Пяць законаў бібліятэказнаўства
| Пяць законаў бібліятэказнаўства | |
| Five laws of library science | |
 Пяць законаў бібліятэказнаўства | |
| Жанр: | тэорыя |
|---|---|
| Аўтар: | Шыялі Рамамрыта Ранганатан |
| Мова арыгіналу: | ангельская |
| Публікацыя: | 1931 |
| Выдавецтва: | Мадраская бібліятэчная асацыяцыя |
| Сэрыя: | Сэрыя публікацый Мадраскай бібліятэчнай асацыяцыі |
| Колькасьць старонак: | 520 |
Пяць зако́наў бібліятэ́казнаўства — тэорыя прынцыпаў дзейнасьці бібліятэчнай сыстэмы, прапанаваная ў 1931 року Шыялі Рамамрытам Ранганатанам. Аўтар сфармуляваў іх у сваёй кнізе наступным чынам:
- Кнігі — дзеля карыстаньня;
- Кожнаму чытачу — ягоную кнігу;
- Кожнай кнізе — ягонага чытача;
- Эканомце час чытача;
- Бібліятэка — арганізм, які расьце.
Агляд
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Кнігі — дзеля карыстаньня
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Першы закон бібліятэказнаўства — асноватворчы для бібліятэчных паслугаў. Ён падразумявае, што кнігі захоўваюцца ў бібліятэках ня дзеля таго, каб хаваць іх ад чытачоў. Вядома, варта зьберагаць іх у добрым стане, аднак канчатковай мэтай гэтых захадаў ёсьць пашырэньне карыстаньня імі. Грош цана тым матэрыялам, да якіх чытач ня мецьме доступу. Акрамя таго, сюды таксама можна дадаць і задачы зручнага месцазхнаходжаньня бібліятэк, умоваў выдачы кніг, працоўных часоў, падбор кадраў і нават такія побытавыя дробязі, як бібліятэчная мэбля і тэмпэратурны рэжым.
Кожнаму чытачу — ягоную кнігу
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Другі закон бібліятэказнаўства азначае, што бібліятэкары павінны задавальняць патрэбы шырокіх слаёў насельніцтва, набываць літаратуры абсалютна рознай тэматыкі і ўстрымлівацца ад забабонаў ды асуджэньня патрабаваньняў чытачоў. Бібліятэкары мусяць улічваць, што ўсе людзі розныя і маюць розныя густы ў кнігах. Ужо пасьля публікацыі кнігі Ранганатан далучыў да асобаў, што падпадаюць пад дзеяньне другога закону: дзяцей; інвалідаў; рамесьнікаў; слабаадукаваных дарослых; інтэлектуальна абмежаваных; працоўны кляс; асобаў вузкаспэцыяльных зацікаўленасьцяў.
Кожнай кнізе — ягонага чытача
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Трэці закон бібліятэказнаўства азначае, што ў бібліятэцы мае быць месца для ўсіх кнігаў, нават калі яны могуць прыдасца толькі драбнюткай частцы наведнікаў. Пазьней Ранганатан абагуліў тэрмін «кніга» на любы дакумэнт.
Эканомце час чытача
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Чацьверты закон бібліятэказнаўства вымагае, каб усе наведнікі маглі проста і хутка знаходзіць патрэбныя ім матэрыялы. Дзеля гэтага бібліятэкары мусяць ладзіць сыстэмы, паслугі, майстроўні, дапаможнікі ды каталёгі дзеля зручнасьці карыстальнікаў. Надалей гэта ў сваю чаргу спросьціць жыцьцё самім бібліятэкарам.
Бібліятэка — арганізм, які расьце
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Пяты закон бібліятэказнаўства азначае, што бібліятэка — не статычная, а дынамічная ўстанова. Ранганатан вылучыў два тыпы разьвіцьця: павелічэньне колькасьці адзінак у бібліятэчных зборах і павелічэньне агульнай якасьці матэрыялаў шляхам іхняй замены на лепшыя асобнікі. З часам першы варыянт упіраецца ў фізычныя памеры будынкаў, аднак тэхналёгіі XXI стагодзьдзя дазваляюць вырашыць гэта выкарыстаньнем розных тэхналягічных рашэньняў.