Эрнэст Брастыньш
Эрнэст Брастыньш (па-латыску: Ernests Brastiņš) (19 сакавіка 1892, Цэсіскі павет, Ліфляндзкая губэрня, Расейская імпэрыя — 28 студзеня 1942, РСФСР — латыскі мастак, публіцыст, тэарэтык мастацтва, дасьледчык гарадзішчаў, заснавальнік і кіраўнік руху дыеўтураў. Пасьля акупацыі Латвіі ў 1940 годзе дэпартаваны ўглыб Савецкага саюзу.
Жыцьцяпіс
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Нарадзіўся 19 сакавіка 1892 року каля Ліелстраўпэ. Скончыў мастацкую школу Штыгліца ў Пецярбурзе, потым ваеннае вучылішча. Удзельнічаў у Першай Сусьветнай вайне і вайне за незалежнасьць Латвіі.
У 1921 годзе пачаў працаваць у ваенным музэі ў Рызе. Брастыньш быў першым, хто заняўся арганізаваным вывучэньнем латыскіх гарадзішчаў. Вынікам гэтай працы зьявіліся чатыры кнігі, у якіх з мапамі і здымкамі былі апісаныя 282 латыскія гарадзішчы. Затым пачаў працаваць у сховішчы латыскага фальклёру. У 1926 годзе першым у гэтай інстытуцыі выдаў навуковую працу «Латыскія народныя песьні», у якіх яны былі дасьледаваныя зь міталягічнага гледзішча.
26 ліпеня 1926 року заснаваў Латыскую садружнасьць дыеўтураў, што можна вызначыць за пачатак аднаўленьня старалатыскай рэлігіі.
Пасьля акупацыі Латвіі 6 ліпеня 1940 року Брастыньш быў арыштаваны і высланы ў РСФСР. Ён быў вызначаны як "сацыяльна небясьпечны элемэнт, кіраўнік арганізацыі дыеўтураў, які займаўся контаррэвалюцыйнай дзейнасьцю ды падтрымліваў сувязі з арганізацыяй «Пэрканкрустс».[1] Памёр у зьняволеньні 28 студзеня 1942 року.[2]
28 кастрычніка 2006 року ў Кронвальдзкім парку ў Рызе быў урачыста адкрыты помнік Брастыньшу. Помнік быў усталяваны пры дапамозе фонду «Savieši».
Бібліяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Brastiņš E., Cerokslis: Dievturības katēchisms. — ASV Latvju dievtuŗu sadraudze: Čikāga, 1966. 71 lpp.
- Brastiņš E., Latvju Dievadziesmas. — ASV Latvju dievtuŗu sadraudze, 1980.
- Brastiņš Ernests. Latvju tikumu dziesmas. — [Atkārt. izd.] Zvaigzne ABC: Rīga, 1996. 215 lpp. ISBN 9984-560-27-9
- Brastiņš E., Gadskārtas dziesmas, — Latvju dievtuŗu draudze, Rīga, 1929.
- Brastiņš E., Mūsu dievestības tūkstošgadīgā apkarošana. — Junda: Rīga, 1994. 103 lpp. ISBN 9984-01-007-4
- Brastiņš Ernests. Tautai. Dievam. Tēvzemei (rakstu izl.) — Zvaigzne: Rīga, 1993. 191 lpp. ISBN 5-405-01293-9
- Brastiņš E., Latvijas pilskalni. 1. sējums Kuršu zeme. — Rīga, 1923.
- Brastiņš E., Latvijas pilskalni. 2. sējums Zemgale un Augšzeme. — Rīga, 1926.
- Brastiņš E., Latvijas pilskalni. 3. sējums Latgale. — Pieminekļu Valde: Rīga, 1928.
- Brastiņš E., Latvijas pilskalni. 4. sējums Vidzeme. — Rīga, 1930.
- Brastiņš Ernests. Beverīnas pilsvieta. — Zinātne: Rīga, 1992. 51 lpp. ISBN 5-7966-0928-9
- Brastiņš E., Daiļā sēta. — Rīga,
- Brastiņš Ernests. Latvija, viņas dzīve un kultūra. — Antēra: Rīga, 2007., 240 lpp. ISBN 978-9984-719-47-4
- Brastiņš Ernests. Latvju rakstu kompozīcija. — Latvju dievturu draudze, 1978. 124 lpp.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Misāne A. Dievturība Latvijas reliģisko un politisko ideju vēsturē. // LU Reliģiski-filozofiski raksti, X /2005., 101.-117. lpp.
- Mugurēvičs Ēvalds. Latvijas vēsturiskās ģeogrāfijas jautājumi Ernesta Brastiņa darbos. // Latvijas vēstures institūta žurnāls. 1992., Nr. 4., 16.-28. lpp.
- Urtāns Jānis. Ernests Brastiņš — Latvijas pilskalnu pētnieks. // Latvijas vēstures institūta žurnāls. 1992., Nr. 4., 195.-200. lpp.
- Bambals A. Dižvadoņa pēdas pazuda janvārī… (par Ernesta Brastiņa dzīvi un likteni) // Mājas Viesis. 2006. gada 27. janvāris.
- Piemineklis Ernestam Brastiņam. // Kultūras Forums. 2006. gads. — 10. — 17.11.