Прагляд крыніцы для Земскі сход Эстляндыі

'''Зе́мскі сход Эстля́ндыі''' ({{Мова-et|Eestimaa Kubermangu Ajutine Maanõukogu}}, ''Eesti Maanõukogu''), скарочана '''Маапяэў''' ({{Мова-et|Maapäev|скарочана}}) быў скліканы пасьля [[Лютаўская рэвалюцыя 1917 году ў Расеі|Лютаўскай рэвалюцыі]] 1917 як нацыянальны [[сход]] {{Не перакладзена|Аўтаномная Эстляндзкая губэрня|Эстляндзкай губэрні||Autonomous Governorate of Estonia}} [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]].

28 лістапад 1917, пасьля [[Кастрычніцкі пераварот|кастрычніцкага перавароту]], сход самаабвясьціўся сувэрэннай уладай Эстоніі і заклікаў да выбараў у [[Эстонскі ўстаноўчы сход]]. Аднак ва ўмовах надыходу нямецкіх войскаў ён прызначыў [[Камітэт выратаваньня Эстоніі]] і 24 лютага 1918 выдаў [[Дэклярацыя незалежнасьці Эстоніі|Дэклярацыю незалежнасьці]].

== Мінуўшчына ==
12 красавіка 1917 [[Часовы ўрад Расеі]] выдаў дэкрэт пра часовую аўтаномію Эстляндыі. [[Эстляндзкая губэрня]] была аб’яднаная з [[Эстонская мова|эстонамоўнай]] паўночнай часткай [[Ліфляндзкая губэрня|Ліфляндзкай губэрні]] і пераўтвораная ў аўтаномію. Часовы ўрад Расеі таксама пастанавіў стварыць земскі сход шляхам ускосных выбараў.

Абраньне 62 дэпутатаў праходзіла ў некалькі этапаў; прадстаўнікі ад вясковых грамадаў абіраліся двухузроўневымі выбарамі ў траўні-чэрвені, мескія прадстаўнікі абіраліся ў ліпені-жніўні 1917. Дзеля ўдзелу ў выбарах ствараліся і рэарганізоўваліся партыі.

У склад сходу трапілі прадстаўнікі шасьці партыяў, тры незалежныя дэпутаты і два прадстаўнікі [[Балтыйскія немцы|нямецкае]] і [[Балтыйскія швэды|швэдзкае]] мяншыняў.

{| class="wikitable sortable" style="text-align:center;"
! [[Палітычная партыя|Партыя]]
! Ідэалёгія
![[дэпутат]]аў
!% ад агульнай
|-
|align="left"|{{Не перакладзена|Эстонскі краёвы народны зьвяз||et|Eesti Maarahva Liit}} <small> (з Эстонскім фэрмэрскім зьвязам)</small>
|align="left"|[[Аграрызм|аграрная]], [[Кансэрватызм|кансэрватыўная]]
|13
|23,6%
|-
|align="left"|{{Не перакладзена|Эстонская сацыял-дэмакратычная рабочая партыя|Эстонскае сацыял-дэмакратычнае задзіночаньне||Estonian Social Democratic Workers' Party}}
|align="left"|[[Сацыял-дэмакратыя|сацыял-дэмакратычная]]
|9
|16,4%
|-
|align="left"|[[Партыя сацыялістаў-рэвалюцыянэраў]]
|align="left"|сацыяльна-рэвалюцыйная
|8
|14,5%
|-
|align="left"|{{Не перакладзена|Эстонская народная партыя|Эстонская дэмакратычная партыя|et|Eesti Rahvaerakond}}
|align="left"|[[Правацэнтрызм|правацэнтрысцкая]]
|7
|12,7%
|-
|align="left"|{{Не перакладзена|Расейская сацыял-дэмакратычная рабочая партыя (бальшавікоў)||ru|Российская социал-демократическая рабочая партия (большевиков)}}
|align="left"|[[Камунізм|камуністычная]]
|5
|9,1%
|-
|align="left"|{{Не перакладзена|Эстонская рабочая партыя|Эстонская радыкальная сацыялістычная партыя|et|Eesti Tööerakond}}
|align="left"|[[Лявіца|левая]]
|4
|7,3%
|-
|align="left"|{{Не перакладзена|Эстонская радыкальная дэмакратычная партыя||et|Eesti Radikaaldemokraatlik Erakond}}
|align="left"|[[Лібэралізм|лібэральная]]
|4
|7,3%
|-
|align="left"|[[Балтыйскія немцы]]
|align="left"|[[Палітычная меншасьць|інтарэсы меншасьці]]
|1
|1,8%
|-
|align="left"|[[Балтыйскія швэды|Эстонскія швэды]]
|align="left"|інтарэсы меншасьці
|1
|1,8%
|-
|align="left"|[[Незалежны кандыдат|Незалежныя]]
|align="left"|—
|3
|5,5%
|-
|}

Пасьля кастрычніцкага перавароту ў Петраградзе, калі бальшавіцкі Эстонскі рэвалюцыйны камітэт зладзіў пераварот, Маапяэў адмовіўся прызнаць іхнюю ўладу. Бальшавікі зьдзейсьнілі спробу распусьціць сход. На сваім апошнім пасяджэньні {{Дата ў старым стылі|28 лістапада||15 лістапада}} Маапяэў абвясьціў сябе найвышэйшай законнай уладай Эстоніі да скліканьня [[Устаноўчы сход|Ўстаноўчага сходу]]. 26 лістапада Земскі сход быў гвалтоўна разагнаны бальшавікамі<ref>Maesalu, Lukas, Lauer, Pajur and Tannberg, ''History of Estonia'', AS BIT 2002, {{ISBN|9985-2-0606-1}}</ref>, і ягоныя чальцы працягнулі дзейнасьць у падпольлі.

У зладжаных бальшавікамі на пачатку 1918 року выбарах ва Ўстаноўчы сход дзьве траціны выбарцаў падтрымалі партыі, якія дамагаліся нацыянальнай дзяржаўнасьці. Пасьля гэтага бальшавікі абвясьцілі выбары несапраўднымі і анулявалі іхнія вынікі. 19 лютага Камітэт старэйшынаў Земскага сходу Эстляндыі вырашыў абвясьціць незалежнасьць. Дзеля гэтае мэты быў створаны [[Камітэт выратаваньня Эстоніі|Камітэт выратаваньня]] (у складзе трох сябраў, абраных Маапяэвам на час, пакуль дзейнасьць Устаноўчага сходу немагчымая). 24 лютага, калі бальшавікі пакінулі [[Талін]] перад уваходам у яго [[Нямецкая імпэрыя|нямецкіх]] войскаў, Камітэт выратаваньня апублікаваў [[Дэклярацыя незалежнасьці Эстоніі|Дэклярацыю незалежнасьці Эстонскай рэспублікі]].

Пасьля сканчэньня [[Эстонія пад кайзэраўскай акупацыяй|нямецкай акупацыі]] Маапяэў працягваў сваю дзейнасьць да 1919.

== Глядзіце таксама ==
* [[Эстляндзкая губэрня]]
* [[Камітэт выратаваньня Эстоніі]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Кніга
|аўтар          = Seppo Zetterberg.
|частка         = Historian jännevälit
|загаловак      = Viro — Historia, Kansa, Kulttuuri
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = 
|выдавецтва     = Finnish Literature Society
|год            = 1995
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 
|сэрыя          = 
|isbn           = 951-717-806-9
|наклад         = 
}}

{{Выбары ў Эстоніі}}

[[Катэгорыя:Выбары ў Эстоніі]]
[[Катэгорыя:Аднапалатныя парлямэнты]]
[[Катэгорыя:Колішнія заканадаўчыя органы]]
[[Катэгорыя:Выбары 1917 году]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1917 годзе]]
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 1919 годзе]]