Прагляд крыніцы для Савецкае ўварваньне ў Заходнюю Беларусь і Заходнюю Ўкраіну

{{Ня блытаць|Польска-савецкая вайна|Польска-савецкай вайной}}
{{Узброены канфлікт
|Назва           = Савецкае ўварваньне ў Заходнюю Беларусь і Заходнюю Ўкраіну
|Частка          = 
|Выява           = 
|Подпіс да выявы = 
|Дата            = 17—29 верасьня 1939
|Месца           = [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшча]]
|Вынік           = Перамога савецкіх войскаў,<br />зьяўленьне [[Трэці Райх|нямецка]]-савецкай мяжы
|Тэрытарыяльныя зьмены = Далучэньне<br />
[[Заходняя Ўкраіна|Зах. Украіны]] да [[УССР]],<br />
[[Заходняя Беларусь|Зах. Беларусі]] да [[БССР]],<br />
часткі [[Віленскі край|Віленскага краю]] да [[Летува|Летувы]]
|Войска1         = {{Сьцяг|СССР|1923}} [[СССР]]
|Войска2         = {{Сьцяг|Польшча}} [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшча]]
|Камандуючы1     = [[Клімэнт Варашылаў]]<br />
[[Барыс Шапашнікаў]]<br />
[[Міхаіл Кавалёў]]<br />
[[Сямён Цімашэнка]]<br />
[[Сямён Крывашэін]]<br />
[[Васілій Чуйкоў]]
|Камандуючы2     = [[Эдвард Рыдз-Сьміглы]]
}}
'''Саве́цкае ўварва́ньне ў Захо́днюю Белару́сь і Захо́днюю Ўкраі́ну''' ({{мова-pl|Agresja ZSRR na Polskę|скарочана}}, {{мова-ru|Польский поход Красной армии|скарочана}}) — [[Вайна|ваенная]] апэрацыя [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|савецкіх войскаў]] у верасьні 1939 году на заходнебеларускіх і заходнеўкраінскіх землях [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]] ([[Этнічная тэрыторыя|этнічныя тэрыторыі]] [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|беларусаў]] і [[Этнічная тэрыторыя ўкраінцаў|ўкраінцаў]], абвешчаныя ў 1918 годзе часткамі [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]] і [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспублікі]] адпаведна), акупаваных ёй паводле вынікаў [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскага падзелу 1921 году]]. Вынікам савецкай агрэсіі стаў фактычны падзел Польшчы паміж [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|Савецкім Саюзам]] і [[Нацысцкая Нямеччына|Нацысцкай Нямеччынай]], і далучэньне [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] (частковае, бяз большай часткі [[Віленскі павет (ВКЛ)|Віленшчыны]] зь [[Вільня]]й, паўднёва-ўсходняй [[Троцкі павет|Троччыны]] з [[Трокі|Трокамі]] і часткі [[Браслаўскі павет|Браслаўшчыны]], якія [[Ёсіф Сталін|Сталін]] перадаў [[Летува|Летуве]] насуперак меркаваньню мясцовых жыхароў) і [[Заходняя Ўкраіна|Заходняй Украіны]] да адпаведных савецкіх рэспублік ([[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]] і [[Украінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|УССР]]), якое ажыцьцяўлялася ў адпаведнасьці з сакрэтным пратаколам да [[Пакт Молатава — Рыбэнтропа|пакту Молатава — Рыбэнтропа]]. 

У апэрацыі бралі ўдзел вайсковыя злучэньні [[Кіеўская вайсковая акруга|Кіеўскай]] і [[Беларуская вайсковая акруга|Беларускай]] вайсковых акругаў, узмоцненыя часткамі [[Калінінская вайсковая акруга|Калінінскай]] і [[Маскоўская вайсковая акруга|Маскоўскай]] вайсковых акругаў.

== Падрыхтоўка ==
28 кастрычніка 1938 году, яшчэ да пакту Молатава-Рыбэнтропа, начальнік штабу {{Артыкул у іншым разьдзеле|Беларуская вайсковая акруга|Беларускай адмысловай вайсковай акругі|en|Belorussian Military District}} (БАВА) {{Артыкул у іншым разьдзеле|Максім Пуркаеў||en|Maksim Purkayev}} накіраваў першаму сакратару [[Камуністычная партыя Беларусі|Камуністычнай партыі Беларусі]] [[Панцеляймон Панамарэнка|Панцеляймону Панамарэнку]] заяўку на ўлучэньне ў гаспадарчы плян 1939 году вайсковай [[Мабілізацыя|мабілізацыі]]. 1 жніўня 1939 году, таксама да пакту, начальнік мабілізацыйнай часткі паліўнай управы БАВА Ляпёхін накіраваў у Цэнтральны камітэт [[КПСС|Усесаюзнай кампартыі]] заяўку на выданьне ў Менску 1,4 млн «улётак да войскаў ворага», 54% зь якіх па-польску<ref>{{Навіна|аўтар=[[Анатоль Вялікі]]|загаловак=«Вызвольны паход» рыхтаваўся за год да пакту Молатава-Рыбэнтропа|спасылка=http://pda.nn.by/artykul/135923.html|выдавец=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=24 верасьня 2014|дата доступу=25 верасьня 2014}}</ref>.

== Пачатак ==
17 верасьня 1939 году ўрад Савецкага Саюзу перадаў ноту польскаму амбасадару Гржыбоўскаму за подпісам [[Народны камісарыят замежных справаў СССР|народнага камісара замежных справаў]] [[Вячаслаў Молатаў|Вячаслава Молатава]] пра тое, што «спынілі свае дзеяньні ўмовы, складзеныя паміж Польшчай і СССР». У якасьці прычыны прыводзіліся вынікі нямецкага наступу ў ходзе Польска-нямецкай вайны: «На працягу 10 дзён ваенных апэрацый Польшча страціла ўсе свае прамысловыя раёны і культурныя цэнтры. [[Варшава]], як сталіца Польшчы, не існуе больш». Тым часам, з 13 верасьня ўрад Польскай Рэспублікі знаходзіўся ў [[Залешчыкі|Залешчыках]] ([[Тарнопальскае ваяводзтва]]) на мяжы з [[Румынія]]й. У ноце ўрада СССР адзначалася, што «ў зьвязку з такой абстаноўкай Савецкі ўрад аддаў распараджэньне Галоўнаму камандаваньню [[Чырвоная армія|Чырвонай арміі]] даць загад войскам перайсьці граніцу і ўзяць пад сваю абарону [[жыцьцё]] і [[маёмасьць]] насельніцтва [[Заходняя Ўкраіна|Заходняй Украіны]] і [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]]»<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Вячаслаў Молатаў]].|загаловак=Нота ўрада СССР, уручаная польскаму паслу ў Маскве раніцай 17 верасьня 1939 году|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=18 верасьня 1939|нумар=[https://zviazda.by/sites/default/files/18.09.1939.pdf 215 (6492)]|старонкі=1|issn=}}</ref>. 18 верасьня 1939 году беларуская газэта «[[Зьвязда]]» выйшла пад агульным загалоўкам «Ніякія межы больш не падзеляць нашу родную зямельку — Беларусь»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Ніякія межы больш не падзеляць нашу родную зямельку — Беларусь»|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20210915/1631722048-niyakiya-mezhy-bolsh-ne-padzelyac-nashu-rodnuyu-zyamelku-belarus|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=15 верасьня 2021|дата доступу=19 верасьня 2021}}</ref>.

== Міжнародны водгук ==
28 верасьня 1939 году былы [[Прэм’ер-міністар Вялікабрытаніі|брытанскі прэм’ер]] [[Лойд Джордж]] у лісьце да польскага [[амбасадар]]а ў Лёндане [[Эдвард Рачынскі|Эдварда Рачынскага]] адзначыў, што савецкае войска ўвайшло на землі, якія не былі польскімі і якія Польшча гвалтам [[Анэксія|анэксавала]] па [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]]<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Уладзімер Давыдаў]].|загаловак=Цярністы шлях узьяднаньня|арыгінал=|спасылка=http://beldumka.belta.by/isfiles/000167_343908.pdf|выданьне=[[Беларуская думка]]|тып=[[часопіс]]|год=Верасень 2009|нумар=9|старонкі=19-27|issn=0023-3102}}</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

{{Беларусы ў Польшчы}}

[[Катэгорыя:Савецкае ўварваньне ў Польшчу]]
[[Катэгорыя:Падзеі 1939 году]]
[[Катэгорыя:1939 год у Беларусі]]