Прагляд крыніцы для Закон захаваньня энэргіі

'''Закон захаваньня энэргіі''' — асноўны закон прыроды, які крыецца ў тым, што [[энэргія]] [[замкнёная сыстэма цел|замкнёнай сыстэмы]] захоўваецца ў часе<ref>Richard Feynman (1970). [http://www.feynmanlectures.caltech.edu/I_04.html ''«The Feynman Lectures on Physics Vol I»'']. Addison Wesley. {{ISBN|978-0-201-02115-8}}.</ref>. Прасьцей кажучы, энэргія ня можа ўзьнікнуць зь нічога і ня можа зьнікнуць у нікуды, яна можа толькі пераходзіць з адной формы ў іншую. Паколькі закон захаваньня энэргіі датычыцца ня пэўных велічынь і зьяваў, а адлюстроўвае агульную, дастасавальную ўсюды і заўсёды, заканамернасьць, то слушней зваць яго не ''законам'', а ''прынцыпам захаваньня энэргіі''.

Закон захаваньня энэргіі сустракаецца ў розных разьдзелах фізыкі і выяўляецца ў захаваньні розных відаў энэргіі. Напрыклад, у [[Клясычная мэханіка|клясычнай мэханіцы]] закон выяўляецца ў захаваньні мэханічнай энэргіі (сумы патэнцыйнай і кінэтычнай энэргіяў). У [[Тэрмадынаміка|тэрмадынаміцы]] закон захаваньня энэргіі завецца [[Першы пачатак тэрмадынамікі|першым пачаткам тэрмадынамікі]] і кажа аб захаваньні энэргіі ў суме зь цеплавой энэргіяй<ref>[https://www.livescience.com/50881-first-law-thermodynamics.html ''«What Is the First Law of Thermodynamics?»''] Live Science.</ref><ref>[https://study.com/academy/lesson/first-law-of-thermodynamics-law-of-conservation-of-energy.html ''«First Law of Thermodynamics: Law of Conservation of Energy»'']. Study.com.</ref>. Асобны выпадак — ''Закон захаваньня мэханічнай энэргіі'' — [[энэргія|мэханічная энэргія]] [[кансэрватыўная сыстэма|кансэрватыўнай мэханічнай сыстэмы]] захоўваецца ў часе. Прасьцей кажучы, пры адсутнасьці сілаў кшталту [[церце|церця]] мэханічная энэргія не ўзьнікае зь нічога і ня можа нікуды зьнікнуць<ref name="discover">[https://www.discovermagazine.com/the-sciences/how-mathematician-emmy-noethers-theorem-changed-physics ''«How Mathematician Emmy Noether's Theorem Changed Physics»'']. Discover.</ref>.

Закон захаваньня энэргіі — гэта [[інтэгральны закон]]. Гэта значыць, што ён складаецца зь дзеяньня [[Дыфэрэнцыяльны закон|дыфэрэнцыяльных законаў]] і зьяўляецца ўласьцівасьцю іх сукупнага дзеяньня. Напрыклад, часам кажуць, што немагчымасьць стварыць [[вечны рухавік]] абумоўленая законам захаваньня энэргіі. Але гэта ня так. Насамрэч, у кожным праекце вечнага рухавіка спрацоўвае адзін з дыфэрэнцыяльных законаў і менавіта ён робіць рухавік непрацаздольным. Закон захаваньня энэргіі проста абагульняе гэты факт.

Паводле [[Тэарэма Нётэр|тэарэмы Нётэр]], закон захаваньня мэханічнай энэргіі зьяўляецца сьледзтвам аднастайнасьці [[Час|часу]]<ref name="discover"/><ref>[https://hackaday.com/2016/06/14/symmetry-for-dummies-noethers-theorem/ ''«Symmetry for dummies: Noether’s theorem»'']. HackaDay.</ref>, гэта значыць незалежнасьці законаў фізыкі ад моманту часу, у які разглядаецца сыстэма. У гэтым сэнсе закон захаваньня энэргіі зьяўляецца унівэрсальным, то бок ёсьць уласьцівым сыстэмам самае рознае фізычнае прыроды. Пры гэтым выкананьне гэтага закону захаваньня ў кожнай канкрэтна ўзятай сыстэме абгрунтоўваецца падначаленьнем гэтае сыстэмы сваім адмысловым законам дынамікі, наогул кажучы, што вызначаюцца для розных сыстэмаў.

== Глядзіце таксама ==
* [[Дэман Максвэла]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.physnet.org/modules/pdf_modules/m158.pdf Першы пачатак тэрмадынамікі]. Project PHYSNET{{ref-en}}.

{{Накід:Фізыка}}

[[Катэгорыя:Фізычныя законы]]
[[Катэгорыя:Законы захаваньня]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]