Прагляд крыніцы для Марозіва

{{Страва
|назва               = Марозіва
|выява               = Ice Cream dessert 01.jpg
|памер_выявы         = 240пкс
|подпіс_выявы        = Марозіва ў крэманцы
|іншыя_назвы         = зморазь, марожанае, мярзьлёнка<ref name="с"/>
|падобныя            = 
|тып                 = [[дэсэрт]]
|кухні               = 
|краіна              = [[Старажытная Грэцыя]]
|рэгіён              = 
|аўтар               = 
|зьявілася           = V стагодзьдзе да н. э.
|складанасьць        = 
|час                 = 
|складнік            = [[вада]] (лёд) або [[малако]] (вяршкі)
|складнікі           = [[цукар]] (мёд), [[садавіна]] (сок)
|калёрыі             = 270—375<ref name="з"/>
|бялкі               = 
|тлушчы              = да 15
|вугляводы           = да 20
|глікемічны_індэкс   = 
|commons             = [[:commons:Ice cream|Вікісховішча]]
}}
'''Маро́зіва''' (маро́жанае)<ref>{{Навіна|аўтар=[[Юрась Пацюпа]]|загаловак=Трасянка-беларускі слоўнік, м (марожанае — марозіва)|спасылка=http://slounik.org/trasianka/l14|выдавец=Праект «[[Беларуская Палічка|Электронная энцыкляпэдыя]]»|дата публікацыі=2009|дата доступу=24 красавіка 2018}}</ref> — замарожаны дэсэрт, які атрымліваюць шляхам замарожваньня масы з малочных прадуктаў ([[малако|малака]], [[вяршкі|вяршкоў]], [[масла]], а таксама смакавых і араматычных дадаткаў і цукру) або вады (лёду), звычайныя дадаткі — [[садавіна]] ці [[шакаляд]], таксама існуюць незвычайныя дадаткі — мяса ці [[гародніна]].

Альтэрнатыўны варыянт марожанага вырабляецца на аснове напояў: соевага, рысавага, аўсянага й т.п. Марожанае падаецца ў розных формах, часьцей за ўсё ў конусе або вафяльным кубачку, таксама часта робіцца марожанае на палачцы. Ёсьць вялікая колькасьць гатункаў і шмат дадаткаў, зь якіх найбольш папулярнымі зьяўляюцца: ўзьбітыя вяршкі, вафельныя трубкі, [[разынкі]], здробненыя гарэхі й здробнены шакаляд. Марожанае зьяўляецца досыць калярыйным прадуктам, некаторыя віды марожанага ўтрымліваюць да 15% [[тлушч]]аў і да 20% [[Вугляводы|вугляводаў]].
[[Файл:Ice 2.jpg|значак|Выраб марожанага на фабрыцы]]

Віды: пладова-ягаднае ці фруктовае (0% тлушчу), малочнае (да 4% тлушчу), сьметанковае (да 10%), плямбір (да 15%). Склад: вада 35—64%, цукар 12—16%, [[бялок]] і ляктоза 9—12%, малако складае прынамсі 10% тлустасьці. Таксама марозіва зьмяшчае да 20 амінакісьляў, 30 мінэральных соляў і [[вітаміны]]. У фруктовым марозіве найбольш вітаміна С. У малочным марозіве — [[кальц]]у<ref name="з">{{Артыкул|аўтар=|загаловак=У Менску штодзень зьядаюць каля 60 т марозіва|спасылка=http://zviazda.by/be/news/20130701/1372687539-u-minsku-shtodzen-zyadayuc-kalya-60-t-maroziva
|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=26 чэрвеня 2013|нумар=[http://zviazda.by/be/number/gazeta-pdf-116-27481-ot-26062013 116 (27481)]|старонкі=[http://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2013/07/1372683926_3.pdf 3]|issn=1990-763x}}</ref>.

== Вытворчасьць ==
У харчовай прамысловасьці для хуткага замарожваньня марожанага часьцей выкарыстоўваецца вадкі [[азот]]. Гэта скарачае працэс замарожваньня і, такім чынам, зьніжае рызыку сальманэлы. Акрамя таго, выкарыстаньне вадкага азоту памяншае ўтварэньне крышталяў лёду, у выніку чаго марожанаму мажліва надаваць смакі, якія ня могуць быць атрыманыя шляхам павольнага замарожваньня, напрыклад — смак [[віскі]].

== Проціпаказаньні ==
Марозіва шкодна ўжываць пры [[Язвавая хвароба|язвавай хваробе]], [[Гастрыт|запаленьні страўніка]], хваробах дыхальных шляхоў, [[Цукровы дыябэт|цукровым дыябэце]] і павышаным узроўні [[халестэрын]]у ў крыві<ref name="з"/>.

== Гісторыя ==
За права называцца бацькамі марожанага могуць пазмагацца некалькі прэтэндэнтаў. У першую чаргу, [[кітайцы]] — менавіта яны першымі пачалі рабіць салодкі лёд, рэцэпт якога трымаўся ў строгай таямніцы. Кітайцы лічылі, што тэхналёгіі вытворчасьці [[шоўк]]у й марожанага прынясуць ім сусьветную славу. З шоўкам так і атрымалася. А адносна марожанага яны пралічыліся. У кітайцаў гэты рэцэпт перанялі [[арабы]], індусы, [[пэрсы]]. У IV стагодзьдзі да н. э. [[Аляксандар Македонскі]], які дрэнна пераносіў сьпякоту, ўжываў фруктовыя [[сок]]і са [[сьнег]]ам, які дастаўлялі з горных вяршыняў рабы. Любіў марожанае і рымскі імпэратар [[Нэрон]] (I стагодзьдзе н. э.). У [[Кіеўская Русь|Кіеўскай Русі]], дзе таксама ніхто ня ведаў нічога пра кітайскае марожанае, папулярнасьцю карыстаўся рэцэпт халоднага дэсэрту: замарожанае [[малако]] дробна габлявалі й перамешвалі са сьвежымі ягадамі. Крыху пазьней пачалі замарожваць [[сыр]], [[вяршкі]] і дадаваць сухія разынкі альбо [[абрыкос]]ы.

У ХIII стагодзьдзі [[Марка Полё]] прывёз у [[Эўропа|Эўропу]] некалькі рэцэптаў невядомага датуль прадукту. Улетку 1660 году італьянец Франчэска Пракоп адкрыў у [[Парыж]]ы продаж марожанага і стаў першым эўрапейскім марожаншчыкам. Неўзабаве марожанае пакарыла ўвесь сьвет. Першы апублікаваны рэцэпт марожанага зьявіўся ў 1718 годзе ў зборніку рэцэптаў місіс Мэры Ілз, які быў выпушчаны ў [[Лёндан]]е.<ref>[http://www.gutenberg.org/files/20735/20735-h/20735-h.htm#ice_cream «To Ice Cream»] in Project Gutenberg’s ''Mrs. Mary Eales’s Receipts'' (1733), by Mary Eales.</ref> З 1750 году ў [[Францыя|Францыі]] сталі вырабляць гэты прадукт, які хутка стаў папулярным, цэлы год. У [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]] першае згадваньне аб адкрытым продажы марожанага сустракаецца ў траўні 1777 году. Вытворчасьць яго імкліва ўзрасла ў канцы XIX стагодзьдзя, калі зьявіліся дасканалыя халадзільныя машыны.

Марожанае — прадукт інтэрнацыянальны. Славяне прынесьлі ў рэцэптуру прадукту розныя напаўняльнікі, у [[Заходняя Эўропа|Заходняй Эўропе]] вынайшлі мноства прамысловых спосабаў яго вытворчасьці, амэрыканцы прыдумалі аўтамат для вытворчасьці вафельных шкляначак і [[эскімо]] (марожанае на палачцы, глазураванае шакалядам). 1851 у [[Балтымар]]ы малочнік Джекаб Фуссэль заснаваў першую ў сьвеце фабрыку па вытворчасьці марожанага.

== Беларусь ==
[[Файл:!Марозіва на Чыгуначным вакзале Менску (Беларусь, 2021 г.).jpg|значак|260пкс|Надпіс «марозіва» на [[Менскі чыгуначны вакзал|Менскім чыгуначным вакзале]] (2021 г.)]]
У Беларусі вытворчасьць марозіва зьявілася ў 1900-я гады. На пачатку марозіва называлі на [[Палянізм|польскі лад]] лёды і на [[Русізм|расейскі]] — марожанае. З 1920-х гадоў замацавалася ўласнабеларускае найменьне — марозіва (з [[Украінская мова|укр.]] ''морозиво''), якое найчасьцей у сваім пісьменстве выкарыстоўваў [[Максім Гарэцкі]]<ref name="с">{{Кніга|аўтар=[[Юрась Бушлякоў]].|частка=[http://knihi.com/none/Slounik_Svabody.html#chapter184 Марозіва]|загаловак=Слоўнік Свабоды: XX стагодзьдзе ў беларускай мове|арыгінал=|спасылка=https://docs.rferl.org/be-BY/2012/05/28/f061b414-6de8-47a7-b92e-0f39ff8b0c2c.pdf|адказны=|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]|год=2012|том=|старонкі=245-246|старонак=516|сэрыя=Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе|isbn=978-0-929849-46-1|наклад=}}</ref>.

Улетку 2012 году ў Беларусі найбольш набылі пладова-ягаднага марозіва, якое вырабляюць на аснове пюрэ, [[сок]]аў і [[сыроп]]аў. У іншыя пору году часьцей набывалі плямбір<ref name="з"/>. У 2016 годзе ў Беларусі спажылі каля 2,5 кг марозіва на чалавека. На чэрвень 2017 году ў Беларусі налічвалася 24 вытворцы марозіва<ref>{{Артыкул|аўтар=Сьвятлана Барысенка.|загаловак=На сьвежых вяршках|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20170620/1497951149-zhurnalistam-pakazali-yak-vyrablyayuc-60-t-marozhanaga-u-sutki|выданьне=Зьвязда|тып=|год=28 чэрвеня 2017|нумар=[https://zviazda.by/be/number/121-28485 121 (28485)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/28cher-4_optim.pdf 4]|issn=}}</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Марозіва|спасылка=http://zviazda.by/be/tags/maroziva|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=29 чэрвеня 2017|дата доступу=24 красавіка 2018}}

{{Малако}}
{{Сьнег і лёд}}

[[Катэгорыя:Марожанае| ]]
[[Катэгорыя:Дэсэрты]]