Другая сусьветная вайна (кніжная сэрыя)

Другая сусьветная вайна (па-ангельску: The Second World War) — гісторыя перыяду з канца Першае сусьветнай вайны да ліпеня 1945 году, напісаная Ўінстанам Чэрчылем. Чэрчыль назваў «мараль працы» наступным чынам: «У вайне: рашучасьць, у паразе: непадпарадкаваньне, у перамозе: велікадушнасьць, у міры: добрая воля».

Чэрчыль напісаў кнігу з камандай памочнікаў, выкарыстоўваючы як свае ўласныя нататкі, так і прывілеяваны доступ да афіцыйных дакумэнтаў, яшчэ працуючы палітыкам; тэкст быў правераны сакратаром кабінэту міністраў. Чэрчыль быў у значнай ступені справядлівы ў сваім абыходжаньні, але пісаў гісторыю са свайго асабістага пункту гледжаньня. Ён ня змог раскрыць усе факты, бо некаторыя, такія як выкарыстаньне радыёэлектроннай разьведкі Ultra, павінны былі заставацца ў сакрэце. Таму з гістарычнага пункту гледжаньня кнігі ўяўляюць сабою няпоўныя ўспаміны аднаго зь вядучых удзельнікаў вайны.

Кніга мела вялікі камэрцыйны посьпех у Брытаніі і ЗША. Першае выданьне выйшла ў шасьці тамах; пазьнейшыя выданьні зьявіліся ў дванаццаці і чатырох тамах, акрамя таго, ёсьць і аднатомная скарочаная вэрсія.

Напісаньне

Чэрчыль падчас Другой сусьветнай вайны

Калі Чэрчыль уступіў на пасаду ў 1940 годзе, ён меў намер напісаць гісторыю вайны, якая тады пачыналася. Ён некалькі разоў казаў: «Я пакіну меркаваньні аб гэтае гісторыі — але я буду адным з гісторыкаў». Каб абыйсьці правілы, якія забараняюць выкарыстаньне афіцыйных дакумэнтаў, ён прымаў меры засьцярогі на працягу ўсяе вайны, друкаваў штотыднёвыя зводкі карэспандэнцыі, пратаколы, мэмарандумы і іншыя дакументы на камбузах і ўзначальваў «Асабістыя пратаколы прэм’эр-міністра». Потым яны захоўваліся ў яго дома, і Чэрчыль пісаў або дыктаваў лісты і мэмарандумы з намерам зафіксаваць свае погляды, каб потым выкарыстоўваць іх у якасьці гісторыка. Дамоўленасьці сталі крыніцай спрэчак, калі ў 1948 годзе пачала зьяўляцца «Другая сусветная вайна». Чэрчыль быў палітыкам, а не акадэмічным гісторыкам і быў лідэрам апазыцыі, які меў намер вярнуцца на пасаду, таму доступ Чэрчыля да кабінэта міністраў, ваенных і дыпляматычных дакумэнтаў, у якіх было адмоўлена іншым гісторыкам, быў пастаўлены пад сумнеў.

У той час не было вядома, што Чэрчыль заключыў справу з Клэмэнтам Этлі і лейбарысцкім урадам, які прыйшоў да ўлады ў 1945 годзе. Этлі пагадзіўся дазволіць навуковым супрацоўнікам Чэрчыля атрымаць доступ да ўсіх дакумэнтаў пры ўмове, што не будуць раскрытыя службовыя сакрэты, дакумэнты ня будуць выкарыстоўвацца ў партыйна-палітычных мэтах і машынапіс будзе правераны сакратаром кабінета міністраў сэрам Норманам Брукам. Брук праявіў вялікую цікавасьць да кнігаў і перапісаў некаторыя разьдзелы, каб гарантаваць, што брытанскія інтарэсы не пацярпелі і ўрад не зьбянтэжыў. Прывілеяваны доступ Чэрчыля да дакумэнтаў і яго веды далі яму перавагу перад іншымі гісторыкамі Другой сусьветнай вайны на доўгія гады. Кнігі мелі вялізныя побыт як у Брытаніі, так і ў ЗША і ўпершыню зрабілі Чэрчыля багатым чалавекам. Сабраныя дакумэнты былі разьмешчаны ў храналёгіі яго дарадцамі, і гэты запас матэрыялу быў дадаткова дапоўнены прадыктаванымі ўспамінамі аб ключавых эпізодах разам з запытамі аб храналогіі, месцазнаходжаньні і асобах, якія яго каманда павінна была вырашыць. Чэрчыль таксама напісаў шматлікім калегам-акцёрам з просьбай даць дакумэнты і камэнтары. Калі ўсё было сабрана, Чэрчыль сур’ёзна пачаў пісаць, дыктаваўшы амаль усю працу, за выключэньнем некалькіх доўгіх урыўкаў у першым томе.

Па меры адкрыцьця розных архіваў выявіліся некаторыя недахопы працы. Некаторыя зь іх неад’емныя для пасады, якую Чэрчыль займаў у якасьці былога прэм’эр-міністра і дзяючага палітыка. Ён ня мог раскрываць бягучыя ваенныя сакрэты, такія як праца ўзломшчыкаў кодаў у Блетчлі-парку або планаваньне атамнай бомбы. Як сказана ва ўступе аўтара, кніга сканцэнтравана на брытанскіх ваенных намаганьнях. Іншыя тэатры ваенных дзеяньняў апісваюцца ў асноўным як фон. Апісаньні баявых дзяяньняў на Усходнім фронце і ў меншай ступені вайны на Ціхім акіяне ўрыўкавыя.  Нягледзячы на тое, што ён звычайна справядлівы, некаторыя асабістыя вендэты паказваюць, напрыклад, супраць сэра Стафарда Крыпса,  у свой час лічыўся некаторымі «адзіна магчымай альтэрнатывай прэм’эр-міністрам ваеннага часу» Чэрчылю. Ён зьмяніў шэраг урыўкаў, калі даведаўся, што генерал Дуайт Эйзенхаўэр будзе балатавацца на пасаду прэзыдэнта ЗША, выдаліўшы любыя заўвагі, якія маглі пашкодзіць «асаблівым адносінам», якія ён меў намер усталяваць (або аднавіць) з новым прэзыдэнтам.

Спадчына

Другая сусьветная вайна можа быць прачытана студэнтамі таго перыяду як успаміны аднаго зь вядучых удзельнікаў, а не ўсебаковая гісторыя прафэсійнага і асобнага гісторыка. Другая сусьветная вайна, асабліва перыяд з 1940 to 1942, калі Вялікабрытанія ваявала пры падтрымцы Імпэрыі і некалькіх саюзнікаў, стала кульмінацыйным пунктам кар’еры Чэрчыля, і яго ўнутраная гісторыя тых дзён унікальная і неацэнная.

Амерыканскі гісторык Рэйманд Калахан, рэцэнзуючы Дэвіда Рэйнальдса «У камандзе гісторыі» пра Другую сусьветную вайну Чэрчыля, пісаў:   Калахан прыйшоў да высновы, што, нягледзячы на любыя зьмены ў разуменьні кнігі гісторыкамі, цяпер, калі тое, што напісаў Чэрчыль, было дэталёва параўнана з апублікаванымі архівамі, Чэрчыль «застаецца чароўнай фігурай, якой ён заўсёды быў — дынамічным, часта памыляльным, але незаменным лідэрам». які прывёў Брытанію да «яе апошняе, страшэнна дарагой, імпэрскай перамогі». На думку Калахана, Чэрчыль быў вінаваты ў «стараннай рэканструкцыі гісторыі» ў адпаведнасьці са сваімі пасляваеннымі палітычнымі мэтамі.

Джон Кіган напісаў ва ўводзінах да сэрыі ў 1985 годзе, што некаторыя недахопы ў падліках вынікаюць з сакрэтнасьці выведкі Ultra. Кіган лічыў, што аповед Чэрчыля быў унікальным, бо ні адзін з іншых лідэраў (Франклін Д. Рузвельт, Гары С. Трумэн, Беніта Мусаліні, Іосіф Сталін, Адольф Гітлер, Хідэкі Тоджо) не пісаў апісаньне вайны зь першых рук. Кнігі Чэрчыля былі напісаны сумесна, калі ён прасіў іншых удзельнікаў вайны даць свае дакумэнты і ўспаміны.

Выданьні

Другая сусьветная вайна выйшла ў шасьці, дванаццаці і чатырох тамах, а таксама ў аднатомным скарочаным выглядзе. Некаторыя тамы ў гэтых выданьнях маюць агульныя назвы, такія як Трыумф і Трагэдыя, але зьмест тамоў адрозьніваецца, ахопліваючы розныя часткі кнігі.

Краінай першай публікацыі былі Злучаныя Штаты, публікацыя ў Вялікабрытаніі папярэднічала на паўгода раней. Гэта было сьледствам шматлікіх змяненьняў у апошнюю хвіліну, на якіх Чэрчыль настойваў на ўнясеньні ў лёданскае выданьне Касэла, якое ён лічыў канчатковым.

Першые выданьне ў шасьці тамах

1. The Gathering Storm (1948)
2. Their Finest Hour (1949)
3. The Grand Alliance (1950)
4. The Hinge of Fate (1950)
5. Closing the Ring (1951)
6. Triumph and Tragedy (1953)

Поўнае выданьне у 12 тамах

1. The Gathering Storm
2. The Twilight War
3. The Fall of France
4. The Commonwealth Alone
5. Germany Drives East
6. War Comes to America
7. The Onslaught of Japan
8. Victory in Africa
9. The Invasion of Italy
10. Assault from the Air
11. The Tide of Victory
12. Triumph and Tragedy

У чатырох тамах

1. Milestones to Disaster
2. Alone
3. The Grand Alliance
4. Triumph and Tragedy