Прагляд крыніцы для Аляксандар Адамовіч

{{Цёзкі|Алесь Адамовіч (неадназначнасьць)}} 
{{Палітык
|імя                = Аляксандар Адамовіч
|выява              = Adamovich Aleksandr (1900-1937).jpg
|памер              = 
|подпіс_пад_выявай  = Аляксандар Фаміч Адамовіч (фота з крымінальнай справы № 20950-c)
|пасада             = Намесьнік наркаму земляробства БССР
|пачатак_тэрміну    = 1928
|канец_тэрміну      = 1929
|прэзыдэнт          = 
|месца_нараджэньня  = [[Васюлькі]], [[Княгінінская воласьць]], [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)|Вялейскі павет]], [[Менская губэрня]]
|месца_сьмерці      = [[Карэльская АССР]]
|нацыянальнасьць    = 
|назва_палітычнай_арганізацыі = <!-- Рух, Аб’яднаньне, і пад. Неабавязковы. Па змоўчаньні — «Партыя» -->
|партыя             = [[Беларуская сацыялістычная грамада]] (з 1917), [[РКП(б)]] (з 1919)
|сужэнец            = 
|дзеці              = 
|бацька             = 
|маці               = 
|род                = 
|адукацыя           = 
|рэлігія            = 
|подпіс             = 
|узнагароды         = 
}}
'''Аляксандар Адамовіч''' ([[6 студзеня]] [[1900]], [[Васюлькі]], [[Княгінінская воласьць]], [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)|Вялейскі павет]], [[Менская губэрня]], цяпер вёска [[Княгінін]] [[Мядзельскі раён|Мядзельскага раёну]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] — [[15 верасьня]] [[1937]], [[Карэльская АССР]]) — партыйны і дзяржаўны дзяяч [[БССР]].

== Адукацыя ==
Вышэйшая пачатковая вучэльня ([[Радашкавічы]]). Міжнародны інстытут Адэсы.

== Малады патрыёт ==
У Адэсе з 1916 па 1919 год уваходзіў у беларускую культурна-асьветніцкую арганізацыю «[[Беларускі гай]]». У 1917 годзе ўступіў у [[Беларуская сацыялістычная грамада|Беларускую сацыялістычную грамаду]]. Нейкі час быў сакратаром Беларускай адэскай рады. У сакавіку 1919 году Алесь уступіў у Камуністычную партыю Беларусі, ячэйка якой была арганізаваная ў Адэсе. У пачатку красавіка таго ж году ў Адэсу прыйшлі «чырвоныя» і Адамовіча паставілі намесьнікам «Губсэкцыі беларускай адукацыі». Увосень 1919 году горад занялі «белыя» Адамовіч застаўся ў горадзе і перайшоў у падпольле. Вясной пераехаў у [[Смаленск]], адкуль яго направілі ў [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Літвы і Беларусі|ЛітБел]].

== Нацыянал-камуніст ==
У пачатку 1920 году быў накіраваны ў [[Дзісна|Дзісну]] і прызначаны там Сакратаром Дзісьненскага ўезнага рэвалюцыйнага камітэту. Займаўся перапісам дзяцей і агітацыяй іх бацькоў, каб яны аддавалі дзяцей у беларускамоўныя школы. Першы ў БССР падняў пытаньне беларускамоўных школ. Потым быў сакратаром Бабруйскага УРК з 1921 па 1922 год. У пачатку 1921 году быўшы дэлегатам усебеларускай партканфэрэнцыі ад Барысаўскага павету, на нарадзе дэлегатаў у гасьцініцы «Эўропа» паставіў пытаньне: «аб далучэньні да беларускіх тэрыторыяў Віцебшчыны, Магілёўшчыны і Смаленшчыны». У канцы 1922 году працаваў інструктарам Бабруйскага камітэту КП(Б)Б. З 1923 году сакратар Бабруйскага КП(б)Б. З 1924 году сакратар Калінінскай акругі КП(б)Б гораду [[Клімавічы]]. З 1924 году кандыдат у члены ЦК КП(б)Б. У 1925—1926 гадах сакратар Полацкага акружнога камітэту КП(б)Б, загадчык камітэту друку ЦК КП(б)Б. З 1928 году прызначаны намесьнікам рэдактара газэты «[[Беларуская вёска]]». Зь ліпепя 1928 па верасень 1929 году намесьнік наркама земляробства [[БССР]]. Прымаў удзел у 9, 10 зьездах КП(б)Б з дарадчым голасам, у 10—13 зьездах КП(б)Б з вырашальным голасам. На 8-й канфэрэнцыі КП(б)Б быў загадчыкам інфармацыйнага аддзела БелБюро.

Летам 1925 году правёў у [[Бэрлін]]е сустрэчу зь беларускай інтэлігенцыяй у эміграцыі. Пасьля таго, як вярнуўся на радзіму, пазнаёміўся з [[Мітрафан Доўнар-Запольскі|Доўнарам-Запольскім]]. Алесь Адамовіч пазнаёміўся з [[Вацлаў Ластоўскі|Вацлавам Ластоўскім]] на «Акадэмічнай канфэрэнцыі», вёў перапіску зь ім, абменьваўся кнігамі на тэму гісторыі і культуры Беларусі.

== Выключэньне з партыі ==
28 жніўня 1929 году Алесь напісаў у ЦК КП(б)Б ліст з прапановай аб звальненьні яго з гэтай пасады, відаць яму дапамаглі гэта зрабіць, бо ўжо 1 верасьня пачалася справа аб выключэньні яго з партыі, якая цэгнулася амаль тры месяцы.

«Прыгавор: Ідэалягічна няўстойлівы, ярка выражаны правы ўклон, вёў апартуністычную дзейнасьць, калі займаў пасаду намесьніка наркама земляробства БССР, быў знаёмы зь беларускай інтэлігенцыяй, прыняў на працу двух студэнтаў з Прагі, таму выключыць з партыі».

22 кастрычніка пастановай ЦК КП(б)Б №2144 Алеся пакінулі ў партыі: «У зьмену пастановы партыйнага камітэту т. Адамовічу А. Ф. у партыі заставіць. За прымірэнчыя адносіны да праяў нац. дэмакратызму — абвясьці т. Адамовічу А. Ф. суровую вымову з папярэджаннем, з пасылкай яго на нізавую працу тэрмінам на 2 гады. Старшыня ЦК КП(б)Б. Калкін». Але і на гэтым справа ня скончылася, 19 лістапада 1929 году прынялі новую рэдакцыю пастановы: «Замест пастановы Прызыдыўма ЦК КП(б)Б ад 22.10.1929 прыняць наступную рэдакцыю: Улічваючы тое, што т. Адамовіч А. Ф. сам прызнаў свае памылкі, асуджае і абяцае іх выправіць у зьмену пастановы Мінскага ПК т. Адамовічу А. Ф. у партыі заставіць, і абвясьці вымову з папярэджаннем, на вучобу не пасылаць, направіць на нізавую працу. Нам. Старшыні ЦК КП(б)Б Канакоў. 19.11.1929».

== Арышт ==
Ранкам 19 ліпеня 1930 году арыштаваны органамі [[АДПУ]], зьвінавачаны па надуманай справе «[[Саюз вызваленьня Беларусі]]». 18 траўня 1931 году калегіяй [[АДПУ]] зьняволены на 10 гадоў па артыкуле ўгалоўнага кодэксу РСФСР 58-10, -11, (контрарэвалюцыйная дзейнасьць, агітацыя) з канфіскацыяй маёмасьці. Адбываў тэрмін у Карэльскай АССР ([[Салавецкі лягер асаблівага прызначэньня|Салаўкі]]). 11 ліпеня 1935 году Спэцыяльнай калегіяй Ленінградзкага абласнога суду пры Беламорска-Балтыйскай ЛТЛ НКВД пры спэц. камбінаце асуджаны на 7 гадоў па артыкуле УК РФССР 58-12.

9 верасьня 1937 году справа А. Ф. Адамовіча была перагляджаная Тройкай АДПУ Карэльскай АССР і ён быў прыгавораны да пакараньня сьмерцю, якое зьдзейсьнілі 15 верасьня 1937 году. Рэабілітаваны 14 ліпеня 1988 году, бо ў справе не было складу злачынства.

== Літаратура ==
* Фалей Е. «Еще в более острой форме» // Вечерний Минск. 1993. 17 дек.
* Міхнюк У.М. Арыштаваць у высылцы: дакументальны нарыс пра Алеся Дудара. Мн., 1996.
* Міхнюк У.М. Вязень сумлення // Полымя. 1996. № 2. С. 262
* ЭГБ, т. 1.
* Рызыкоўная барацьба намэнклятуры // Наша Ніва 18 лютага 2005.
* Арлоў У. Імёны Свабоды. Радыё свабодная Эўропа / Радыё Свабода, 2007. — 576 с.
* {{Літаратура/Даведнік Маракова|РЛ|3|1|РЛ1-3|РЛ1-3}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Адамовіч, Аляксандар}}
[[Катэгорыя:Палітыкі БССР]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]]
[[Катэгорыя:Расстраляныя]]
[[Катэгорыя:Асуджаныя па справе «Саюзу вызваленьня Беларусі»]]