Прагляд крыніцы для Саамы

[[Файл:Sami flag.svg|міні|200пкс|[[Саамскі сьцяг]]]]

'''Саа́мы''' (раней таксама вядомыя пад назвай '''лапары́''', або '''ляпля́ндцы''') — [[карэнны народ]], які налічвае прыкладна 60—70 тысячаў чалавек. Яны жывуць у [[Нарвэгія|Нарвэгіі]] (40 тысячаў), [[Швэцыя|Швэцыі]] (20 тысячаў), [[Фінляндыя|Фінляндыі]] (6,5 тысячаў) і [[Расея|Расеі]] (2 тысячы). У Расеі жывуць у асноўным на [[Кольскі паўвостраў|Кольскім паўвостраве]].

[[Файл:3NorwSamiPresidents-2.jpg|міні|240пкс|Саа́мы]]

Традыцыйна саамы былі напаўкачавымі паляўнічымі, рыбаловамі, займаліся аленегадоўляй.

== Назва ==
[[Файл:Sami Elevated Timber Shed.jpg|175px|значак|зьлева|Традыцыйны саамскі зруб]]

Сучасныя дасьледнікі лічаць, што слова саамы (''Sámi'') ёсьць запазычаньнем з [[Прабалтыйская мова|прабалтыйскага]] ''*žēmē'', што азначае 'зямля'<ref>Derksen R. Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon. — Leiden: Brill, 2007. P. 542.</ref><ref>Hansen L. I., Olsen B. Hunters in Transition: An Outline of Early Sámi History. The Northern World: North Europe and the Baltic c. 400—1700 AD. Peoples, Economics and Cultures. Vol. 63. — Leiden: Brill, 2014. P. 36.</ref><ref>Sores Welat Demir. Sameland & Samenes Historie / (Lapland & History Of Sami / Sámpi & Lipun Historia / History Book by SWD). — SWD-Group, 2019. [https://books.google.by/books?id=ZzK-DwAAQBAJ&pg=PT339&dq=S%C3%A1mi+%22*%C5%BE%C4%93m%C4%93%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwifpuOAqor3AhU1iv0HHbTECPwQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=S%C3%A1mi%20%22*%C5%BE%C4%93m%C4%93%22&f=false P. 340].</ref>.

== Гісторыя ==
[[Файл: Saami Family 1900.jpg|міні|240пкс| Саамская сям’я ў пачатку XX ст.]] 

На мініятуры з рукапісу XVII ст., які захоўваўся ў Сафійскай бібліятэцы ([[Вялікі Ноўгарад]]), «[[Ліцьвіны|літва]]» пералічваецца пасьля «[[Палякі|ляхаў]]», а «[[Жамойты|жмудзяне]]» пасьля «[[Ляпляндыя|лаплянаў]]»<ref>Покровский Н. В. Страшный суд в памятниках византийского и русского искусства. — Одесса, 1887. [https://books.google.by/books?id=L4xPAQAAMAAJ&pg=PA39&dq=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D0%B5&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjThNHz0an8AhWfhf0HHcbAAOgQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D0%B5&f=false С. 39].</ref>.

Нямецкі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёганэс Фохт||en|Johannes Voigt}} у 1828 годзе зьвяртаў увагу на тое, што ў старажытнасьці саамы займалі даволі вялікую тэрыторыю, а таксама на падабенства паміж [[Самбія|самляндцамі]], [[Жамойты|жамойтамі]] і [[Зэмгалы|семігаламі]], назвы якіх ён зьвязваў менавіта з саамамі{{Заўвага|{{мова-de|«Die weite Ausdehnung der Wohnsige der Westier in alter Zeit und die Große, welche früher dem Lande der Samen zugeschrieben wird, besonders bei den Skandinavischen Chronisten, lassen schon von selbst auf eine weite Ausdehnung des Samischen Volkes schließen. Auf eine Verwandtschaft der Samlander, Samaiten und Semgallen weisen aber außerdem auch Name, Sitte, Verfassung und Religion hin. Von dies sen letzteren hier weiter zu sprechen, ist nicht der geeignete Ort; der Name der Samen aber geht auch durch die beiden Benennungen Samaiten und Semgalen durch, denn Semgallen ist aus Semme und Gals, Galas, d. h. das Zeußerste, Ende, die Granze, zusammengesetzt, ebenso wie Widsemme, das Withland oder Widenland s. v. a. Gothenland, als Name des Lettlandes, welchen Namen man gewiß unrichtig durch Mittelland erklärt.»|скарочана}}}}<ref>Voigt J. Geschichte Preussens. B. 3. — Königsberg, 1828. [https://books.google.by/books?id=521C4ScjRdMC&pg=PA65&dq=Samaiten+samen&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjFvOiZ4PX1AhVehP0HHZPOAfAQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=Samaiten%20samen&f=false S. 65].</ref>. А гісторык і этнограф [[Павал Ёзэф Шафарык]] у 1835 годзе сьцьвярджаў лучнасьць назваў ''Samogitia'' ([[Жамойць]]) і ''Samojedi'' ([[Самадыйскія народы|самаеды]]), дзе першую частку назвы зьвязваў з саманазвай саамаў, а ў другой частцы бачыў пашыранае ў многіх назвах старажытных народаў слова ''Getae'', ''Gitae'' — «зямля»<ref>Шафарик П. И. Славянские древности. Т. 1, кн. 1. — М., 1837. [https://books.google.by/books?id=vnJBAAAAYAAJ&pg=RA1-PA230&dq=getae+gitae+samo-getae&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjhmqGotaz1AhUe7rsIHYubA7kQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=getae%20gitae%20samo-getae&f=false С. 230]—233, 246—247.</ref>.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Геаграфія}}

[[Катэгорыя:Этнасы Эўропы]]