Прагляд крыніцы для Ордэн брыгітак

[[Файл:Heliga Birgitta på ett altarskåp i Salems kyrka.jpg|міні|150пкс|[[Сьвятая Брыгіта]]. Росьпіс алтара ў касьцёле [[Салем (камуна)|Салема]], [[Сёдэрманлянд (лэн)|Сёдэрманлянд]], [[Швэцыя]], каля 1480 году]]

'''Ордэн брыгітак''', больш дакладна '''Ордэн Сьвятога Збаўцы''' ({{мова-la|Ordo Sanctissimi Salvatoris}}, скарочана '''OSsS''') — каталіцкі манаскі ордэн, заснаваны ў XIV стагодзьдзі [[Сьвятая Брыгіта|Сьвятой Брыгітак]].

Назва «брыгіткі» паходзіць ад імя дачкі [[Швэцыя|швэдзкага]] князя [[Біргер Пэрсан|Біргера Пэрсана]] — Брыгіты (у швэдзкай транскрыпцыі Біргіта). Нарадзілася Брыгіта каля 1303 году. У веку 13 гадоў супраць волі яе выдалі замуж за рыцара [[Ульф Гудмарсан|Ульфа Гудмарсана]], ад якога мела 8 дзяцей. Паводле паданьняў, была набожнай і на працягу жыцьця надыктоўвала духоўнікам думкі, якія па сьмерці былі складзеныя ў асобны твор, які ў 1492 годзе быў выдадзены пад назвай «Адкрыцьцё Сьвятой Брыгіты».

[[Файл:Брыгіта і Хрыстос.jpg|міні|180пкс|«Мроі Брыгіты». Уваскрэсшы Хрыстос паказвае Свой бок, працяты дзідай, і натхняе Брыгіту на напісаньне яе «Адкрыцьцяў». Каля 1530 году, мініятура з кляштара Сіён, [[Ангельшчына]]]]

Твор «Адкрыцьцё Сьвятой Брыгіты» можна характарызаваць ня толькі як апавяданьне пра трансцэндныя перажываньні, але прыпавесьць. Мроі Брыгіты ёсьць у існасьці [[алегорыя]]мі, паэтычнымі фігурамі, уласьцівымі жанру [[Адкрыцьцё Яна Багаслова|Адкрыцьця]]. [[Каталіцкая Царква|Каталіцкая царква]] хоць і прызнала «Адкрыцьцё» карысным для навучаньня вернікаў, але не прызнала яго праўдзіва дагматычным<ref name="ReferenceA">{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = 
|загаловак      = Памяць
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданьне        = 
|месца          = 
|выдавецтва     = Беларуская энцыклапедыя імя П. Броўкі
|год            = 1999
|том            = {{Горадня (Гродна)}}
|старонкі       = 96
|старонак       = 
|серыя          = 
|isbn           = 985-11-0147-8
|тыраж          = 
}}.</ref>.

У 1346 годзе па сьмерці мужа Брыгіта заснавала ордэн Збаўцы ў мястэчку [[Вадстэна]] ў Паўднёвай Швэцыі, які потым стаў называцца брыгіцкім. У 1349 годзе ордэн зацьверджаны [[Папа|Папам Рымскім]]. Паводле статуту ордэну, які напісала сама Брыгіта, асноўнаю мэтаю ордэну было пашырэньне культу пакутаў [[Ісус Хрыстос|Хрыста]] і культу [[Багародзіца|Маці Боскай]]. Статут новага ордэну ня быў вельмі суровым і набліжаўся да статута [[Аўгустын|Сьвятога Аўгустына]]. Наадварот, суровым было стаўленьне да разьвітаньня зь сьветам праз сталы напамін пра [[сьмерць]]. Таму перад уваходам на хоры ў касьцёлах брыгітак стаялі [[катафалк]]і, а абатысы штодзённа праводзілі манашак на мясцовыя могілкі. Само заснаваньне ордэну лічылася праявай культу Панны Марыі. У статуце было закладзенае імкненьне адпавядаць дуалізму чалавецтва — пажадана было ў кожным месьце засноўваць парныя кляштары — жаночы і мужчынскі. Але найчасьцей кляштары ўзьнікалі толькі жаночыя, так сталася і ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]<ref name="ReferenceA" />.

Ордэн атрымаў пашырэньне ў [[Паўночная Эўропа|паўночнай Эўропе]]. Нягледзячы на тое, што некалькі кляштараў брыгітак існавала ў [[Францыя|Францыі]] і [[Італія|Італіі]], у асноўным ордэн пашырыўся ў [[Швэцыя|Швэцыі]], [[Ангельшчына|Ангельшчыне]] і Паўночнай [[Нямеччына|Нямеччыне]]. Але зь перамогай [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]] ў вышэйазначаных краінах, маёмасьць ордэну была канфіскаваная, а кляштары распушчаныя. Ордэну быў нанесены моцны ўдар, ад якога ён так і не аправіўся, таму брыгіцкія кляштары былі даволі рэдкімі і малавядомымі.

На [[Беларусь|Беларусі]] існавалі толькі два кляштары брыгітак: у Горадні і ў [[Берасьце|Берасьці]]. Аднак кляштар зь Берасьця быў перанесены ў [[Луцак]] і зьвестак пра яго амаль не захавалася. Таму адзіны кляштар брыгітак на Беларусі захаваўся толькі ў Горадні<ref>{{кніга
|аўтар          = Марціновіч А.
|частка         = 
|загаловак      = Горадна, Горадзен, Гродна
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданьне        = 
|месца          = {{Менск (Мн.)}}
|выдавецтва     = Мастацкая літаратура
|год            = 2008
|том            = 
|старонкі       = 44
|старонак       = 112
|серыя          = 
|isbn           = 978-985-02-0921-4
|тыраж          = 
}}.</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Каталіцкія ордэны}}

[[Катэгорыя:Брыгіткі| ]]