Таліят
| Таліят лац. Talijat | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Talo + Joto |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Талят, Далят, Талют |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Таліят» | |
Таліят — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча Талят (Далят).
Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Тала (Talo) і Ёта (Joto) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова тал- (дал-) (імёны ліцьвінаў Дальман, Талімунт, Талмут; германскія імёны Dalman, Talamund, Talamot) паходзіць ад гоцкага tals 'дасьціпны, руплівы'[2] або ад германскага і стараангельскага deall 'славуты, ганарлівы'[3], а аснова -ют- (-ят-) (імёны ліцьвінаў Ютэль, Даўят, Карыят; германскія імёны Jutilo, Dowyatt, Cariatto) — ад гоцкага iuþa, старагерманскага joþ 'дзіцё, народзінец, нашчадак'[2]. Такім парадкам, імя Таліят азначае «дасьціпнае дзіця»[4].
Імя Талят бытавала ў Прусіі (ваколіцы Мэмэлю): Gregor Thaladt (1511—1520 гады)[5].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Thaliati Wygaylowicz[6], Thaliati Wygaelowycz[7] (1 верасьня 1431 году); Taliad (15 траўня 1432 году)[8]; Taleiothe (11 ліпеня 1433 году)[9]; Juskone filio Taliathonis (24 чэрвеня 1437 году)[10]; Троцкое волости. Таляту Кезкгаиловичу пять чоловеков[11], Таляту семица[12] (Талят Кезкгаилович; 1440—1492 гады); domino Thalud et filiis ipsius Butwid (1451 год)[13]; Талата, тивуна ойракгольского (30 траўня 1481 году паводле выпісу 19 верасьня 1568 году)[14]; в Городенском повете… земли пустовъскихъ Талютевъщыну (5 сакавіка 1509 году)[15]; Лаврин Талятовичъ[16], Григор Талюдовичъ[17], Петръ Талятович[18] (1528 год); земян господарских земли Жомоитскои, пана Яна и пана Станислава Урбановичов Петровича Талаттов Келпъшов (30 студзеня 1607 году)[19]; а пана Павла Талятовича (29 ліпеня 1608 году)[20]; передо мною Яномъ Геронимомъ Далятомъ — подстаростимъ Жомойтскимъ (7 студзеня 1656 году)[21]; po śmierci ur. Jana Hieronima Talata, podstarościego żmujdzkiego (24 ліпеня 1658 году)[22]; енерала воеводства Троцъкого Станислава Талятовича (8 кастрычніка 1666 году, 7 сьнежня 1668 году, 11 студзеня 1672 году)[23]; зъ умоцованымъ своимъ паномъ Юрьемъ Талятовичом (6 чэрвеня 1671 году)[24]; Georgius 2dus de Talat (1675—1677 гады)[25]; с пленипотентом своим наном Юремъ Талятовичомъ (6 чэрвеня і 11 кастрычніка 1679 году, 5 лістапада 1682 году)[26]; пан Юрей Талятовичъ (6 чэрвеня 1681 году)[27].
Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Таліят Кезгайлавіч — літоўскі баярын
- Таліят Вігайлавіч — літоўскі баярын, які засьведчыў Чартарыйскую ўмову (1431 год) пячацьцю з рускім надпісам «ТАЛИЯТОВА»[28]
- Таліят — адзін зь літоўскіх водцаў, якія ў 1433 годзе ўварваліся ў землі Тэўтонскага ордэну
- Юшка Таліятавіч — літоўскі баярын, які ў 1437 годзе засьведчыў наданьне Даўгайлы віленскім францішканам
- Таліят (Талют) — гедройцкі баярын, які ўпамінаецца ў 1451 годзе
- Таліят — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, цівун эйрагольскі ў 1481 годзе
- Урбан Пятровіч Талятовіч (Талят) — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1581—1586 гадох[29]
- Ян Талят Келпш — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падстароста берасьцейскі ў 1614—1617 гадох[30]
Таляты гербаў Жураў і Прус — літоўскі шляхецкі род зь Вільні[31].
Кенскі-Талят (Kęski-Tałat) гербу Радван — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[32].
Таляты (Talat) гербу Ястрабец і Талятовічы або Тэлятовічы (Talatowicz, Telatowicz) гербу Ястрабец — літоўскія шляхецкія роды з Троцкага павету[33].
Талаты[34] і Таляты-Келпшы[35] — літоўскія шляхецкія роды.
У 1523 годзе ўпаміналася пустаўшчына Тальятоўшчына (Тальятовщина) у Ковенскім павеце[36].
Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 399, 981.
- ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 30.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 26.
- ^ Rowell S. C. Aspects of settlement in the Klaipėda District (Memelland) in the late fifteenth and early-sixteenth centuries // Acta historica universitatis Klaipedensis. T. 11, 2005. P. 30.
- ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 137.
- ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.
- ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 191.
- ^ Regesta historica-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum, 1198—1525. Pars I. — Göttingen, 1948. S. 406.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 168.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 32.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 48.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 235.
- ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 393.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 314.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 87.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 162.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 166.
- ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 385.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 30. — Вильна, 1904. С. 371.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 12. — Вильна, 1883. С. 425.
- ^ Metryka Litewska. Księga wpisów Nr. 131. — Warszawa, 2001. S. 129, 136.
- ^ С. 389, 398, 421.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 31. — Вильна, 1906. С. 415.
- ^ Žemaičių vyskupijos vizitacija 1675—1677 m. // Fontes Historiae Lituaniae. Vol. X, 2011. P. 20.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 31. — Вильна, 1906. С. 444, 449, 476.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 31. — Вильна, 1906. С. 460.
- ^ Semkowiczh W. O litewskich rodach bojarskich zbratanych z szlachtą polską w Horodle 1413 r. // Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. T. IV, 1913. S. 45.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 76, 163, 209.
- ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 124.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 820.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 308.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 431.
- ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Т, Згуртаваньне беларускай шляхты
- ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на К, Згуртаваньне беларускай шляхты
- ^ Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерства юстиции. Кн. 21. — М., 1915. С. 278.