Прадукцыя

Прадукцыя — тэрмін, які характарызуе вынік вытворчай гаспадарчай дзейнасьці. Уяўляе сабой сукупнасьць прадуктаў, якія зьявіліся вынікам вытворчасьці асобнага прадпрыемства (арґанізацыі), галіны прамысловасьці, сельскай гаспадаркі або ўсяго народнай гаспадаркі краіны ці ўсяго сьвету за пэўны прамежак часу.

Плянаваньне і ўлік прадукцыі

Усю сукупнасьць прадуктаў прынята падразьдзяляць на сродкі вытворчасьці (сродкі працы і прадметы працы) і прадметы спажываньня (харчовыя й нехарчовыя тавары).

З мэтай плянаваньня і ўліку прадукцыя можа вымярацца ў натуральным (фізычных адзінках) і вартасным (у грашовых адзінках) выражэньні.

Вымяральнікі абʼему прадукцыі ў натуральным выражэньні зьяўляюцца:

• фізычныя адзінкі (тоны, кіляграмы (цьвікоў...), [пагонны] мэтры (электрычнага, оптавалаконнага кабеля), квадратныя мэтры (аздабляльнай пліткі, паркету) і іншыя);

• умоўна-натуральныя адзінкі (тысячы (гл. ніжэй). умоўных слоікаў, умоўных лістоў шыферу, умоўных штук, рулонаў, шпулек і іншыя).

• (рас)зьлічальная вага — для хуткага падліку значнага колькасьці невялікіх аднародных раўнаважкіх вырабаў (паўфабрыкатаў, (міні)вузлоў-агрэгатаў, гаек, шайбаў, нітаў, шарыкаў, ґузікаў і да т. п.); на зьлічальную вагу значную (невядомую) колькасьць вырабаў ўраўнаважваюць невялікім (вядомым) лікам такіх жа вырабаў у пэўным суадносінах (безразьмерным — 10:1, 100:1, 1000:1); Зьлічальную вагу ўжываюць на заводах, складох, харчовых прадпрыемствах і да таго падобнае.

Абʼём прадукцыі ў вартасным выражэньні вызначаецца рознымі паказчыкамі:

• гатовая прадукцыя — вырабы і паўфабрыкаты ўласнай вытворчасьці, прынятыя заказчыкам або на склад арґанізацыі, якія зьяўляюцца прадуктам з цалкам скончанай апрацоўкай (камплектацыяй), адпаведныя дзеючым стандартам або зацьверджаным тэхнічным умовам.

• таварная прадукцыя — вартасная ацэнка прадукцыі, прызначанай для рэалізацыі (гатовая прадукцыя, паўфабрыкаты, работы й паслугі вытворчага характару);

• валавая прадукцыя (валавы прадукт, і ўдзельная вага прадукцыі (у агульным абʼёме валавой прадукцыі)) вартасная ацэнка ўсіх відаў прадукцыі, вырабленай прадпрыемствам, і ў дадатак да элемэнтаў, якія ўваходзяць у склад таварнай прадукцыі, уключае зьмена рэшткаў незавершанага вытворчасьці за адпаведны пэрыяд, кошт сыравіны й матэрыялаў заказчыка й некаторыя іншыя элемэнты;

• чыстая прадукцыя — зноў створаная кошт у выніку гаспадарчай дзейнасьці прадпрыемства за пэўны пэрыяд. Яна вызначаецца адніманьне з абʼёму валавой прадукцыі матэрыяльных выдаткаў і сумы амартызацыйных адлічэньняў;

• рэалізаваная прадукцыя — гэта кошт адпушчанай на бок і аплочанай (якая падлягае аплаце) прадукцыі за адпаведны пэрыяд.

Прадукцыя ў сыстэме мэнэджмэнту якасьці

З пункту гледжаньня сыстэмы мэнэджмэнту якасьці прадукцыя ўяўляе сабой вынік працэсу як сукупнасьці ўзаемазьвязаных або ўзаемадзейнічаюць відаў дзейнасьці (ДАСТ Р ІСО 9000-2008[6]).

У сыстэме мэнэджмэнту якасьці вылучаюць чатыры агульныя катэгорыі прадукцыі:

• паслугі (напрыклад, перавозкі);
• праґрамныя сродкі (напрыклад, кампутарная праґрама, слоўнік);
• тэхнічныя сродкі (напрыклад, вузел рухавіка);
• перепрацоўваемыя матэрыялы (напрыклад, змазка).

Прадукцыя можа складацца з элемэнтаў, якія адносяцца да розных агульным катэгорыям прадукцыі. Напрыклад, такая прадукцыя як аўтамабіль ўключае тэхнічныя сродкі (рухавік, трансьмісію, шыны й мноства іншых элемэнтаў тэхнічных сродкаў), перепрацоўваемыя матэрыялы (бэнзін, змазка, астуджальная вадкасьць і іншыя), праґрамныя сродкі (праґрамнае кіраваньне рухавіком, інструкцыя для кіроўцы) і паслугі (растлумачэньне як кіраваць аўтамабілем, пасьляпродажным (ґарантыйны) абслугоўваньне).