/web/20130123062004/http://minsk-old-new.com/minsk-2877.htm Вуліца Энгельса]</ref>, напачатку XX стагодзьдзя да першапачаткова двухпавярховага будынка быў надбудаваны трэці паверх. Тут у 1830—1831 гг. жыў кампазытар [[Станіслаў Манюшка]]<ref name="спад"/>.
[[Файл:Інтэр1.jpg|міні|Дамы № 23 — 31]]

* № 23 — будынак, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 25 — будынак забаўляльнага комплексу «Журавінка» (арх. Эркут Шахінбаш), унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 27 — будынак, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 29 — будынак ''Кіраваньня ваеннай контрразьведкі КДБ Рэспублікі Беларусь'' ([[XIX ст.]])<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=100827&post_id=400759 Ахоўная таблічка на доме № 29]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 29а — будынак, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
[[Файл:Belarus-Minsk-International Street 31, 33.jpg|зьлева|міні|Дамы № 31 і № 33]]
[[Файл:Belarus-Minsk-Manor of Vankovich Family in Upper Town-1.jpg|міні|Гарадзкая сядзіба Ваньковічаў]]
[[Файл:FligelWankowicz.jpg|міні|Дом № 33 — паўднёва-заходні флігель сядзібы]]
* № 31 — ''дом Ленскай'' (XIX ст.), унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>. Сюды (тады гэта частка вуліцы насіла назву Хрышчэнская) ў 1904 з вуліцы Захар’еўскай (цяпер [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|пр. Незалежнасьці]]) пераведзеная [[Мінская гарадзкая публічная бібліятэка імя А. С. Пушкіна]]. У 1916—1917 гадах чытачом бібліятэкі быў клясык [[беларуская літаратура|беларускай літаратуры]] [[Максім Багдановіч]]. У падвале гэтага дома месьцілася падпольная тыпаграфія адной з рэвалюцыйных газэтаў<ref name="mdby">{{Навіна|аўтар=[[Аляксандар Парошын]]|загаловак=Таямнічыя шкілеты ў цэнтры горада|спасылка=http://www.radyjo.net/4/92/artykul/53171|выдавец=[[Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё]]|дата публікацыі=9 жніўня 2011|дата доступу=27 жніўня 2013}}</ref> У сакавіку 1938 году бібліятэка была рэарганізаваная ў Менскую абласную бібліятэку імя А. С. Пушкіна. Падчас Другой сусьветнай вайны рэдкія выданьні твораў Пушкіна, успаміны, дзёньнікі сучасьнікаў паэта й дакумэнты былі або зьнішчаныя, або вывезены ў Нямеччыну. У лістападзе 1971 году бібліятэка пераехала ў новае памяшканьне<ref>[https://web.archive.org/web/20130126024938/http://pushlib.iatp.by/history.htm Гісторыя бібліятэкі] Менская абласная бібліятэка імя Пушкіна</ref>, але пра яе нагадвае мэмарыяльная дошка на будынку<ref name="УІ"/>. У бліжэйшай будучыні ў доме разьмесьціцца аддзел рэдкіх кніг [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі|Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі]]<ref name="ВГ">[https://web.archive.org/web/20130807024357/http://myminsk.com/about/sights/top_city/?lng=rus Верхний город] {{ref-ru}}</ref>.
* № 31а
* № 33 — будынак, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
* № 33а — ''[[Дом Ваньковічаў|дом-музэй Ваньковічаў]]'', помнік палацава-сядзібнай архітэктуры, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>. У двары сядзібы ўстаноўленая скульптурная кампазыцыя «Раніца мастака» — бронзавая фігура [[Валенці Ваньковіч|Валенція Ваньковіча]], з [[палітра]]й і [[пэндзаль|пэндзьлем]] (2010, скульптар [[Уладзімер Слабодчыкаў|У. І. Слабодчыкаў]])<ref>{{Навіна|аўтар=[[Натальля Сычова]]|загаловак=Дом Ваньковічаў. Культура і мастацтва першай паловы ХIХ ст. Менск|спасылка=http://www.artmuseum.by/by/filb/vank|выдавец=[[Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь]]|дата публікацыі=27 кастрычніка 2010|дата доступу=27 жніўня 2013}}</ref>. Сядзіба гэтая была пабудаваная ў канцы XVIII — пачатку ХІХ стагодзьдзя, мела ўнікальны фруктовы сад, у якім расьлі нават [[Валоскі арэх|валоскія арэхі]], з насеньня якіх у [[Цэнтральны батанічны сад Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі|Батанічным садзе АН]] была высаджаная цэлая алея<ref name="УІ"/>.
[[Файл:InterVul2.jpg|міні|зьлева|Сядзіба Ваньковічаў. З правага боку адноўлены флігель кіраўніка]]

: У 1848 годзе сядзіба складалася з жылога дома, двух флігеляў, стайні (якія прылягаюць да былой Пушкінскай бібліятэкі), у двары расьлі [[пірамідальная таполя|пірамідальныя таполі]], а ў сядзібу вяла каменная брама, якую «вартавалі» скульптуры сабачак. Пасьля рэвалюцыі дом падзялілі на камунальныя кватэры. У канцы [[1970–я|1970-х]] будынак зьбіраліся зьнесці, але ўмяшаўся першы сакратар ЦК КПБ [[Ціхан Кісялёў]].

: У 1990-я гады мінулага стагодзьдзя сядзіба, якая знаходзілася ў запусьценьні, рэканструяваная паводле праекту архітэктара [[Ірына Дорахава|І. Дорахавай]].<ref>[https://web.archive.org/web/20120301003833/http://pda.sb.by/post/43222/ Менская шляхта {{ref-ru}}]</ref>
* № 33б — будынак, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>.
[[Файл:Inter8.jpg|міні|Дамы № 8-10-12-14]]
[[Файл:Belarus-Minsk-International Street 16.jpg|220пкс|міні|зьлева|Банкірская кантора Лур’е (1913)]]
[[Файл:Admin prosecutors office.JPG|міні|Будынак Пракуратуры Рэспублікі Беларусь]]
* № 33в — паўночна-ўсходні флігель кіраўніка гарадзкая сядзіба Ваньковічаў. Першы паверх яго быў мураваны, другі — з дрэва. Па цэнтры месьціўся пяцігранны мураваны эркер зь вежападобным завяршэньнем, якое зьяўлялася своеасаблівай дамінантай у абрысе гістарычнага цэнтру [[Менск]]у, надавала строгаму ансамблю рамантычны характар. Зруйнаваны, паводле некаторых зьвестак, у 1975, адноўлены ў 2008 турыстычнай кампаніяй «АлатанТур»<ref name="алат">{{Артыкул|аўтар=[[Віктар Корбут]].|загаловак=Здані муроў старога Менска|спасылка=http://www.tio.by/newspaper/2380|выданьне=[[Турызм і адпачынак]]|тып=[[газэта]]|год=11 верасьня 2008|нумар=36 (671)|старонкі=|issn=}}</ref>.

=== Цотны бок ===
[[Файл:Інтэр2.jpg|міні|зьлева|Дом № 2]]
* № 2 ''(Гарадзкі Вал № 8)'' — жылы дом (1954)<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=4793&post_id=411391 Пашпарт дома № 2]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
* № 4 — жылы дом<ref name="gov"/>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>
* № 6 — жылы дом<ref name="gov"/> (пачатак XX ст.)<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=100821&post_id=411471 Ахоўная таблічка, № 6]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>
* № 8 — адміністрацыйны будынак, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/> У будынку месьціцца Кіраваньне капітальнага будаўніцтва Менгарвыканкаму. У 2011 пачалася рэстаўрацыя: было замененае крыцьцё, нарошчаны парапэт, адноўленая тынкоўка, ліквідаваны гараж у праёме аркі.<ref>[http://news.date.bs/society_251186.html Фасад дома № 8 на вуліцы Інтэрнацыянальнай адновяць да канца года]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.
* № 10 — адміністрацыйны будынак (сярэдзіна XIX ст.)<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=101150&post_id=411486&tag= Ахоўная таблічка, № 10]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>
* № 12 — жылы дом, адміністрацыйны будынак<ref name="gov">[https://web.archive.org/web/20120428075359/http://minsk.gov.by/ru/org/8583/attach/1317424/ Перечень жилых домов, включенных в Государственный список историко-культурных ценностей Республики Беларусь по г. Минску]</ref> (1917)<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=100822&post_id=411491 Паспорт дома]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>
* № 14 — жылы дом<ref name="gov"/> (1917)<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=4792&post_id=411514 Паспорт дома]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>
* № 16 — ''банкірская кантора Лур’е'' (1913)<ref name="глёб"/>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня.<ref name="сьпіс"/> Зьверху на фасадзе захаваўся надпіс «1913»<ref name="УІ"/>. Будынак уяўляе сабой адзін з найбольш цікавых і добра захаваных узораў менскай сэцэсіі<ref name="ВГ"/>.
[[Файл:Belarus-Minsk-2007-03-25-Militia-3.jpg|міні|Вуліца Інтэрнацыянальная ў кірунку да Гарадзкога Валу]]
* № 18 ''(Камсамольская № 18)'' — ''дом Ліфшыца'' ці ''пякарня й кандытарская крама Офлі'' (XIX ст.)<ref name="глёб"/><ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=20177&post_id=411528 Ахоўная таблічка, № 18]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, унікальны аб’ект міжнароднага значэньня<ref name="сьпіс"/>
* № 20 — [[Кінатэатар Перамога (Менск)|кінатэатар «Перамога»]], гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref name="сьпіс">{{кніга
|адказны      = склад. В.Я. Абламскі, І.М. Чарняўскі, Ю.А. Барысюк
|частка       = 
|загаловак    =[[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь]]
|арыгінал     =
|спасылка     = http://livingheritage.by/Publikacyi/hkk%20spis.pdf
|выданьне      =
|месца        = {{Мн.}}
|выдавецтва = БЕЛТА
|год = 2009
|том =
|старонкі =
|старонак = 684
|isbn = 978-985-6828-35-8
|тыраж =
}}</ref> (1929<ref name="сьпіс"/>;1947, арх. [[Ёсіф Лянгбард]], [[Міхаіл Бакланаў]])<ref name="arch">{{кніга
|аўтар        = А.С. Шамрук
|частка       = 
|загаловак    = Архітэктура Беларусі ХХ-пачатку ХХI ст.:эвалюцыя стыляў і мастацкіх канцэпцый
|арыгінал     = Архитектура Беларуси ХХ-начала ХХI в.:эволюция стилей и художественных концепций
|спасылка     = http://www.lib.ru
|выданне      =
|месца        = {{Мн.}}
|выдавецтва = Белорус. Наука
|год = 2007
|том =
|старонкі =
|старонак = 335
|isbn = 978-985-08-0868-4
|тыраж = 2000
}}</ref>. Пры яго будаўніцтве былі выкарыстаныя часткі разбуранага бамбёжкамі{{Заўвага|Паводле іншай вэрсіі, узарваны ўдзельнікамі падпольля ў 1943 годзе}}</ref> ''Клюбу харчавікоў імя Сталіна''<ref name="kimpress">{{Артыкул|аўтар=[[Дар’я Амяльковіч]].|загаловак=Мультыплекс пасьляваеннага Менска|спасылка=http://www.kimpress.by/?page=2&id=5190&mode=print|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=[[газэта]]|год=8 студзеня 2011|нумар=[http://www.kimpress.by/?idnum=303 1-2 / 973-974]|старонкі=|issn=}}</ref> (1929), разьмешчанага ў адным з карпусоў былога Спаса-Праабражэнскага манастыра, які на пачатку ХХ стагодзьдзя займала ''гасьцініца «Бельвю»'', а пад час нямецкай акупацыі салдацкі клюб<ref name="kimpress"/>. Будынак быў сярод першых у Менску, адноўленых пасьля вайны<ref name="ДП">[http://www.nemiga.info/discovery/history/9-maya.htm Освобождение Минска. День Победы] {{ref-ru}}</ref>. У вонкавым абліччы будынка адгадваюцца элемэнты палацавай архітэктуры 19-га стагодзьдзя й стыль канструктывізму 30-х гадоў 20-га стагодзьдзя<ref name="ДП"/>.

* № 22 — адміністрацыйны будынак Пракуратуры Рэспублікі Беларусь. У 1633 годзе на гэтым месцы быў збудаваны [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|касьцёл Сьвятога Войцеха]], які ўваходзіў у комплекс кляштара бэнэдыктанак. Кляштар у 1871<ref name="kimpress"/> годзе быў ліквідаваны й у 1872 на яго базе адкрылі Праабражэнскі жаночы манастыр<ref name="менск">[https://web.archive.org/web/20130123062200/http://minsk-old-new.com/minsk-2692-ru.htm Улица Интернациональная] Менск стары і новы {{ref-ru}}</ref>. У пачатку 1920-х гадоў савецкія ўлады ліквідавалі менскі жаночы праваслаўны манастыр. Некаторы час праваслаўная царква працягвала дзейнічаць у будынку былога касьцёла, але ў 1930-я гады яе прыстасавалі пад клюб. У 50-х гадах тагачасны дырэктар [[Кінатэатар Перамога (Менск)|кінатэатру «Перамога»]] Ізраіль Кагановіч марыў аднавіць храм і рэканструяваць яго пад яшчэ адну кіназалю, але ў сярэдзіне 1960-х гадоў комплекс касьцёла й кляштара ўзарвалі. Пазьней зь левага боку ад падмуркаў касьцёла збудавалі сучасны адміністрацыйны будынак з чырвонай цэглы.
* № 24 — адміністрацыйны будынак Пракуратуры Рэспублікі Беларусь.
* № 24а
* № 26 — будынак (1956), частка архітэктурнага ансамблю (1947—1954, арх. [[Георгі Заборскі|Г. Заборскі]]), гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref name="сьпіс"/>. У гэтым доме з 1975 па 1983 гг. жыў выдатны дзеяч [[Кінэматограф|кінамастацтва]], [[Народны артыст Беларусі|народны артыст БССР]], [[дзяржаўная прэмія БССР|ляўрэат дзяржаўнай прэміі БССР]], [[кінарэжысэр]] [[Віталь Чаьцверыкоў|В. П. Чацверыкоў]], пра што сьведчаць мэмарыяльная дошка<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=5146&post_id=400760 мэмарыяльная дошка Чацьверыкова]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.
* № 26а
[[Файл:Miensk, Vysoki Rynak, Radzivił. Менск, Высокі Рынак, Радзівіл (1912-17).jpg|міні|зьлева|Будынак па цэнтры — гарадзкі тэатар. Справа — гатэль «Эўропа», пачатак XX ст.]]
[[Файл:Straße mit Musikakademie.jpg|міні|зьлева|Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі й гатэль «Эўропа»]]
[[Файл:Belarus-Minsk-2007-03-25-Militia-1.jpg|міні|Гатэль «Эўропа» й будынак [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі]]]]
[[Файл:Miensk, Vysoki Rynak, Eŭropa. Менск, Высокі Рынак, Эўропа (1912-17) (5).jpg|міні|Гатэль «Эўропа» па рэканструкцыі ў 1906—1908 гг.]]
[[Файл:Mienski Teatar.jpg|міні|[[Палац Радзівілаў (Менск)|Палац Радзівілаў]], фрагмэнт акварэлі [[Юзэф Пешка|Ю. Пешкі]] (кан. XVIII стагодзьдзя)]]

* № 28 — ''[[Гатэль Эўропа (Менск)|Гатэль «Эўропа»]]'' (новы будынак паводле старога збудаваны ў 2007). Дарэвалюцыйная гасьцініца была ўзьведзеная на сродкі выхадца з найбагацейшай менскай купецкай дынастыі Веньяміна Поляка й належала яму. У сярэдзіне XIX стагодзьдзя да паўночна-ўсходняй часткі гасьцініцы быў прыбудаваны трохпавярховы корпус. Пасьля пажару 1884 гасьцініца была рэканструяваная — вышыня ўсіх частак выраўнаваная да трох паверхаў . У 1906—1908 гадах была перабудаваная ў стылі [[мадэрн]]. «Эўропа» з шасьцю паверхамі, якой у той час валодалі браты Рыгор і Якаў Полякі, адразу стала найбуйнейшым грамадзкім збудаваньнем дарэвалюцыйнага Менску й найбуйнейшай гасьцініцай у тагачасным [[Паўночна-Заходні край|Паўночна-Заходнім краі]]. У 1913 годзе ў гасьцініцы працавалі першаклясны рэстаран А. Г. Саўлевіча, жаночая й мужчынская цырульня, чытальная заля. У кожным з 130 нумароў «Эўропы» былі тэлефон, рукамыйнік, электраасьвятленьне, вадзяное ацяпленьне, ванна, дзейнічаў першы ў горадзе ліфт. У 1925 годзе гасьцініца была перайменаваная ў «Цэнтральную гасьцініцу Менскай камунальнай гаспадаркі». У 1939 годзе ў будынку месьцілася менскае аддзяленьне [[Інтурыст]]у. Гасьцініца была разбураная ў 1944 годзе падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] ў выніку савецкага наступу на горад.<ref>[https://web.archive.org/web/20130203092215/http://www.hoteleurope.by/en/about_hotel/history Гісторыя гатэлю «Эўропа»]{{ref-en}}</ref>

: 15 красавіка 2004 годзе была прынятае рашэньне наконт аднаўленьня гатэлю «Эўропа». Першых наведвальнікаў гатэль прыняў у 2007 годзе.
: У XVII стагодзьдзі на месцы сёньняшняга гатэлю «Эўропа» існаваў мінскі палац [[Радзівілы|Радзівілаў]]<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Сяргей Харэўскі]].|загаловак=Эўрапейскі фасад|спасылка=http://pda.nn.by/artykul/11355.html|выданьне=[[Наша Ніва]]|тып=[[газэта]]|год=13 верасьня 2007|нумар=[http://www.kamunikat.org/download.php?item=11904-1.pdf 34 (536)]|старонкі=14|issn=1819-1614}}</ref><ref>[http://www2.polskieradio.pl/zagranica/de/news/artykul42396.html «Еўропа» ў цэнтры Мінску]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Polskie Radio S.A</ref>., які ў канцы XVIII стагодзьдзя быў прададзены менскаму бурмістру [[Ян Байкоў|Яну Байкову]]. У 1825<ref>В. М. Ярмалінская. Дзе нарадзілася «Ідылія» //Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, 2001. С. 420</ref> годзе адбылася рэканструкцыя будынка, пасьля якой у ім разьмясьціўся [[Менскі гарадзкі тэатар|першы гарадзкі тэатар]]. Двухпавярховы будынак тэатру — помнік архітэктуры [[клясыцызм]]у, меў сымэтрычную кампазыцыю з [[рызаліт]]ам (выступам) і трохвугольным [[франтон]]ам пасярэдзіне галоўнага [[фасад]]у.<ref name="Рэха">{{Літаратура/Рэха даўняга часу|к}} С. 99</ref> 30 траўня 1835 году тэатар згарэў, але быў адбудаваны. У памяшканьнях Менскага гарадзкога тэатру, акрамя спэктакляў, давалі балі й маскарады, зладжвалі аматарскія канцэрты.

: Пасьля пажару 1884 году будынак неаднаразова перабудоўваўся, падвышаўся і паступова губляў свае першапачатковыя клясыцыстычныя рысы.<ref name="Рэха"/>

: З 1895 году ў ім знаходзілася менскае аддзяленьне Пецярбурска-Азоўскага банку, якое з 1901 году зьмяніла філія Паўночнага банку, а ў 1913 годзе тут разьмясьцілася аддзяленьне Расейска-Азіяцкага банку, які «праглынуў» Паўночны.<ref>Шыбека С. Ф. Мінск: Старонкі жыцця дарэв. горада / Пер. з рускай мовы М. Віжа; Прадмова С. М. Станюты. — Мн.: Полымя, 1994. С. 260</ref> У 1920—1930-х гадах да будынка надбудавалі чацьверты паверх.

: Менскі гарадзкі тэатар ня быў пашкоджаны падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]], аднак у 1984 годзе, нягледзячы на пратэсты грамадзкасці, савецкія ўлады зруйнавалі ўнікальны помнік культуры й архітэктуры.

* № 30 — ''Будынак [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі]]'', гісторыка-культурныя каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref name="сьпіс"/> (1958, арх. [[Раман Гегарт|Р. Гегарт]])<ref name="arch"/>
* № 32
* № 40 — Гімназія № 24. Раней на гэтым месцы месьцілася гарадзкая амбуляторыя. Тут, у прыватнасьці, менчукам рабілі бясплатныя прышчэпкі ад воспы<ref name="УІ"/>.
* № 42
Сучасная Інтэрнацыянальная сканчаецца т-падобным скрыжаваньнем з [[вуліца Янкі Купалы (Менск)|вуліцай Янкі Купалы]], але да рэвалюцыі, калі гэтая частка вуліцы яшчэ насіла назву ''Хрышчэнская'', яна сыходзіла да [[Сьвіслач (басэйн Дняпра)|Сьвіслачы]]. На беразе зь сярэдзіны [[ХІХ стагодзьдзе|XIX стагодзьдзя]] працавалі лазьні Плаўскага. Непадалёк ад іх знаходзілася сядзіба братоў [[Луцкевічы|Луцкевічаў]], [[Антон Луцкевіч|Антона]] й [[Іван Луцкевіч|Івана]] — дзеячаў беларускага нацыянальнага руху. У 1905 годзе ў ёй месьціўся склад зброі. Напачатку XX стагодзьдзя Хрышчэнская адносілася да другога разраду гарадзкіх вуліцаў, мела [[маставая|маставую]], а даўжыня складала 260 [[сажань|сажняў]] (546 мэтраў).<ref name="УІ"/>

== Паркі й сквэры ==
=== Сквэр «Зялёны тэатар»<ref>[http://attachments-blog.tut.by/57179/files/2011/10/minsk-center-2005-plan.gif Схема культурна-гістарычнага цэнтру]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ===

На [[Плошча Свабоды (Менск)|плошчы Свабоды]], якая прылягае да вуліцы Інтэрнацыянальнай, за гарадзкой ратушай разьбіты невялікі сквэр. Беларускі [[этнограф]] і [[пісьменьнік]] [[Павал Шпілеўскі|П. Шпілеўскі]], які бываў у Менску напачатку 50-х гадоў XIX стагодзьдзя, пісаў, што ў цэнтры плошчы {{цытата|… месьціцца невялікі круглы бульвар, абрамлены ў два шэрагі векавымі пірамідальнымі таполямі, якія ўтвараюць зь сябе даволі цяністую алею, у сярэдзіне бульвара разьведзены маленькі парк ці, правільней, кветнік. Бульвар наведваецца менчукамі больш улетку, калі каля ратушы грае гарадзкая музыка: тым часам па вечарах абедзьве алеі, круглая й папярочная, напаўняюцца лепшым сьветам гараджанаў і гараджанак, прыбраных не горш пецярбурскіх прыгажуняў<ref name="менск"/>.}}
[[Файл:Городская управа.jpg|міні|зьлева|Сквэр, паштоўка пачатку ХХ ст.]]
[[Файл:Pamiatnik Imperatoru Aleksandru II.jpeg|зьлева|міні|220пкс|[[Помнік Аляксандру II (Менск)|Помнік Аляксандру II]] у сквэры]]

Менавіта ў гэтым сквэры ў студзені 1901 году быў адкрыты першы скульптурны помнік у Менску — [[Помнік Аляксандру II (Менск)|Аляксандра II]], на чорным гранітным пастамэнце якога былі выбітыя словы:

{{цытата|Императору Александру II. Благодарные граждане города Минска. 1900 год<br/>({{мова-be|Імпэратару Аляксандру II. Удзячныя грамадзяне гораду Менску. 1900 год}})}}

У адпаведнасьці з прадпісаньнем гарадзкога савета ў парк было забаронена ўпускаць асобаў «непрыстойна й брудна апранутых: гандляроў, чорнарабочых і майстравых».

Пасьля рэвалюцыі 1917 году, помнік новай уладай быў дэмантаваны. Замест яго быў усталяваны помнік «Салдат-рэвалюцыянэр» паводле праекту менскага архітэктара й скульптара А. Краснапольскага. Ён уяўляў сабой фігуру байца (хутчэй за ўсё з [[гіпс]]у) у салдацкім шынялі зь вінтоўкай у руках. Але гэты помнік прастаяў нядоўга — да нямецкай акупацыі 1918 г.. Ён быў разбураны — у лютым 1918 г., [[Нямецкая Імпэрыя|кайзэраўскія жаўнеры]], якія ўвайшлі ў Менск, разьбілі скульптуру прыкладамі вінтовак.

З аднаўленьнем [[Менская ратуша|Менскай ратушы]] ў 2003 годзе сквэр быў рэканструяваны: былі разьбітыя дзьве авальныя алеі з высаджанымі пірамідальнымі таполямі, устаноўленыя чыгунныя ліхтары й лаўкі.

=== Сквэр на вуліцы Леніна ===
Зь іншага боку Інтэрнацыянальнай, уздоўж [[Вуліца Леніна, (Менск)|вуліцы Леніна]], да [[Вуліца Карла Маркса, (Менск)|вул. Карла Маркса]] цягнецца бульвар. Бульвар на вуліцы Леніна быў зроблены на аснове Генэральнага пляну гораду Менску 1946 году. Аўтарамі агульнага рашэньня былі арх. [[Навум Трахтэнбэрг|Н. Трахтэнбэрг]] і [[Георгі Парсаданаў|Г. Парсаданаў]], аўтар праекту азеляненьня вуліцы Леніна арх. М. Андросаў; аўтар рашоткі агароджы бульвару — арх. Шміт; у 1949 г. архітэктарам Р. Абразцовай быў зроблены праект добраўпарадкаваньня бульвару. Да 1952 году рэканструкцыя вуліцы Леніна скончаная, вуліца была пашыраная амаль у два разы адносна першапачатковай шырыні, быў зроблены бульвар.<ref name="сьпіс"/> У 2002 годзе ўключаны ў [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь]]<ref>[https://web.archive.org/web/20100614104426/http://www.ctv.by/tvprogram/~news=40061 До 1930 в Минске не было ни одного городского бульвара]</ref>. 3 ліпеня 2003 году была скончаная рэканструкцыя бульвару (арх. [[Армэн Сардараў|А. Сардараў]]). Былі створаныя два невялікія фантаны са скульптурамі, замененыя старыя й хворыя дрэвы ліпавай алеі, а таксама асфальт на ўзорыстую плітку<ref>[https://web.archive.org/web/20160305041105/http://news.tut.by/society/18322.html Бульвар на улице Ленина в Минске будет реконструирован]</ref>.

=== Сквэр Адама Міцкевіча ===
Вуліца бярэ пачатак ад скрыжаваньня з [[Гарадзкі Вал|Гарадзкім Валам]] каля [[сквэр Адама Міцкевіча (Менск)|сквэру Адама Міцкевіча]], які атрымаў сваю назву ад імя [[Беларусы|беларуска]]-[[Палякі|польскага]] [[Адам Міцкевіч|паэта]] 23 верасьня 2003 году. У тым жа годзе ў парку ўстаноўлены бронзавы помнік (ляўрэат дзяржаўнай прэміі [[Андрэй Засьпіцкі|А. Заспіцкі]], скульптар [[А. Фінскі]], арх. [[Г. Фёдараў]])<ref name="менск"/>.

=== Парк (сквэр) імя Янкі Купалы ===
Упіраецца Інтэрнацыянальная ў [[парк імя Янкі Купалы]], разьбіты пасьля [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] на месцы, дзе раней стаялі адна- двухпавярховыя хаты.

== Помнікі, мэмарыяльныя дошкі й памятныя знакі ==
* Помнік [[Валенці Ваньковіч|Валенцію Ваньковічу]] (у двары гарадзкой сядзібы Ваньковічаў)
* Мэмарыяльная дошка [[Віталь Чацьверыкоў|В. П. Чацьверыкову]] — на фасадзе дома № 26
* Мэмарыяльная дошка [[Станіслаў Манюшка|Станіславу Манюшку]] — на фасадзе дома № 21

== Транспарт ==
Аўтамабільны рух на ўсёй працягласьці вуліцы двухбаковы.

=== Мэтро ===
У 250 мэтрах ад скрыжаваньня з [[Вуліца Энгельса (Менск)|вуліцай Энгельса]] — [[Кастрычніцкая (станцыя мэтро, Менск)|«Кастрычніцкая»]], а ў 310 мэтрах ад скрыжаваньня з [[Вуліца Леніна (Менск)|вуліцай Леніна]] знаходзіцца станцыя [[Няміга (станцыя мэтро)|«Няміга»]].

=== Наземны грамадзкі транспарт ===
Трамвайная лінія, якая праходзіла па вуліцы Інтэрнацыянальнай, існавала з 1929 году. У паваенны час у 1949 годзе на вуліцы была адноўленая трамвайная лінія, але ў 1967 годзе падчас памяншэньня трамвайнай сеткі лінія была разбураная.<ref>[https://web.archive.org/web/20130123100325/http://minsk-old-new.com/minsk-2957.htm Трамвайныя лініі Менску]</ref>

== Падземная вуліца ==
Пры будаўніцтве ведамасных гаражоў, у 1960-х, рабочыя раскапалі на тэрыторыі былога кляштара бэнэдыктанак сетку падземных хадоў<ref>[http://venividi.ru/node/9679Монастырь (кляштор) ордена бенедиктинок]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{ref-ru}}</ref>, якія ішлі ў кірунку кінатэатру «Перамога» (вул. Інтэрнацыянальная, 20), а таксама да дамініканскага й францішканскага кляштараў. Большая частка падземных манастырскіх канструкцыяў была пазьней зьнішчаная падчас будаўніцтва пракуратуры.

У канцы 70-х — пачатку 80-х гг. XX стагодзьдзя, калі ў Менску каля будынка [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|кансэрваторыі]] вяліся земляныя працы, коўш экскаватара нечакана натыкнуўся, як апынулася, на цагляныя скляпеньні падземнага ходу. Перад будаўнікамі адкрылася падземная галерэя, пабудаваная прыкладна ў XVIII стагодзьдзі<ref>[http://yandex.by/yandsearch?text=%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8+%D0%B8%D1%89%D1%83%D1%82+%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D1%85%D0%BE%D0%B4+%D0%B2+%D1%86%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B5+%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0&tld=by&lr=157 Археолягі шукаюць падземны ход у цэнтры Менску]</ref>. Коўш экскаватара часткова пашкодзіў скляпеністую столь ходу, і археолягі змаглі прайсьці па ім ня больш за 7—10 мэтраў, а далей усё было заваленае. Вышынёй [[тунэль]] быў каля паўтара мэтраў, шырынёй — у мэтар. Меркавана гэты падземны ход, улічваючы яго кірунак, ішоў ад [[Касьцёл Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак (Менск)|дамініканскага сабору]] пры мужчынскім манастыры да [[Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)|езуіцкага]].

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|1=2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://ipk.by/proektirovanie/site017/academy.html Сайт, прысьвечаны вуліцы Інтэрнацыянальнай].{{ref-ru}}
* [http://ato.by/street/392 Інфраструктура вуліцы Інтэрнацыянальнай]. Ato.by{{ref-ru}} 
* [https://web.archive.org/web/20130123062200/http://minsk-old-new.com/minsk-2692-ru.htm Старыя фота вуліцы]{{ref-ru}}

{{Вуліцы Менску (Цэнтральны раён)}}
{{Менск}}
{{Каардынаты|53|54|10.21|паўночнае|27|33|24.25|усходняе|выяўленьне=загаловак}}
{{Абраны артыкул}}

[[Катэгорыя:Вуліцы Менску]]