Жаўрук-сьмяцюх

Жаўрук-сьмяцюх
	Жаўрук-сьмяцюх
Клясыфікацыя
Царства	Жывёлы
Тып	Хордавыя
Кляса	Птушкі
Атрад	Вераб’інападобныя
Сямейства	Жаўруковыя
Род	Galerida
Від	Жаўрук-сьмяцюх
Бінамінальная намэнклятура
	Galerida cristata (Linnaeus, 1758)
Арэал
	Жаўрук-сьмяцюх на Віківідах Жаўрук-сьмяцюх у Вікісховішчы ITIS 560129 · NCBI 215306

Жаўрук-сьмяцюх (па-лацінску: Galerida cristata) — від птушак сямейства жаўруковых.

Апісаньне

Вялікі чуб, які востра заканчваецца (большы, чым у палявога і баравога жаўрукоў), крайнія рулявыя рыжаватыя і больш сьветлыя, чым астатнія. У маладых чуб невялікі. Голас: падобны на голас палявога жаўрука, але больш прарэзьлівы, больш частыя перапынкі. Позыў — прарэзьлівае «ді-діі-трі» або «ірі-трі-тріэ», мяккае «джютт». Даўжыня цела 17—19 см, размах крылаў 29—38 см^[1].

Падвіды

Вядома 37 падвідаў жаўрукоў-сьмецюхоў:^[2]

Galerida cristata cristata
Galerida cristata pallida
Galerida cristata neumanni
Galerida cristata apuliae
Galerida cristata tenuirostris
Galerida cristata meridionalis
Galerida cristata caucasica
Galerida cristata subtaurica
Galerida cristata cypriaca
Galerida cristata zion
Galerida cristata cinnamomina
Galerida cristata magna
Galerida cristata leautungensis
Galerida cristata coreensis
Galerida cristata iwanowi
Galerida cristata lynesi
Galerida cristata kleinschmidti
Galerida cristata riggenbachi
Galerida cristata carthaginis
Galerida cristata balsaci
Galerida cristata arenicola
Galerida cristata helenae
Galerida cristata festae
Galerida cristata brachyura
Galerida cristata nigricans
Galerida cristata maculata
Galerida cristata halfae
Galerida cristata senegallensis
Galerida cristata jordansi
Galerida cristata alexanderi
Galerida cristata isabellina
Galerida cristata altirostris
Galerida cristata somaliensis
Galerida cristata tardinata
Galerida cristata chendoola
Galerida cristata randoni
Galerida cristata macrorhyncha

Зь іх у Эўропе сустракаюцца:

G. c. cristata (сын. G. c. tenuirostris) — цэнтральная і ўсходняя Эўропа;
G. c. pallida — Пірэнейскі паўвостраў;
G. c. meridionalis (сын. G. c. neumanni)- Балканы і Поўдень Апенінскага паўвострава;
G. c. caucasica — Родас, Кіпр, Крыт, заходняя Турэччына, Каўказ.

Біятоп

Сухія адкрытыя тэрыторыі зь нізкай і рэдкай наземнай расьліннасьцю бяз дрэваў і кустоў. Ахвотна займае розныя тыпы антрапагенна зьмененых біятопаў, часта паўпустынных (напрыклад, пагоркі паблізу пабудоваў, рудэральныя біятопы, навакольле чыгуначнай каляі і партоў, прамысловыя раёны).

Гняздо

На зямлі ў выграбенай ямцы сярод няшчыльнай расьліннасьці або сярод грудкоўзямлі, камянёў і да т. п., даволі добра схаванае. Зьнешняя частка з кароткіх, тоўстых, выгнутых па перымэтры лісьця і сьцёблаў траў з дадаткам каласкоў, канцы якіх у мностве тырчаць па-за краямі гнязда. Высьцілка з тонкай і сухой травы і валокнаў завялых расьлінаў, месцамі валосьсе. D = 9—15 см, d = 6,5—7 см, h = 4,5—5 см.

Яйкі

3—5 (2—6), крыху падоўжаныя, часта ўздутыя. На белым або шараватым фоне сьветла-шэрыя ці шэра-фіялетавыя глыбокія плямкі (якіх няма на яйках A. arvensis), паверхневыя — густыя, аліўкава-карычневыя або шэра-карычневыя. Часам утвараюць пояс або «шапачку» на шырокім канцы. Памеры: 22,0 × 17,0 мм (19,0—25,5 × 15,0—19,5 мм).

Арэал

Эўропа (акрамя поўначы), паўдёвая і цэнтральная Азія да паўнёва-ўсходняга Кітаю і ўсходняй Індыі, на поўдзень да Арабійскага паўвострава, паўночная Афрыка, а таксама ад Маўрытаніі і Сэнэгалу да Самалі.

Пералёты

Аселы, папуляцыі з крайняй паўночнай часткі арэала — пералётныя.

Месца зімовак

У межах гнездавога арэала, за выключэньнем паўночнай часткі.

На Беларусі

У паўночнай і ў цэнтральнай частцы адзначаецца падвід G. c. cristata, а на поўдні G. c. tenuirostris, які, аднак, часьцей не адрозьніваецца ад папярэдняга падвіду і лічыцца яго сынонімам. Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі.