Прагляд крыніцы для Палеская сеч

{{Вайсковае падразьдзяленьне
|назва               = Палеская сеч<br />(Украінская паўстанчая армія Бульбы-Бараўца)<br />(Украінская народна-рэвалюцыйная армія)
|арыгінальная назва  = Поліська Січ<br />(Українська повстанська армія Бульби-Боровця)<br />(Українська народно-революційна армія)
|выява               = 
|подпіс выявы        = 
|гады                = [[1941]]—[[1944]]
|краіна              = [[Файл:Flag of the Ukranian State.svg|25пкс]] [[Украінская Народная Рэспубліка]]
|краіны              = [[Файл:Flag of the Ukranian State.svg|25пкс]] [[Урад Украінскай Народнай Рэспублікі ў выгнаньні]]
|падпарадкаваньне    = 
|у складзе           = 
|тып                 = партызанская армія
|уключае ў сябе      = 
|роля                = 
|ролі                = 
|памер               = да 10 000 ([[1942]])
|камандная структура = 
|разьмяшчэньне       = 
|мянушка             = 
|мянушкі             = 
|заступнік           = [[Андрэй Лівіцкі]]
|заступнікі          = 
|дэвіз               = 
|колеры              = 
|марш                = 
|талісман            = 
|узбраеньне          = 
|войны               = 
|бітвы               = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Шапятоўская апэрацыя||uk|Шепетівська операція}} ([[1942]])
|знакі ўзнагароды    = 
|дзейны камандзір    = 
|вядомыя камандзіры  = [[Тарас Бульба-Баравец]]
}}
'''Палеская сеч''', '''Украінская паўстанчая армія атамана Бульбы Бараўца''' ('''УПА(а)Б-Б'''), '''Украінская народна-рэвалюцыйная армія''' ('''УНРА''', зь лета [[1943]] року)&nbsp;— падпольнае вайсковае фармаваньне, створанае на [[Палесьсе|Палесьсі]] ([[Паўночная Ўкраіна]]) ўлетку [[1941]] року.

Аснова арганізацыі была закладзена яшчэ ў [[1940]] року, а першы ўзброены атрад паўстаў з пачаткам [[Вялікая Айчынная вайна|нямецка-савецкай вайны]] ў чэрвені [[1941]] року. Бульбаўцы ваявалі як супраць [[Вэрмахт|немцаў]], так і супраць [[Чырвоная армія|савецкіх войскаў]], пэрыядычна супрацоўнічаючы з адным з бакоў.

Найбольшага размаху Палеская сеч набыла ў [[1942]] року, калі ў яе шэрагах было ад 3-х да 10-ці тыс. ваяроў&nbsp;<ref>Існуюць некалькі вэрсіяў пра дакладную колькасьць «бульбаўцаў»:
* Паводле сьцьверджаньня самага Тараса Бульбы-Бараўца&nbsp;— 10 тыс. [https://web.archive.org/web/20071217231129/http://forum.ottawa-litopys.org/documents/doc0303_u.htm]
* Паводле дакладное запіскі камандоўцы савецкіх партызанаў В. Бэгму&nbsp;— 6 тыс. [https://web.archive.org/web/20020419053658/http://www.geocities.com/ua_ukraine/ukrayinarus105.html#S1]
* Паводле зьвестак Службы бясьпекі Ўкраіны&nbsp;— каля 3-х тысячаў [https://web.archive.org/web/20120128140937/http://www.sbu.gov.ua/sbu/doccatalog/document?id=42832]</ref>. Невялікі прамежак часу паўстанцы кантралявалі частку Палесься ў раёне штабу Сечы&nbsp;— места [[Алеўск]]у, абвясьціўшы {{Артыкул у іншым разьдзеле|Алеўская рэспубліка|Алеўскую рэспубліку|uk|Олевська республіка}}.

== Утварэньне ==

Віталь Маслоўскі, украінскі гісторык са Львова, зазначае, што асноваю для будучых атрадаў Палескае сечы сталі аддзелы ўкраінскай паліцыі, якія сфармаваў Тарас Бульба-Баравец на Валынскім Палесьсі<ref>[https://web.archive.org/web/20081216051926/http://www.mankurty.com/Maslovski.html Віталій Масловський: З ким і проти кого воювали українські націоналісти в роки Другої світової війни. Ст. 72]</ref>. Атрады паліцаяў, названыя «Палескаю сечай», ваявалі супраць рэшткі чырвонаармейцаў ды малых атрадаў [[НКУС]] на поўначы Ўкраіны. Сам Бульба-Баравец у сваіх мэмуарах так апісвае паліцыю:
<blockquote>Наша «міліція»&nbsp;— це не та міліція, що її дозволяють німецькі «ортскоманданти» з розрахунку 1 міліціонер на 100 душ населення, озброєні тільки одними рушницями з забороною контакту та спільних дій міліції одного району з іншим районом. У нас в кожному більшому містечку стоїть гарнізон силою від одного до двох батальйонів, а в кожному більшому селі&nbsp;— щонайменше 1-2 сотні міліції з кулеметами, мінометами та з похованими гарматами. Загальним числом наша «міліція» в усьому Поліссі перевищує 10,000 вояків, не ізольованих район від району, а охоплених монолітною організацією і підпорядкованих наказам неофіційно&nbsp;— Головної Команди Поліської Січі УПА, а офіційно&nbsp;— Окружної Команди Міліції в Сарнах<ref>[https://web.archive.org/web/20090323005408/http://zustrich.quebec-ukraine.com/lib/bulba/bulba_121action.htm Тарас Бульба: Армія без держави.]</ref>.</blockquote>
На першых этапах дзейнасьці Палескай сечы большасьць бульбаўцаў ваявалі супраць дробных савецкіх злучэньняў. [[Палесьсе]] лічылася бясьпечным месцам для ўкраінскіх паўстанцаў, бо немцы ставіліся да іх нэўтральна, а [[Украінскі партызанскі рух|савецкія партызаны]] толькі пачыналі сваю дзейнасьць. [[Тарас Бульба-Баравец]] патрабаваў ад немцаў прызнаньня Палескае Сачы як асобнае нацыянальнае арміі. Немцы адмовіліся, аргумэнтуючы гэта тым, што яны ня маюць на гэта права і загаду ад камандаваньня [[Вэрмахт]]у. Таму генэрал Кітынгер дазволіў стварыць толькі паўвайсковае фармаваньне з пашыранымі, у параўнаньні зь міліцыяй іншых раёнаў, правамі. Камандаваньне Палескай Сечы гэта задаволіла, бо яны атрымалі поўную свабоду дзеяньняў у вызначаным раёне.

Да Палескай сечы далучалася ўсё больш і больш мясцовага люду, што жадалі бараніць сваю зямлю і гаспадарку ад захопнікаў. Галоўнае камандаваньне Палескай Сечы стварыла некалькі вышкальных цэнтраў пры сваіх гарнізонах у падкантрольных ім мястэчках.

== Першыя збройныя акцыі ==

Першыя збройныя акцыі Палескай сечы абмежаваліся дзеяньнямі супраць разьбітых рэшткаў Чырвонай Арміі. Паводле ўспамінаў Бульбы-Бараўца «Саветы імгненна, у паніцы пакінулі нашыя землі, а супраць немцаў ваяваць было зарана»<ref name="bulba1">[https://web.archive.org/web/20090323144430/http://zustrich.quebec-ukraine.com/lib/bulba/bulba_141attaque.htm Тарас Бульба-Баравец: Армія без Дзяржавы]{{ref-uk}}</ref>. Такая больш-менш спакойная сытуацыя на [[Палесьсе|Палесьсі]] дазволіла Бараўцу заняцца ўнутранымі справамі Палескай сечы.

Рыхтуючыся да актыўных баявых дзеяньняў супраць [[Савецкія партызаны|савецкіх партызанаў]], Бульба-Баравец адаслаў да [[Беларуская народная самаахова|Беларускай народнай самаабароны]] дэлегацыю на чале з харунжым [[Пятро Даўмацюк-Налівайка|Пятром Даўмацюком-Налівайкам]]. Беларуская народная самаахова была падобная да Палескай Сечы: [[беларусы]] прагнулі здабыць [[незалежнасьць]] з дапамогаю [[Нямеччына|Нямеччыны]]. Камандаваньне Беларускай самаабароны ўхваліла плян бульбаўцаў наконт супольных баявых дзеяньняў супраць савецкай партызанкі. Аддзеламі Беларускай самаабароны камандаваў [[капітан]] [[Усевалад Родзька]] ды ягоны заступнік [[паручнік]] [[Міхал Вітушка]]. Яны дзейнічалі пад палітычным кіраўніцтвам [[прафэсар]]а [[Радаслаў Астроўскі|Радаслава Астроўскага]], які пазьней быў абраны [[прэзыдэнт]]ам [[Беларуская цэнтральная рада|Беларускай цэнтральнай рады]].

Аднак перад Палескаю Сечай паўстала вялікая праблема&nbsp;— брак каманднага складу. Каб вырашыць гэтую праблему, напрыканці ліпеня Тарас Бульба-Баравец адпраўляецца на перамовы з [[АУН|Арганізацыяй украінскіх нацыяналістаў]] [[Сьцяпан Бандэра|Сьцяпана Бандэры]]. Аднак бандэраўцы паставілі непрымальныя для Бульбы-Бараўца ўмовы: падпарадкаваньне Палескай сечы Галоўнаму штабу АУН(б). Не знайшоўшы агульнай мовы з бандэраўцамі, Тарас Бульба накіраваўся ў палітычны штаб АУН {{Артыкул у іншым разьдзеле|Андрэй Мельнік|Мельніка|uk|Мельник Андрій Атанасович}}. Там пасьля трохдзённых перамоваў была складзеная дамова з васьмі пунктаў пра наладжаньне стасункаў і цеснае супрацоўніцтва між УПА Тараса Бульбы ды АУН Мельніка. Аднак АУН магла выступаць толькі як хаўрусьнік паўстанцкай арміі, а не як камандный цэнтар. Пад час перамоваў да Палескай сечы ''зголосилося'' 10 старшыняў і падстаршыняў.

Прыбыўшы ў [[Роўна]]е [[5 жніўня]] [[1941]] року, Тарас Бульба сустрэўся з палкоўнікам [[Пятро Дзячэнка|Пятром Дзячэнкам]], колішнім камандоўцам [[Чорныя запаражцы|Чорных запарожцаў]], і палкоўнікам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Трэйка|Іванам Трэйкам|uk|Трейко Іван}}. Зь імі Тарас Бульба склаў дамову, аналягічную той, якую ўклаў з АУН(м). Дзякуючы супрацы з колішнімі афіцэрамі Арміі УНР ды зь вядомым ва Ўкраіне Пятром Дзячэнкам у Палескай сечы падняўся баявы дух, а войскі атрымалі лепшы вышкал.

Першай мэтаю перад Палескай сеччу цяпер стаяла вызваленьне [[Алеўск]]а ад савецкіх войскаў. Узяцьце Алеўска было нялёгкай справай, бо падрыхтоўка і ўзбраеньне Палескай сечы ў параўнаньне з рэгулярнымі часткамі [[Чырвоная армія|Чырвонай арміі]] значна прайгравала.

[[20 жніўня]] быў распачаты наступ на пазыцыі савецкіх войскаў на Палесьсі. Сілы Палескай сечы падрыхтавалі 10-15 тыс. ваяроў разам з часткамі Беларускай самааховы<ref name="bulba1"/>. Паколькі савецкія войскі мелі перавагу ў тэхніцы і падрыхтоўцы, бульбаўцы не ўступалі ў адкрыты бой, а дзейнічалі ''окремими загонами''. Атакуючы ўночы, яны наносілі ворагу цяжкія страты і хутка адступалі. [[21 жніўня]] Алеўск быў узяты. Да канца жніўня савецкія войскі былі адкінутыя з Палесься.

== Крыніцы і заўвагі ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==

* {{Кніга
|аўтар          = Тарас Бульба-Боровець.
|частка         = 
|загаловак      = Армія без держави..
|арыгінал       = 
|спасылка       = http://zustrich.quebec-ukraine.com/lib/bulba_table.htm
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = Вінніпег, Канада
|выдавецтва     = 
|год            = 1981
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 
|сэрыя          = 
|isbn           = 
|наклад         = 
}}
* {{Кніга
|аўтар          = Віталій Масловький.
|частка         = 
|загаловак      = З ким і проти кого воювали українські націоналісти в роки Другої світової війни
|арыгінал       = 
|спасылка       = http://www.mankurty.com/Maslovski.html
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = Москва
|выдавецтва     = 
|год            = 1999
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 
|сэрыя          = 
|isbn           = 
|наклад         = 
}}
* {{Кніга
|аўтар          = Медведев Д.Н.
|частка         = 
|загаловак      = Сильные духом
|арыгінал       = 
|спасылка       = http://militera.lib.ru/prose/russian/medvedev_dn/index.html
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = Москва
|выдавецтва     = Правда
|год            = 1985
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 
|сэрыя          = 
|isbn           = 
|наклад         = 
}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* Володимир Дзьобак. [https://web.archive.org/web/20120128140937/http://www.sbu.gov.ua/sbu/doccatalog/document?id=42832 Тарас Боровець і «Поліська Січ»]{{ref-uk}}
* [http://slounik.org/154983.html Украінская Народна-Рэвалюцыйная Армія (УНРА)]
* [http://ww2history.ru/index.php?newsid=1518 Расейскія партызаны і «бульбаўцы»]{{ref-ru}}

[[Катэгорыя:Вайсковыя фармаваньні ў Другой сусьветнай вайне]]
[[Катэгорыя:Украінскі нацыяналізм]]