Прагляд крыніцы для Стрэчаньне

{{Іншыя значэньні|Грамніцы (неадназначнасьць)}}
{{Сьвята
|Назва традыцыі         = Хрысьціянская
|Колер фону парамэтраў  = 
|Назва сьвята           = Стрэчаньне
|Час сьвяткаваньня      = {{Дата ў старым стылі|[[2 лютага]]||[[15 лютага]]}}
|Абрадавае значэньне    = сустрэча [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]] са старцам Сімяонам у [[Ерусалімскі храм|Ерусалімскім храме]]
}}
'''Стрэчаньне Гасподняе''' — зімовае [[сьвята]], якое адзначаецца [[2 лютага]]:
* у [[Каталіцкі касьцёл|Каталіцкім касьцёле]] — па [[Грэгарыянскі каляндар|новым стылі]]
* у [[праваслаўная царква|Праваслаўнай царкве]] — па [[стары стыль|старым стылі]] (па [[Грэгарыянскі каляндар|новым стылі]] — [[15 лютага]]).

Іншыя назвы: Грамніцы, Ахвяраваньне Пана і Стрэчаньне Госпада нашага Ісуса Хрыста.

== Праваслаўная традыцыя ==
[[Файл:The Candlemas day 1731.jpg|250пкс|значак|Стрэчаньне Гасподняе, беларуская школа, 1731 г.]]
У час Стрэчаньня Царква ўспамінае падзею зямнога жыцьця [[Ісус Хрыстос|Госпада нашага Ісуса Хрыста]], якая сталася своеасаблівай повязьзю Старога Запавета з маючым адкрыцца Новым Запаветам. У законе Маіісеевым прадпісвалася прысьвячаць Богу ўсякага першынца мужчынскага полу. Таму праз сорак дзён пасьля Свайго Нараджэньня Богадзіця Ісус быў прынесены ў Ерусалімскі храм, дзе [[Багародзіца|Маці Божая]] зь [[Сьвяты Язэп|Ёсіфам]] прынесьлі ва ўдзячную і ачышчальную ахвяру двух галубоў. І хоць Прасьвятая Дзева, Якая нарадзіла Дзіця ад [[Сьвяты Дух|Духа Сьвятога]], ня мела патрэбы ў ачышчэньні, аднак, будучы глыбока пакорлівай, Яна выканала прадпісаньне закону.

На той час у Ерусаліме жыў праведны [[старац Сімяон]], якому было прадказана Духам Сьвятым, што ён не памрэ, пакуль ня ўбачыць Хрыста Збавіцеля. Як паведамляюць старажытныя гісторыкі, задоўга да [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Хрыстовага]] эгіпэцкі цар [[Пталамей II Філядэльф]] пажадаў дапоўніць змакамітую александрыйскую бібліятэку тэкстамі [[Стары Запавет|Старога Запавета]]. Для перакладу іх па грэцкую мову (са старажытнаяўрэйскай) ён запрасіў зь Ерусаліму 72 вучоных-кніжнікаў. Сярод іх быў і праведны Сімяон, якому прыйшлося перакладаць кнігу [[прарок Ісая|прарока Ісаі]]. Прачытаўшы ў арыгінале словы «Вось, Дзева ў чэраве прыме і народзіць Сына» (Іс. 7:14), ён вырашыў, што слова «Дзева» тут ужыта памылкова замест слова «жанчына», і хацеў выправіць тэкст. У гаты момант перад ім зьявіўся анёл і ўтрымаў ягоную руку са словамі: «Май веру напісаным словам, ты сам пераканаесься, што яны споўняцца, 6о ня 6удзе тваёй сьмерці, пакуль ня ўбачыш Хрыста Госпада, Які народзіцца ад Чыстай і Пранепарочнай Дзевы». 3 таго дня праведны Сімяон і стаў чакаць прышэсьця Хрыста.

І вось, у той самы дзень, калі Прачыстая Дзева Марыя і Ёсіф павінны былі зьдзейсьніць неабходны абрад, прападобны Сімяон па намаўленьні Духа Сьвятога прыйшоў у Ерусалімскі храм і сустрэў («стрэчаньне» — азначае сустрэча) іх на ганку. Узяўшы Богадзіця на рукі (за што і атрымаў празваньне Богапрыімца), старац Сімяон сказаў прарочыя словы: «Цяпер адпускаеш (з гэтага жыцьця) раба Твайго, Уладар, па слову Твайму, зь мірам (радасным духам), бо бачылі вочы мае выратаваньне Тваё, якое Ты падрыхтаваў перад тварам усіх народаў, сьвятло і асьвету язычнікаў і славу народа Твайго Ізраіля». Прасьвятой жа Дзеве праведны Сімяон сказаў пра Дзіця: «Вось з-за Яго будуць спрачацца ў народзе: адны ўратуюцца, а другія загінуць. А Табе Самой зброя пройдзе душу». Гэта азначала, што Божая Маці будзе перажываць вялікае гора за Свайго Сына, калі Ён будзе пакутваць.

Тут, у храме, знаходзілася пабожная ўдава [[Ганна-прарочыца]], васьмідзесяці чатырох гадоў, якая служыла Богу постам і малітваю ўдзень і ўночы. Яна таксама пазнала Збавіцеля і, наблізіўшыся, славіла Госпада і гаварыла пра Яго ўсім у Ерусаліме, хто чакаў прышэсьця на зямлю Хрыста. Так апошнім праведнікам адыходзячага Старога Запавета — праведнаму Сімяону і Ганне-прарочыцы было наканавана сустрэць у храме Богадзіця Ісуса — Носьбіта Новага Запавета.

Вызначальнасьцю гэтага свята зьяўляецца асаблівы чын асьвячэньня стрэчанскіх сьвечак, якія называюцца ў народзе грамнічнымі.

Ніжэй пададзеныя сьвяточныя сьпевы ў рэдакцыі [[Біблейская Камісія|Біблейскае Камісіі]] [[БПЦ]].

=== Трапар сьвята Стрэчаньня Гасподняе, глас 4 ===
<poem>Радуйся, Благадатная Багародзіца Дзева,
бо зь Цябе зазьзяла Сонца праўды — Хрыстос Бог наш,
Які асьвятляе тых, хто ў цемры.
Весяліся і ты, старац праведны,
прыняўшы ў абдымкі Вызваліцеля душ нашых,
Які падае нам уваскрасеньне.</poem>

=== Кандак сьвята Стрэчаньня Гасподняе, глас 4 ===
<poem>Улоньне Дзявочае асьвяціўшы нараджэньнем Тваім,
і рукі Сімяонавы благаславіўшы, як належала,
і нас цяпер Ты хутка ўратаваў, Хрысьце Божа.
Супакой жа варожасьць жыхарства
і ўмацуй людзей, якіх ўзьлюбіў Ты, адзіны Чалавекалюбец.</poem>

=== Задастойнік сьвята Стрэчаньня Гасподняе ===
Цяпер адпускаеш раба Твайго, Уладару, паводле слова Твайго, зь мірам, бо ўбачылі вочы мае спасеньне Тваё, якое прыгатаваў Ты перад абліччам усіх народаў, сьвятло для асьветы язычнікаў і славу народа Твайго, Ізраіля.

== Каталіцкая традыцыя ==
2 лютага ў Каталіцкім Касьцёле адзначаецца сьвята Ахвяраваньня Пана, якое традыцыйна называюць яшчэ сьвятам Маці Божай Грамнічнай, або Грамніцамі. У гэты дзень у літургіі ўспамінаецца прынясеньне [[Езус Хрыстус|Дзіцятка Езуса]] ў сьвятыню для выкананьня абраду ахвяраваньня, прадпісанага законамі Старога Запавету (гл. Лк 2, 22-39). Такім чынам, ужо ў самым пачатку зямнога жыцьця Збаўцы Бог сьведчыць, што Езус прыйшоў у сьвет не парушыць закон, а выканаць яго (пар. Мц 5, 17).

Гэтае сьвята, вядомае яшчэ з хрысьціянскай старажытнасьці, заўсёды мела падвойны характар, бо яно адначасова зьяўляецца і сьвятам Пана, і адным з найбольш папулярных марыйных сьвятаў. Ва ўсходняй традыцыі яно называецца «Стрэчаньнем», бо ў дзень, калі Марыя з Юзафам прынеслі Дзіцятка Езуса ў святыню, Месія ўпершыню сустракаецца са сваім народам. Згодна з апавяданнем евангелістаў, першымі людзьмі, якія сустрэлі Пана, пазнаўшы ў маленькім Дзіцятку самога Хрыста, былі прарок Сімяон і старая ўдава па імені Ганна, якая няспынна прабывала ў святыні.

У сьвята Ахвяраваньня Пана ва ўсіх касьцёлах Беларусі праходзяць сьвяточныя набажэнствы. На пачатку сьвятой Імшы адбываюцца працэсіі са сьвечкамі, падчас якіх сьпяваецца песьня Сімяона: «Цяпер па слову Твайму, Пане, адпускаеш слугу Твайго ў супакоі. Бо вочы мае ўбачылі Тваё збаўленьне, якое Ты падрыхтаваў перад абліччам усіх народаў. Сьвятло на асьвятленне паганаў і славу народа Твайго, Ізраэля».

Сьвечка — сымбаль Хрыста, які прынёс сьвятло вечнай Праўды ўсім народам. А на Грамніцы сьвечка таксама сымбалізуе Марыю, пакорную слугу Пана, поўную ласкі, у душы якой заўсёды гарэла сьвятло веры, надзеі і любові. Яна была першай, якая паверыла, і таму Бог бязьмежна ўзвысіў Яе. Але прынесшы Дзіцятка Езуса ў сьвятыню, з вуснаў Сімяона Марыя пачула пагрозьлівае прароцтва пра тое, што «меч пройдзе празь Яе душу» (пар. Лк 2, 34). Прарок прадказаў Марыі вялікую таямніцу Яе жыцьця — удзел у адкупляльнай справе Яе Боскага Сына. Гэтае прароцтва спраўдзілася тады, калі Марыя стаяла пад крыжам Хрыста, і ў сваёй душы падзяляла Ягонае цярпеньне за збаўленьне сьвету.

Асьвячаныя ў гэты дзень сьвечкі называюць «Грамнічнымі», бо іх запальваюць у час навальніцаў, якія суправаджаюцца моцным ветрам, маланкамі і грымотамі, каб апека Маці Божай выратавала ад небясьпекі стыхіі. Запаленую грамнічную сьвечку таксама даюць у рукі паміраючаму, каб Найсьвяцейшая Панна Марыя прывяла яго душу ў неба.

== Народная традыцыя ==
Грамніцы ці Стрэчаньне — зімовае сьвята народнага календара. Назва, магчыма, паходзіць ад язычніцкага бога [[Грамаўнік]]а ([[Пярун|Перуна]]) — бога веснавых навальніц і дажджоў, якія спрыялі расьліннасьці. Другая назва — Стрэчаньне — тлумачыцца як сустрэча зімы зь летам: «Прыйдуць грамніцы — скідай рукавіцы». Па стане надвор’я ў гэты дзень меркавалі, якое надвор’е будзе вясной і летам. Асноўным рытуалам на Грамніцы было асьвячэньне ў царкве ці касьцёле сьвечак. Грамнічныя сьвечкі шанавалі, іх запальвалі ў навальніцу, каб маланка не спаліла хату, іх агнём падсмальвалі валасы жаніху і нявесьце на пасадзе, давалі цяжка хвораму перад сьмерцю, падвешвалі ў хляве ці стайні, каб нячыстая сіла ня шкодзіла хатняй жывёле. Пасьля Грамніцаў селянін пачынаў рыхтавацца да веснавых работ.

Існуе грамнічны [[звычай]] «[[браціна]]». Пасьля [[набажэнства]] і асьвячэньня сьвечак у царкве жанчыны чытаюць дома [[Малітва|малітву]] і абкурваюць свае [[Хата|хаты]]. Затым яны зьбіраюцца на [[Бяседа|бяседу]], якая ўлучае [[абрад]] выпіваньня з аднаго [[Кубак|кубка]] «набрыжэўшага» [[квас]]у. Кубак пускаюць па коле і кожная ўдзельніца гаворыць пажаданьні і просіць Божага дабраслаўленьня. Пры гэтым, кубак ня ставяць на стол, пакуль усе госьці не прыкладуцца да яго. Найбольшае пашырэньне звычай мае ў [[Баркулабаў|Баркулабаве]] і іншых вёсках [[Быхаўскі раён|Быхаўскага раёну]]. У гэты дзень бытуе [[прыказка]]: «Грамніца — зіме і [[хлеб]]у палавіца», таму кажуць, што на Стрэчаньне «[[зіма]] зь летам сустракаюцца». Паводле грамнічнага [[Надвор’е|надвор’я]] выводзяць прыкмету пра ўраджай: «Калі на Грамніцы растане [[сьнег]], то на [[Юр’я]] на лугах будзе ўжо трава. На Грамніцы [[адліга]] — з ураджаю будзе хвіга»<ref>{{Артыкул|аўтар=Анатоль Кляшчук.|загаловак=Баркалабаўскія Грамніцы|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140215/1392415080-barkalabauskiya-gramnicy|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=15 лютага 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/29-27639 29 (27639)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/02/15lut-1.indd_.pdf 1], [https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/02/15lut-3.indd_.pdf 3]|issn=1990-763x}}</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Хрысьціянскія сьвяты]]
[[Катэгорыя:Традыцыйныя сьвяты беларусаў]]
[[Катэгорыя:Праваслаўныя сьвяты]]
[[Катэгорыя:Каталіцкія сьвяты]]